فعاليتهای مدافعان حقوق بشر درشرايط بحرانى امروزايران

چندماهى بيشتر از تشکيل اين کانون نمى گذشت که خانم عبادى، در گفتگويى با بخش فارسى صداى آلمان، حوزه ى فعاليت کانون مدافعان حقوق بشر را چنين تشريح کرد: “ تمام زمينه هاى مربوط به حقوق بشرحوزه ى فعاليتمان است، اعم از آزادى بيان، تبعيض، حقوق کودک، حقوق ن و درتمامى موارد مربوط به نقض حقوق بشر که مطلع بشويم عکس العمل نشان خواهيم داد.”

فعاليتهاى کانون مدافعان حقوق بشر و ديگر سازمانها و انجمنهايى که چه در ايران و چه در سطح جهانى براى حقوق پايه اى انسانى مبارزه مى کردند، در کنار فضاى سياسى موجود، بدانجا انجاميد که دولت ايران بالاخره حاضر شد، آمبئى ليگابو گزارشگر آزادى بيان سازمان ملل، ‌حدود ۲ هفته پيش به ايران سفر کند٠ وی بايد گزارش سفر خود را تا ماه مارس سال ۲۰۰۴ ميلادى به اين کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد تسليم نمايد. خانم عبادى، رييس کانون مدافعان حقوق بشر، ارزيابى خود از تلاش گزارشگر سازمان ملل را، با اين کلمات بيان مى کند: “من از هر تلاشى که توسط سازمان ملل متحد براى ارتقا حقوق بشر بشود سپاسگزارى مى کنم. آقاى ليگابو هم چون در ارتباط با سازمان ملل متحد به ايران آمده بودند، از اين ديدگاه سفر ايشان بااهميت بود. فقط بايستى منتظر نتيجه اين سفر، يعنى گزارش ايشان باشيم.”

ناگفته پيداست که فعاليت سازمانى همچون کانون مدافعان حقوق بشر که مى خواهد در چارچوب قانون و با احترام به آن عمل کند، و در عين حال براى تغيير برخى قوانين نيز تلاش ورزد، در کشورى که دولتى دينى دارد، تا چه حد دشوار است. آنچه ادامه ى فعاليت اين کانون را سهل تر مى کند، اختلافى است که در درون حکومت بين جناحهاى موسوم به اصلاح طلب و محافظه کار وجود دارد، همان چيزى که آمبئى ليگابو را وا مى دارد تا از “بحرانى بودن رابطه ها در درون سيستم حکومتى ايران” سخن بگويد.

دکتر محمد سيف زاده از بنيانگذاران کانون مدافعان حقوق بشر در گفتگويى با بخش فارسى صداى آلمان، واژه ى “بحرانى” را به اين شکل تفسير مى کند: “الان بخشى از حاکميت به نام اصلاح طلب ها خودشان را در موقعيتى قرار داده اند که مى گويند حکومت منتصب، فرستاده ى خدا نيست و ما هر کسى که هستيم بايد از طرف مردم انتخاب شويم. مشروعيت حکومت ناشى از مردم است. بخشى ديگر از حکومت که محافظه کاران هستند، گرچه گاهى صحبت از مردم مى کنند، ولى اصولا اعتقاد دارند مشروعيت ولايت مشروعيت الهى است و بنابراين اين مشروعيت را مردم تنفيذ مى کنند، نه اينکه بوجود بياورند. بنابراين وقتى که دو جريان به اين صورت در مقابل هم قرار گرفته و با هم تضاد دارند، تمام نهادها در يک بحران عجيب فرو مى روند و اين مطالبى که آقاى ليگابو اظهار کرده، به نظرم درست است.”

محمد سيف زاده در ادامه بر اين نکته تاکيد مى ورزد که توجه به موازين اعلاميه ى جهانى حقوق بشر در ايران هنوز نوپاست و همين امروز هم اين مبحث را به عنوان درس دانشگاهى، فقط در دو دانشکده تدريس مى کنند.

با وجود اين، روزى نيست که در ايران بحث بر سر رعايت و اجرای موازين حقوق بشر مطرح نباشد. اعطاى جايزه ى صلح نوبل به شيرين عبادى نيز، بى شک توجه افکار عمومى را به معضلى به نام “حقوق بشر” بيشتر جلب کرده است. خانم عبادى، خود در مورد محسوس تر شدن اين مسئله مى گويد: “به طور کلى مدتى است، يا در حقيقت چند سالى ست که اعتقاد به حقوق بشر در بين مردم ايران بيشتر شده است. سابق بر اين، مثلا بيست سال قبل وقتى که مى خواستند به کسى ناسزا بگويند، خصوصا از طرف افراد محافظه کار، عنوان مى شد که اين شخص قابل اعتمادى نيست زيرا که معتقد است به حقوق بشر غربى. در حقيقت کلمه حقوق بشر در ادبيات سياسى ايران به منزله ى يک ناسزا بود. اما بسيار خوشبختم که در حال حاضر حقوق بشر و باور داشتن به اين که حقوق بشر چيز بدى نيست، مورد توجه است و افرادى که فعال در اين رشته هستند افتخار مى کنند که ما در زمينه حقوق بشر فعاليت مى کنيم. اين اتفاق افتاده است. نمى خواهم بگويم که در ايران در زمينه حقوق بشر مشکلى نداريم، نه، به هرحال مشکلاتى هست، اما مهم ترين چيزى که اتفاق افتاده، باور افکار عمومى است به حقانيت حقوق بشر.”

اينکه نتيجه ى عملى سفر گزارشگر آزادى بيان سازمان ملل متحد به ايران و فعاليت هاى مدافعان حقوق بشر در مجموع چه خواهد بود، خانم عبادى انتظار را تا زمان انتشار گزارش ليگابو توصيه مى کند.