غزه پس از جنگ: روزهای بیم و امید

پس از چهار هفته آتش و خون، آرامش نسبی از سه روز پیش به نوار غزه بازگشته است. اکنون، امدادگران، فرصتی دارند تا به یاری آسیب‌دیدگان بشتابند و مردم، می‌توانند در میان ویرانه‌ها، به جست‌وجوی ته‌مانده‌های هستی ویران شده خود بپردازند. سیاستمداران اروپائی، بر گسترش تلاش‌های دیپلماتیک برای استقرار یک آتش‌بس دائمی تاکید می‌ورزند.

وعده‌ها و خواست‌های لیونی

شامگاه چهارشنبه ( ۲۱ژانویه- ۲ بهمن) وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، با حضور خانم زیپی لیونی وزیرخارجه اسرائیل، به رایزنی نشستند. همتایان اروپائی لیونی، خواستار گشایش فوری گذرگاه‌های مرزی باریکه غزه شدند، تا کمک‌های لازم هرچه سریع‌تر در اختیار مردم نیازمند غزه قرار گیرد.

لیونی وعده داد که دولت اسرائیل برای بهبود وضعیت انسانی در حد امکان همکاری کند. وی در عین حال خواستار جلوگیری از قاچاق اسلحه به باریکه غزه شد. این درحالی است که حماس در نخستین روز آتش بس اعلام کرده بود که تلاش برای دسترسی به سلاح‌های نو را به سرعت آغاز خواهد کرد.

همزمان با نشست بروکسل، حماس خسارات مالی ناشی از جنگ را حدود ۲ میلیارد دلار برآورد کرد. عربستان سعودی وعده داد که ۱ میلیارد دلار از این خسارت را جبران کند. اتحادیه اروپا نیز، قول پرداخت نیم میلیون دلار را داد. اما تا تحقق این وعده، وقت لازم است.

نیروهای اسرائیل، آماده حمله

یک سخنگوی ارتش اسرائیل بامداد روز چهارشنبه خروج آخرین سربازان اسرائيلی را از باریکه غزه اعلام کرد، اما گفت: «نیروها، آماده انجام هر سناریوئی، در مناطق پیرامون غزه موضع گرفته‌اند». حماس برای خروج نیروها به اسرائیل یک هفته وقت داده بود. اسرائيل این کار را ظرف سه روز انجام داد. اما اگر پرتاب موشک به خاک اسرائيل از سر گرفنه شود، این نیروها با سرعتی بیشتر می‌توانند به غزه بازگردند.

آموس جیلاد، ژنرال اسرائیلی که از طریق تماس با مصر تلاش‌های دیپلماتیک را برای صلح پیش می‌برد، در رادیو اسرائیل گفت: « من فکر می‌کنم پیام خودمان را رسانده‌ایم. حماس چنان ضربه خورده که اکنون می‌داند پرتاب موشک به اسرائيل سودی نداشته است». وی حتی در سخنان رادیوئی خود مدعی شد که خالد مشعل اعتراف کرده است که حماس روی چنین واکنش شدیدی حساب نمی کرد.

سرنوشت گروگان اسرائيلی

همین ژنرال اسرائيلی اعلام کرد که تلاش‌هائی برای بازگرداندن «جیلاد شلیت» سرباز اسرائیلی به خانه صورت می‌گیرد. شلیت دو سال و نیم پیش به اسارت حماس درآمد و همین موضوع، یکی از مهمترین دلایل تشدید تنش میان اسرائیل و حماس بود. به گزارش خبرنگار دویچه وله از تل‌آویو، در محل گمانه‌زنی می‌شود که اسرائيل ممکن است تعدادی از اسرای حماس را با جیلاد شلیت مبادله کند. این به معنای یک پیروزی برای حماس خواهد بود.

از زمان خاموش شدن آتش جنگ، اسرائیل با اتهام سنگین استفاده از سلاح‌های فسفری روبرو شده است. یک کمیسیون داخلی ارتش، اکنون سرگرم تحقیق است تا روشن کند که آیا خمپاره‌های فسفری به سوی غزه پرتاب شده اند یا نه. سازمان عفو بین‌الملل استفاده از سلاح‌های فسفری را که سبب سوزش شدید پوست می‌شود، جنایت جنگی می‌داند.

دیدگاه‌های متفاوت سیاستمداران اروپا

در حالی که کمیسریای امورخارجی اتحادیه اروپا روی گشایش گذرگاه‌های غزه و تسریع کمک‌های انسانی پای می‌فشارد، فرانک والتر اشتاین‌مایر وزیرخارجه آلمان، معتقد است که در مرحله نخست باید راهی برای تبدیل آتش‌بس شکننده به یک آتش‌بس دائمی یافت و تلاش‌های دیپلماتیک نباید به کمک‌های انسانی و بازسازی ویرانی‌ها محدود شود. به اعتقاد اشتاین‌مایر، مهم این است که روند صلح خاورمیانه به صورت جدی از سر گرفته شود. سیاست‌های تازه باراک اوباما رئیس‌جمهور تازه آمریکا، این امید را افزایش داده است.

اروپائی‌ها، تاکنون همواره از پذیرش حماس به عنوان یک طرف گفت‌وگو در مذاکرات صلح پرهیز داشتند. اما آلکساندر اشتوب وزیرخارجه فنلاند، دیروز پس از نشست مشورتی همتایان خود با سیپی لیونی وزیرخارجه اسرائيل گفت: «حل دائمی بحران تنها در صورتی ممکن است که تمام طرف‌ها بر سر میز مذاکره حضور یابند. از جمله حماس».

انرژی خورشیدی به جای جنگ؟

در هنگامه این اوضاع نامطمئن، یوهان گالتونگ، پژوهشگر آلمانی صلح، طرح غیرمنتظره‌ای را برای ایجاد همکاری و تفاهم میان مصر، غزه و اسرائیل اعلام کرد. این پژوهشگر آلمانی گفت: «با ایجاد یک نیروگاه خورشیدی که در عین‌حال می‌تواند آب شور دریا را نیز نمک‌زدائی کند، غزه، مصر و اسرائيل می‌توانند به جای جنگ، نخستین قدم را برای تامین آب و انرژی منطقه بردارند».