فاجعه‌هاى طبيعى و كمك‌هاى عمرانى در سال ۲۰۰۵
۱۳۸۴ دی ۱۶, جمعه
از ديد رئيس نهاد آلمانى ”كمك به گرسنگان جهان”، همبستگى عظيم جهانيان با قربانيان سونامى، نشانه‌اى اميدواركننده بود. تنها آلمانى‌ها، با پرداخت ۶۷۰ ميليون يورو، ركورد كمك‌هاى انسانى را شكستند. اما رساندن به موقع كمك‌ها ساده نبود. خانم ”كورنليا فول كروگ” كه رياست همزمان دو نهاد ”نان براى جهان” و ”كمك رسانى كليساى پروتستان” آلمان را بر عهده دارد، از فشارى كه نهادهاى تحت سرپرستى وى براى انتقال امكانات تحمل كردند شكوه می‌كند. با اين همه، تامين كمك‌هاى اضطرارى، در مناطق آسيب ديده از زلزله دريائى، نسبتا موفقيت آميز بود. اكنون بايد ديد كه بازسازى اين مناطق چگونه پيش مى‌رود.
در آغاز تابستان، نهادهاى امدادى، براى يارى رساندن به مناطق ديگر درخواست كمك مالى كردند و اصطلاح ”سونامى خاموش” بر سر زبان‌ها افتاد. سال ۲۰۰۵ سال فاجعه‌ها بود. جهان، به كندى متوجه قحطى و گرسنگى در نيجريه و ساير كشورهاى ساحلى آفريقا شد. در دارفور، واقع در غرب سودان، خشونت تداوم يافت. توفان دريائى، نيواورلئان را به زير آب برد. توفان‌هاى دريائى ديگرى كه بخشى از گواتمالا، هندوراس و كوبا را ويران كردند، توجه چندانى بر نيانگيختند و سرانجام، در آغاز اكتبر، زلزله، كشمير را به لرزه درآورد.
در جريان اين وقايع مرگبار، روشن شد كه آمادگى كمك مردم، بيش از هرچيز، متاثر از تصاوير غم انگيز تلويزيونى است. به اين دليل، سازمان ملل متحد تصميم به تاسيس يك صندوق دائمى كمك‌هاى فورى گرفت. اين صندوق بايد بتواند هنگام بروز فاجعه، در هركجا كه باشد، بى آنكه منتظر كمك‌هاى مردمى بماند، سريعتر اقدام كند. اما رئيس سازمان مددكارى ”مديكو اينترناسيونال” می‌گويد: ”تلاش سياسى براى عدالت بيشتر، نبايد در سايه اين اقدامات به دست فراموشى سپرده شود. مساله جهان، كمبود كمك‌ها نيست، بلكه مناسباتى است كه همواره كمك‌ها را ضرورى تر می‌سازند”.
سه اجلاس مهم جهانى، به اميدهاى بزرگ و واقعيات سرسختى پرداختند كه بر سر راه تحقق آن‌ها قرار دارند. كوفى عنان دبيركل سازمان ملل متحد آرزو كرده بود كه سال ۲۰۰۵ سال تعيين كننده اى در امر مبارزه با فقر جهانى باشد. به موجب ”اهداف هزاره” كه ۱۸۹ كشور عضو سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۰ مورد تصويب قرار دادند، تعداد افرادى كه زير خط فقر قرار گرفته اند، بايد تا سال ۲۰۱۵ به نصف برسد. اما امسال، تعداد انسان‌هائى كه از سوء تغذيه مزمن رنج می‌برند، به ۸۵۲ ميليون نفر رسيد و فقر مطلق دامن يك ميليارد و ۲۰۰ ميليون نفر از ساكنان كره زمين را گرفت.
دومين اجلاس هزاره سازمان ملل متحد، كه سپتامبر ۲۰۰۵ در نيويورك تشكيل شد، تنها توانست با زحمت زياد، اهداف از پيش تعيين شده را مورد تاكيد دوباره قرار دهد. انديشه افزايش كمك‌هاى عمرانى تا حد هفت دهم درصد توليد ناخالص ملى كشورهاى صنعتى، به دليل مخالفت ايالات متحده آمريكا نقش بر آب شد. به ويژه وزير كمك‌هاى عمرانى آلمان خانم‌هايدمارى ويچورك سول بر تخصيص هفت دهم درصد توليد ناخالص ملى كشورهاى صنعتى به كمك‌هاى عمرانى پاى می‌فشرد. ابقاى خانم ويچورك سول در وزارت همكارى‌هاى اقتصادى و كمك‌هاى عمرانى آلمان، نشانه اى از وفادارى آلمان به اين هدف است. با اين همه نبايد فراموش كرد كه كسر بودجه شديد آلمان تحقق اين هدف را دشوار می‌سازد.
در ماه ژوئيه، هفت كشور صنعتى بزرگ و روسيه، در نشست اسكاتلند بخشودگى قسمت ديگرى از بدهى‌هاى خارجى كشورهاى فقير را تصويب كردند. اين مصوبه، اكنون به مرحله اجرا می‌رسد. صندوق بين المللى پول، روى ۳ ميليارد و ۳۰۰ ميليون دلار از بدهى‌هاى ۱۹ كشور بسيار فقير خط می‌كشد، اما بدهى كشورهاى درحال توسعه، اكنون به ۲۵۰۰ ميليارد دلار رسيده است. نشست اسكاتلند ضمنا تصميم گرفت كه ميزان كمك‌هاى عمرانى را، تا سال ۲۰۱۰، به ۵۰ ميليارد دلار افزايش دهد. اما به گفته مسئول سرويس كمك‌هاى عمرانى كليساى پروتستان آلمان، اين چك بى محلى بيش نيست.
نشست ماه دسامبر سازمان تجارت جهانى در هنگ كنگ نيز، همه اميدهائى را كه به آن بسته شده بود، نقش بر آب كرد. اين كه كشورهاى صنعتى براى حذف يارانه محصولات كشاورزى تا سال ۲۰۱۳ به خود مهلت دادند، نوميد كننده بود. رفع موانع ورود محصولات كشاورزى ۵۰ كشور فقير جهان به بازارها كشورهاى صنعتى نيز، به گونه اى بسيار محدود عملى شد.