كميته بحران چاره سقوط بازار بورس؟
۱۳۸۴ آبان ۱۱, چهارشنبهمصاحبه: مریم انصاری
دویچه وله: آقای دکتر پژویان، به عقیده ی پارهای کارشناسان مسایل سیاسی، موضع گیرهای رییس جمهور است که بیش از هر چیز باعث سقوط فاحش بازار بورس شده است. ممکن است علت اقتصادی این امر را توضیح بدهید و رابطهی این دو را با هم روشن کنید، بويژه با افزایش قیمت نفت قاعدتا میبایست شاهد روندی عکس این می بودیم؟
جمشید پژویان: بهرحال یک مطلب را باید در ابتدا در نظر بگیریم که بازار بورس سهام بنگاههای اقتصادی را عرضه میکند و در نتیجه آنچه در بازار بورس میگذرد غیر از شرایط رونق یا رکودی که در مجموعه اقتصاد و بخصوص در بخش صنعت است را منعکس نخواهد کرد. به عبارت دیگر، ما زمانی انتظار رونق در بازار بورس را داریم که رونق در اقتصاد باشد، یعنی بنگاهها سودآوری داشته باشند، سودهای شان افزایش پیدا کند، در نتیجه تقاضا برای سهام افزایش پیدا کند و این سهام ها قیمت شان بالا برود و یا اینکه سهام جدید منتشر بشود و مجددا باعث رونق بازار بورس بشود. اما، گاهی موقع ها اتفاق میافتد، بنابه دلایلی، یک اختلافی بین قیمت سهام در بازار بورس و ارزش واقعی شان که بستگی به بازده این سهام یا سود بنگاههای اقتصادی دارد ایجاد میشود. این همان چیزی است که ما به آن «حباب» میگوییم. و این در بعضی از بازارهای بورس و بخصوص در بازار بورس نیویورک، میدانیم که بمدت بسیار طولانی یک چنین حبابی ایجاد شد و بعد از ترکیدن حتا بعضیها هنوز معتقدند که شاید به قیمتهای واقعی نرسید.
دویچه وله: منظورتان اینست که علت سقوط بازار بورس تهران هم، نتیجهی رشد کاذب آن بوده؟
جمشید پژویان: ببینید، در طی حدود ۳ـ۲ سال گذشته با سیاستهای جدید سازمان بورس یکسری کارگزاریهای جدید و مراکز جدید بورس در شهرستانها ایجاد شد. در واقع این به این معنا بود که در شهرهایی که ما ایجاد مراکز بورس و دفاتر بورس کردیم عدهای جدیدی متقاضی را میتوانست وارد بازار بورس بکند، متقاضیهایی که صاحبان سهام نیستند، بلکه اینها متقاضی سهام هستند، یا به عبارت دیگر ما یک گروه جدیدی را وارد بازار کردیم که اینها همه تقاضای سهام را داشتند و این باعث افزایش قیمت سهام و بالارفتن شاخص شده است. این حبابی که بوجود آمده بنابه یک تغییراتی که در شرایط سیاسی ایران اتفاق افتاد و عملکرد بعضی از صاحبان سهام، بخصوص شرکتهای سرمایه گذاری، برای فروش سهام شان ناشی از نااطمینانی تغییر دولت بوده و همچنین برمیگردد به بعضی از مسایل سیاسی، باعث شد که تقریبا این حباب بترکد و ما شاهد این کاهش ارزش سهام در بازار بورس باشیم. اما من تصور می کنم که چون این افزایش یک بخش، یا به عبارتی حباب خیلی بزرگی نبوده، تقریبا این بزودی متوقف بشود و منتظر بماند تا اینکه یا شرایط اقتصادی سودآوری بنگاهها را افزایش بدهد، یا استفاده از درآمدهای نفتی و ذخایر ارزی که ما در حال حاضر به دلیل افزایش درآمدهایی که در سال گذشته و جاری داریم، ورود اینها به بازار به هر طریقی باعث رونق مجدد بازار بورس خواهد شد.
دویچه وله: یعنی شما این امیدواری را دارید؟
جمشید پژویان: بله. افزایش درآمد نفتی به تنهایی نمیتواند بر بازار بورس اثر بگذارد. زمانی این افزایش موثر خواهد بود که یا با ایجاد انگیزهی سرمایه گذاری موجب افزایش سرمایه گذاری یا ورود سهام به بازار بورس بشود، و یا اینکه بخصوص این تبدیل بشود به قدرت خرید برای مردم و افزایش تقاضا در بازار کالا و خدمات موجب سودآوری بنگاههای اقتصادی و در نتیجه مجددا ترقی بازار بورس بشود.
دویچه وله: امروز آقای غلامرضا مصباحی مقدم، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، از دولت خواسته تا برای حل مشکل بورس کمیتهی بحران تشکیل بدهد. این کمیتهی بحران چکار می تواند بکند؟ آیا قادر است که راهکارهای اقتصادی ارائه بدهد یا اینکه به نوعی باید جلوی تلاطمهای سیاسی را بگیرد؟
جمشید پژویان: من بسیار متاسفم که ما بشکل شاید عادت در اقتصاد ایران هر وقت دچار مشکلی میشویم، فکر می کنیم تشکیل یک کمیته، مثل کمیتهی بحران یا یک ستاد خاص، می توانیم مشکلات را حل بکنیم و با وجود اینکه بارها و بارها تجربه کرده ایم که این کمیته ها نه تنها مشکل را نمی توانند حل بکنند، گاهی اوقات خودشان مشکل آفرین هستند، ولی این راه را دنبال می کنیم. مسئلهی بازار بورس راهکار اقتصادی خودش را دارد. در درجهی اول، چنانچه عرض کردم، رونق بازار بورس برمی گردد به رونق اقتصادی. یعنی ما برای اینکه بطور جدی و واقعی بازار بورس رونق پیدا بکند، باید موانع و اشکالاتی که در مسیر فعالیت بخش خصوصی وجود دارد از راه برداریم. دومین مسئله اینست که وقتی بازار بورس متاثر از جریانهای سیاسی ست، ما باید سعی در کنترل جریانات سیاسی بکنیم و همچنین اگر یک نوع نااطمینانی به دلیل عدم آگاهی دقیق از سیاست و راهکارهای اقتصادی دولت جدید هست، به نظر من، هرچه زودتر اگر دولت راهکارهای اقتصادی اش را شفاف بکند و این را به اطلاع عموم برساند، میتواند این نااطمینانی را کاهش بدهد در بازار بورس.