لزوم تدابير اعتمادساز به جاى سياست تغيير رژيم در ايران
۱۳۸۴ اسفند ۲۶, جمعه
آيا اين يك تصادف است؟ دقيقا در روزى كه ايران پس از ۲۵ سال به آمريكا پيشنهاد مذاكرات دوجانبه را مى‌دهد، در واشنگتن استراتژى امنيتى جديد ايالات متحده منتشر شده و در آن، ايران بزرگترين تهديد براى آمريكا اعلام مى‌شود. بر اساس اين سند راهبردى، چنانچه جامعه جهانى نتواند جمهورى اسلامى را از راههاى ديپلماتيك، به توقف برنامه اتمى‌اش مجبور كند، رويارويى نظامى با ايران در چشم‌انداز قرار خواهد گرفت.
آمريكا هرگز ايران را آشكارا تهديد نكرده است. حال دكترين به‌روزشده‌ى بوش مبنى بر حق آمريكا براى حمله نظامى پيشگيرانه بيشتر به وخامت اوضاع مى‌انجامد، حتا با در نظر گرفتن لحن نرم‌خويانه‌‌تر «استفان هادلى» مشاور امنيتى بوش در جريان يك كنفرانس مطبوعاتى. او از جمله به اين مسئله اشاره كرد كه نشانه‌هايى از تامل در رفتار رهبرى ايران ديده مى‌شود. و واشنگتن نيز آمادگى خود را براى مذاكرات نشان داد: در رابطه با عراق كه ايران مدتهاست به دخالت‌هاى مخرب در آنجا متهم مى‌شود.
چند هفته پيش سخنان بيشتر لحنى پس‌زننده داشت. شبيه به مورد كره شمالى كه گفتگوهاى موسوم به مذاكرات شش جانبه، به جبهه‌هاى آشتى‌ناپذير تحرك بخشيدند. دولت بوش در مقابل ايران نيز اين ضرورت را حس كرد كه از لحاظ ديپلماتيك فعال‌تر شود. سياست آمريكا در قبال ايران تغييرپذير است و به همين دليل نيز نبايد اهميت سند راهبردى مزبور را بيش از حد ارزيابى كرد.
در هر حال سناريوهاى نظامى در شرايط كنونى كاملا نابجا هستند. اينكه آمريكا بر دكترين بوش مبنى بر حمله پيشگيرانه تاكيد كرده، امرى غيرمنتظره نيست. هر چه باشد تهديد عمليات تروريستى از ميان نرفته و شبكه عبدالقدير خان پاكستانى ابعاد رشد سرطانى فناورى هسته‌اى را به شكلى مخوف نشان داده است.
دكترين بوش در هر حال بر بستر سياستى قرار گرفته كه در آن ارجحيت با ديپلماسى است. در گستره‌اى اينچنين، توفيق بيشتر در هماهنگ شدن با موتلفان است، تا با چيزى شبيه به جنگ عراق. با استفاده از راههاى ديپلماتيك نه فقط ليبى به چشم‌پوشى از سلاحهاى كشتار جمعى كشيده شد، بلكه همچنين خروج سوريه از لبنان، يا تلاش‌هاى ظريف براى دمكراتيزه كردن عربستان سعودى و مصر، با فشارهاى ديپلماتيك انجام گرفت. دولت بوش حق دارد: دمكراسى‌هاى پايدار با نهادهاى در حال رشد دمكراتيك، مناسب‌ترين سلاح را براى فضايى صلح‌آميز در اختيار قرار مى‌دهند. اما راه چاره تغيير رژيم به شكل نظامى نيست، نه در عراق، نه در ايران.
به همين دليل تهديد نظامى بايد پايان پذيرد. واشنگتن مى‌بايستى از هدف اعلام شده خود مبنى بر تغيير رژيم در ايران دست بردارد و تدابيرى اعتمادساز را اتخاذ كند. مذاكرات اعلام شده در مورد عراق مى‌تواند آغازى براى اين تدابير باشد.
دانيل ششكويتس، مفسر صداى آلمان