فرصت‌ها و چالش‌های انتخابات بعد از مبارک در مصر
۱۳۹۰ آذر ۸, سه‌شنبه
دومین روز انتخابات مجلس موسسان در مصر روز سه‌شنبه به پایان رسید. هم‌زمان با رای‌گیری اعتراض‌ها در میدان تحریر نیز ادامه داشت. این دو روز برای مردم مصر تجربه‌ای تاریخی بود، آن هم پس از روزهایی پر از خشونت که کشته‌های بسیاری در میان معترضان به جا گذاشت.
در این دو روز، امید به انتخاباتی بدون درگیری و خشونت ماموران دولتی، یا برگه‌های از پیش پرشده و تقلب، انبوهی را در این کشور به حوزه‌های رای‌گیری کشاند.
کارشناسان معتقدند که انتخابات جاری مصر نه تنها از این‌نظر اهمیت دارد که اولین انتخابات آزاد در این کشور است، بلکه از این جنبه نیز مهم است که به عنوان اهرمی برای خواباندن خشم مردم و فشارهای سیاسی عمل می‌کند.
شانس گروههای مختلف
از میان بلوک‌های شرکت‌کننده در انتخابات بیشترین شانس را «جبهه دموکراسی» دارد که یازده حزب و گروه را زیر پرچم خود گرد‌آورده است. اما وزن اصلی در این جبهه را، حزب «عدالت و آزادی» دارد که بازوی سیاسی اخوان‌المسلمین به شمار می‌رود.
اخوان‌المسلمین با جدیت تلاش می‌کند مرز خود را با نیروهای افراطی اسلام‌گرا به نمایش بگذارد و در هفته‌های اخیر مدام با نمایندگان مطبوعات در تماس بوده‌اند تا دیدگاه‌های خود را روشن کنند.
به گفته محمد سعد قطاطنی، از رهبران اخوان‌المسلمین، گروه بزرگی از کاندیداهای مسیحی در لیست آن‌ها هستند. با وجود این، نگرانی مسیحیان مصری از قدرت گرفتن مسلمانان افراطی در مصر شدید است.
سعد قطاطنی رژیم سابق را مقصر شکاف میان گروههای مذهبی در مصر می‌داند و به فرستنده تلویزیونی الجزیره گفته است که دشمنی میان مسیحیان و مسلمانان میراث رژیم مبارک است.
مصر آزاد و «انقلابیون فرصت‌طلب»
احزاب و گروههای شرکت کننده در انتخابات زیاد و داشتن ارزیابی از تک تک آن‌ها دشوار است. در کنار احزاب اسلام‌گرا، «حزب برابری و توسعه» قرار دارد که حزبی با جهت‌گیری سوسیال دمکراتیک است و فهرستی طولانی از احزابی نظیر حزب «اعتماد به نفس» یا «حزب انقلابی مصر» که البته از طرفداران رژیم سابق تشکیل شده است و تلاش خود را بر حفظ قدرت توسط زمامداران پیشین گذاشته است.
واژه «آزادی» نیز به کرات از سوی گروههای مختلف به کار برده می‌شود: «حزب مصر آزاد» و یا «حزب آزادی مصر» که اسامی‌شان به قدری شبیه به هم است که بسیاری را دچار سردرگمی می‌کند. خیلی از احزاب تازه تاسیس شده نیز چنان در مضیقه مالی قرار دارند که به گفته عماد جاد، از «مرکز پژوهش‌های استراتژیک الاهرام»، احتمالا پس از حداکثر یک سال فعالیت، اثری از آن‌ها باقی نخواهد ماند.
حزب میلیاردرها
احزابی هم هستند که بنیان‌گذاران آن‌ها افرادی پولدارها هستند. «حزب مصریون آزاد» یکی از این حزب‌ها است. چهره تبلیغاتی این حزب نقیب سواریس، بازرگان قبطی است که این حزب در آوریل سال جاری میلادی بنیان گذاشته است. این حزب تمایلات لیبرال دارد و خود را رقیب حزب «آزادی و عدالت» می‌داند.
به گفته این میلیاردر مصری، حزب او ۱۳۰ هزار عضو دارد که با امکانات عالی سازماندهی شده‌اند. حزب آقای سواریس خود را طلیعه‌دار دموکراسی غربی و اید‌ه‌آلی برای حقوق شهروندی و حقوق بشر معرفی می‌کند و خواهان برابری و آزادی‌های فردی برای تمام مصری ها است.
انتخابات مرحله‌ای و امکان تقلب
بیش از ۴۵ میلیون از مجموع ۸۵ میلیون جمیعت مصر فراخوانده شده‌اند تا در انتخابات شرکت کنند و ۴۹۸ نماینده مجلس موسسان را برگزینند. این انتخابات در سه مرحله انجام می‌شود و تا دهم ژانویه سال آینده میلادی طول خواهد کشید.
در دو روز گذشته (دوشنبه و سه‌شنبه، ۲۸ و۲۹ نوامبر) ساکنان قاهره، اسکندریه و هفت منطقه دیگر آراء خود را به صندوق‌ها ریخته‌اند. قرار است نتایج انتخابات برای کاندیداهای مستقل بلافاصله اعلام شود. در دو ماه آینده انتخابات نه منطقه دیگر برگزار می‌شود.
در صورتی که در یک منطقه هیچ‌یک از نامزدها رای کافی نیاورند، انتخابات در آن‌جا به دور دوم کشیده می‌شود. دوسوم نامزدها در لیست‌های انتخاباتی قرار دارند. بقیه نامزدها به نمایندگان مستقل اختصاص دارد. نتایج نهایی انتخابات قرار است روز ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲ اعلام شود.
توماس دمل‌هوبر، کارشناس مسایل مصر برگزاری انتخابات در سه مرحله را بسیار غیرشفاف می‌داند و نسبت به نتایج آن بدبین است. او به انتخابات سال ۲۰۰۵ اشاره می‌کند و می‌گوید: «آن زمان اخوان‌المسلمین ۸۸ نماینده داشتند که بخش اعظم آن‌ها از مرحله اول انتخابات گذشتند اما در مراحل دوم و سوم چیزی از آن‌ها باقی نماند. طرفداران مبارک کاری کردند که اخوان‌المسلمین نتواند نقشی ایفا کند.»
او اضافه می‌کند که انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۰ نیز به همین ترتیب نتایج انتخابات به شکل فاحشی دست‌کاری شد. به همین دلیل برای بسیاری ناظران این سوال وجود دارد که با وجود تجربه‌‌های قبلی، چرا باز این سیستم در انتخابات فعلی به اجرا گذاشته می‌شود.
NK/MM