كودكان خيابانى در اوكراين

چه بسيار كودكانى كه در خانواده كتك مى خورند، در گوشه و كنار خيابان هاى سرد و گرم جهان، شب را به روز مى گذرانند، به كار اجبارى وادار مى شوند، به ميدان هاى جنگ فرستاده مى شوند و مورد تجاوز جنسى قرار مى گيرند و اين حكايت همچنان ادامه دارد.

در جمهورى اكراين كودكان خيابانى پديده اى جديد هستند. پديده اى كه بعد از فروپاشى اتحاد شوروى در سال ۱۹۹۱ و استقلال اين كشور بوجود آمد. در حال حاضر حدود ۲۴ هزار دختر و پسر اوكراينى بى خانمانان هستند، سرپناهى ندارند و محل زندگى شان در خيابان هاست. اما به نظر مى رسد كه اين پديده مخرب براى مقامات اوكراينى چندان اهميتى نداشته باشد. در آمارهاى دولتى خبرى از شمار جوانان و كودكان بى سرپناه نيست. نظري بياندازيم به يكي از مناطق زندگي اين كودكان در بخشى از كيف كه به ساحل چپ مشهور است و پر است از برج هاى بلند بتني. قطعات از پيش ساخته همه جا ريخته و منظره اى خشن ايجاد كرده است. بادى لجوج دائما مى وزد. براى يافتن كودكان خيابانى بايد به جستجوى شان پرداخت. آنها در مخفى كردن خود ورزيده شده اند و به راحتى خود را از چشم پليس و ماموران كنترل مترو مخفى مى كنند. بعضى از آنها در زيرزمين هاى خانه هاى اجاره اى سر به آسمان كشيده شب را به روز مى رسانند، يا در خانه هاى مخروبه اى كه بزودى بايد براى نوسازى ويران گردند و بعضى ديگر حتى در جوار لوله هاى قطور فاضلاب شهر، در زير زمين ماوايى براى خود مى يابند. بيشترشان معتادند و لباس هايى مندرس بر تن دارند.

روسلان يكى از اين كودكان است كه فقط يك تى شرت به تن دارد. سردش است. اين كودك ده ساله كه به ولگردى در خيابان عادت كرده است در مورد نيچكا يا پناهگاهش و مدت زمان زندگيش در آنجا مى گويد:
“درست نمى دونم چند وقته اينجام. شايد دو سالى باشه. در نيچكا پهلوى لوله هاى كانال فاضلاب مى خوابم. عيبى نداره، اقلا گرمه. حدود بيست، سى نفرى هستيم كه اينجا مى خوابيم.”

آلكساندر، مردي كه به طور مرتب به ديدار اين كودكان مى رود و تا حد توانايى به آنها كمك مى كند، دليل زندگى خيابانى اين كودكان را شبيه همان دلايلى مى داند كه كودكان ساير كشورهاي جهان را نيز به زندگى در خيابان ها مى كشاند. او مى گويد:
“ معمولا همه اين بچه ها مى گن كه شرايط زندگى توى خونه ديگه غيرقابل تحمل شده بوده. مادرشون اونها رو مى زده و پدرشون هم يا الكلى بوده و يا توى زندان . بيشتر اونها خانواده هاى ناهنجارى دارن. “

الكساندر دانشجوى رشته حقوق است و سال هاست كه در موسسه اى كه از طرف آندره سوخوروف براى كمك هاى اجتماعى تاسيس شده، فعاليت مى كند. اين موسسه مورد حمايت مالى انجمن جهانى حقوق بشر است و سوخوروف كه در گذشته نماينده مجلس نمايندگان اوكراين بوده ، همه كاره آن است. براى كودكان خيابانى شهر كيف اين مرد ريش سفيد بلند قامت، همچون پدر آنهاست. به احتياجات عاجل آنها مى رسد، به كسى يك پيراهن مى دهد، به ديگرى يك جفت كفش و به كسى كه سرپناهى براى خواب ندارد، تختى براى شب را به روز رساندن در اتاقى و استفاده از حمامى گرم.

در اوكراين قوانين در مورد حمايت از كودكان كم نيستند. اين كشور حتى كنوانسيون حقوق كودك سازمان ملل متحد را كه در سال ۱۹۸۹ ميلادى به تصويب رسيد، امضا كرده است. اما در اين كشور تا كنون بجز چند طرح محدود دولتي، اقدامى براى كودكان بى سرپرست خيابانى انجام نشده و قوانين فقط بر روى كاغذ اعتبار دارند. آندره سوخوروكف در اين مورد مى گويد:
“دولت نمى خواد قبول كنه كه در اوكراين اصلا بچه هاى خيابونى وجود دارند. دولت ما خيلى ساده چشمش رو به روى اين پديده بسته. دستور دادن كه بچه هاى خيابونى رو در صورت پيدا كردن، به مراكز دولتى تحويل بدن و خيابون ها رو از وجود اونها پاكسازى كنند. خب معلومه، بچه ها هم بعد از انتقال به اين مراكز، از اونجا فرار مى كنن. بايد بگم كه سياستمدارا هيچ خوششون نمياد كسى توى كارشون دخالت بكنه. به همين جهت از فعاليت هاى ما ناراحت مى شند و به ما تهمت مى زنند كه همدست هستيم با سازمان هايى كه كارشون تجارت ارگان هاى بدن اين كودكانه.”

پائولو، ، كه پسر بچه اى ۱۴ ساله است، در توضيح اين نكته كه چرا از اين مراكز دولتى فرار كرده، مى گويد:
“آره ، من فرار كردم.، چون از اونجا خوشم نمى اومد. آخه از چيش خوشم بياد؟ اينجا وضع خيلى بهتره. اونجا مسئولامون فقط ما رو تنبيه مى كردن و دائم مى زدن.”

براى آلكساندر و آندره كه به كمك كودكان خيابانى شتافته اند، بسيار مشكل است كه نظرى اميدواركننده در مورد آينده اين كودكان ابراز دارند. آنها دليل اين ياس را موج عظيم بيكاران و شرايط وخيم اقتصادى كشور مى دانند. مردم اين كشور فقيرند. حقوق متوسط ماهانه حدود ۵۰ يوروست، يعنى حدود ۵۰ هزار تومان. حقوق بازنشستگان كمتر از نيمى از اين مبلغ يعنى حدود ۲۰ يوروست. او مى گويد:
“ وقتى اين بچه ها تجربه زندگى توى خيابون رو پيدا كردن، ديگه نمى شه توى خونه نگهشون داشت. اونا اگرچه در خيابون محيط گرم خونه رو ديگه پيدا نمى كنن، اما اين امكان براشون بوجود مياد تا آزاد باشن و هر كارى كه مى خوان انجام بدن. اونا مى تونن مشروب بخورن، حموم نرن و يا كفششون رو شيش ماه تمام از پاشون در نيارن.”

شرايط زندگى كودكان خيابانى در كيف بسيار دردناك است. از هر پنج جرم اتفاق افتاده در كيف، يكى را كودكان خيابانى مرتكب مى شوند. شيشه ماشين ها را مى شكنند، به كيوسك هاى خيابانى و خانه مردم دستبرد مى زنند. مردم آنها را تحقير مى كنند، مى زنند. آنها مورد تجاوز جنسى قرار مى گيرند و به كارهاى خلاف وادار مى شوند. ميكولا، يك پسر بچه ۹ ساله خيابانگرد مى گويد:
“بعضيا به روى ما اسلحه مى كشند، اما كسانى هم هستند كه ما رو كمك مى كنن. بيشتر كسايى كه به كمك ما ميان خارجى هستن. مثلا مجارها. اما هموطن هاى اوكراينى خودمون هيچ كمكى به ما نمى كنند.”