قانون مدیریت "پسماند" از حرف تا عمل
۱۳۹۰ مرداد ۲۹, شنبه
دولت ایران مدعی اجرای برنامه‌های حفاظت از محیط زیست است. در حالیکه بیش ۶ سال از تصویب قانون "مدیریت پسماند" در ایران می‌گذرد هنوز زباله‌های "ویژه" از زباله‌های "ساده" خانگی تفکیک هم نمی‌شود چه رسد به مراحل بعد، که بازیافت زباله‌هاست.
قانون تنها تصویب می‌شود نه اجرا
زباله‌های شهری به ۵ گروه ِ معمولی، پزشکی-بیمارستانی، صنعتی-الکترونیکی، کشاورزی و ساختمانی تقسیم می‌شوند. در شهر تهران روزانه در مجموع ۸ هزار تن از این ۵ دسته زباله تولید می‌شود که به گفته رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، حدود ۳ برابر تولید زباله در کلان‌شهرهای دنیا با جمعیتی نزدیک به جمعیت تهران است.
نکته قابل توجه بی‌برنامگی تمامی سازمان‌ها و نهادهای مسئول در این رابطه است. زباله‌های معمولی یا خانگی به دلیل عدم آگاهی و فراهم نبودن شرایط لازم تفکیک نمی‌شوند و زباله‌های بیمارستانی، که زباله‌های ویژه به شمار می‌آیند، هنوز متولی ندارند.
وزارت بهداشت شهرداری را مسئول می‌د‌اند و شهرداری وزارت بهداشت را. بر اساس قانون مدیریت پسماند که سال ۱۳۸۴ تصویب و یک سال بعد آیین‌نامه اجرای آن ابلاغ شد، هر نهادی که زباله تولید می‌کند، مسئولیت جمع‌آوری آن را بر عهده دارد.
دور باطل تفکیک زباله‌های عفونی
شهرداری طرف قرارداد وزارت بهداشت و درمان برای جمع‌آوری زباله‌های بیمارستانی است. البته مرحله نخست یعنی گندزدایی این زباله‌ها باید در بیمارستان اجرا شود اما از آنجا که شمار قابل توجهی از بیمارستان‌ها دستگاه‌های لازم را برای این اقدام در اختیار ندارند، شهرداری باید این زباله‌ها را تفکیک کند که شهرداری هم به دلیل کمبود امکانات توان این اقدام را ندارد!
بر اساس آمار رسمی، روزانه ۴۰۰ تن زباله در مراکز بهداشتی ایران تولید می‌شود که ۷۰ تن مربوط به شهر تهران است. در نهایت زباله‌های بیمارستانی که شامل زباله های عفونی، شیمیایی ، دارویی ، فلزات سنگین و اجسام تیز و برنده است با زباله‌های خانگی، از پوست هندوانه تا شیشه زیتون و ظرف یکبار مصرف گرفته تا پس مانده غذا، همه جمع‌آوری و دفن می‌شوند.
تنها گام شهرداری‌های ایران برای بازیافت زباله‌های ساختمانی
البته دفن زباله به اینجا ختم نمی‌شود. زباله‌های ساختمانی هم از بلوک بتنی گرفته تا شیشه و چوب و سیمان بدون در نظر گرفتن استانداردهای زیست‌محیطی و توسعه پایدار شهری، دفن می‌شوند. تنها گامی که مسئولان شهرداری تهران در ۶ سال گذشته در این راه برداشتند، تأسیس یک مرکز بازیافت نخاله‌های ساختمانی در گود آبعلی است که محصول آن به نقل از منابع رسمی، به دلیل استاندارد نبودن، مورد استقبال قرار نگرفته است.
غیر از این مرکز، در هیچ منبع رسمی یا غیر رسمی خبری در مورد برنامه یا طرح شهرداری تهران یا سایر شهرها برای بازیافت زباله‌های ساختمانی یافت نمی‌شود. این در حالی است که تولید روزانه نخاله ساختمانی در کل کشور ۱۷ هزار تن اعلام شده است.
۱۵ هزار هکتار برای دفن زباله
زباله‌های شهر تهران بیش از ۴ دهه است که در منطقه کهریزک دفن می‌شوند. این منطقه بر اساس تقسیمات کشوری خارج از محدوده تهران و در شهر ری قرار دارد. کهریزک از نظر جغرافیایی ارتفاعی پایین‌تر از سطح شهر تهران دارد و تا ۵۰ سال پیش به دلیل رسوب خاک تهران در این منطقه، دشت‌های حاصل‌خیزی داشت. این تغییر سطح اما اکنون به معضلی جدی برای کهریزک تبدیل شده است.
نه تنها آب قنات‌ها و چاه‌های کهریزک آلوده هستند، که خاک هم بوی تعفن می‌دهد. دفن زباله در منطقه‌ای به وسعت ۱۵ هزار هکتار در ۴۵ سال گذشته، کهریزک را در آستانه فاجعه‌ای زیست‌محیطی قرار داده است. مسئولان شهرداری تهران اعلام کرده‌اند که دفن زباله در منطقه کهریزک را متوقف می‌کنند، البته به دلیل اینکه ظرفیت این منطقه، برای دفن زباله رو به پایان است. مکان جدید کیلومتر ۵۷ جاده قم -تهران است.
SB/AJ