علل فرو ریختن پلاسکو اعلام و مقصران اصلی معرفی شدند

"هیأت ویژه گزارش ملی پلاسکو" عصر چهارشنبه، ۱۶ فروردین برابر ۵ آوریل، حاصل بررسی‌های خود را به ریاست جمهوری ارائه داد.

برای تهیه این گزارش ۶ کمیته تخصصی و یک کمیته مشترک تشکیل شده است. گزارش ظرف دو ماه با همکاری ۱۴۷ نفر از کارشناسان و پس از تحقیقات فراوان فراهم آمده است. شعار "پلاسکو را فراموش نکنیم" سرلوحه‌ی گزارش عنوان شده است.

اتصال برق: علت اصلی آتش‌سوزی

بر پایه این گزارش علت آتش‌سوزی اتصال برق (و احتمالا نشت همزمان گاز از ‏کپسول گاز) بوده است.‏ 

«علت گسترش آتش‌سوزی ‏وجود مقادیر فوق‌العاده زیاد پارچه در ساختمان، ارتباط کامل بین فضاها از طریق سقف‌های کاذب، پلکان و شفت تاسیسات و گسترش آتش از طریق این فضاها، نبودن هرگونه فضابندی و جداسازی مقاوم در برابر آتش درون و در بین طبقات ساختمان، نبود پلکان اضطراری و وجود اشکال در پلکان و عدم‌انطباق راه خروج با طراحی صحیح و برابر با اصول ایمنی در برابر آتش، عدم وجود سیستم بارنده خودکار (اسپرینکلر) در ساختمان، مشکلات فنی لوله‌های قائم آتش‌نشانی و عدم تعمیر و نگهداری صحیح از آنها در دوران بهره‌برداری، نبودن یک سیستم گرمایشی استاندارد و وجود تعداد زیادی کپسول‌های گاز پیک نیکی و نیز وجود موانع زیادی برای فعالیت آتش‌نشانان عنوان شده که سرعت عمل ایشان را کاهش داده است.»

رئیس "هیأت ویژه گزارش ملی ساختمان پلاسکو" نتیجه بررسی‌های فنی در زمینه علت اصلی فروریزش ساختمان را فقط آتش‌سوزی دانسته و هرگونه فرضیه‌ای مبنی بر وقوع انفجار یا وجود مواد قابل‌انفجار در هر سطحی را رد کرده است.
نکات اصلی که در گزارش آمده است:

اگر حداقل‌هایی از استاندارد ایمنی رعایت شده بود، حادثه پلاسکو رخ نمی‌داد و حداقل خسارت ایجاد می‌شد؛ 

وقوع حریق یک اتفاق انسانی بوده است؛ دما ظرف یکی دو ساعت به نزدیک ۶۰۰ تا ۷۰۰ درجه رسیده است؛ دما در زیر آوار بالای ۱۰۰۰ درجه بوده است؛ 

نقشه‌های سازه در درون ساختمان بوده و درنتیجه سوخته و از بین رفته است؛ 

سازه از داخل روی چهار ستون قرار داشته، که البته در زمان ساخت تقریبا قابل‌قبول بوده است؛ 

مرحله اول فرو ریختن، کف طبقه یازدهم بوده است؛ مرحله دوم، سقف‌های بخش‌های دیگری از ساختمان ریزش می‌کند؛ در مرحله سوم سایر قسمت‌های بالایی ساختمان فرو می‌ریزند. 

خرابی کف‌ها به ترتیب از بالا به پایین اتفاق می‌افتد؛ نحوه خرابی زنجیره‌ای بوده است که به سرعت سبب فروریختن طبقات می‌‌گردد؛ 

سرعت ریزش کف‌ها به انفجار شباهت داشته، در نتیجه برخی به انفجار ظن برده‌اند، اما هیچ علامتی از انفجار برنامه‌ریزی شده یا عمدی در ساختمان پیدا نشده است؛ 

هیأت اشکالات فرماندهی عملیات آتش‌نشانی و مدیریت بحران را برشمرد: مانند وجود دستگاه‌های اجرایی متعدد و موازی‌کاری و هم‌پوشانی در موضوعات واحد به‌ویژه ضعف نهاد هماهنگ‌کننده و عدم وجود الگوی از پیش‌تعیین‌شده برای فرونشاندن آتش.

اگر در مدیریت میدان، شیوه علمی برای اطفاء به کار می‌رفت حادثه کنترل شده بود؛ چرا که امکانات آتش‌نشانی برای خاموش کردن آتش کافی بوده است؛ 

بیشتر بخوانید: کارشناسان: چه کنیم تا پلاسکوهای بیشتری فرو نریزند؟

کمبودهای عمده و مقصران اصلی

"بنیاد مستضعفان" که مالک ساختمان بوده اقدام جدی ‌در وظایف خود نکرده است؛ 

شهرداری در حفاظت از بنای قدیمی کوتاهی داشته است؛ 

وزارت کار در بازرسی حفاظت فنی از کارگاه‌های واقع در ساختمان پلاسکو کوتاهی کرده است؛

وزارت راه و شهرسازی نسبت به اعمال مقررات ایمنی و مسایل ساختمان کم‌توجه بوده است؛

وزارت کشور در اجرای مقررات ملی ساختمان اقدام مؤثری نکرده است؛ 

شورای مدیریت ساختمان به مسئله ایمنی فضای کاری کسبه و ساختمان کم‌توجهی کرده است؛ 

سازمان آتش‌نشانی ابزار قانونی برای انجام وظایفش را نداشته است؛ 

در شهرسازی رعایت ضوابط ارتفاعی، حجمی، کاربری بر اساس طرح تفصیلی شهرهای بزرگ انجام نمی‌شود و شهرهای بزرگ به شکل بسیار پرخطری در حال توسعه هستند؛ 

درس‌های پلاسکو

بنا به نظر کارشناسان، حادثه فاجعه‌بار ریزش پلاسکو باید به نمادی برای تغییرات مبنایی در ایمنی شهرها تبدیل شود.
بنا به این گزارش ۶۴ درصد منازل کشور فاقد هرگونه تجهیزات ایمنی در برابر آتش هستند؛ در کتاب‌های درسی کشور راجع به ایمنی آتش هیچ چیز وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: مسجدجامعی: در تهران مدیریت بحران یک‌پارچه نیست

صدا و سیما نه تنها در امر حوادث و سوانح برنامه‌های سودمند پخش نمی‌کند، بلکه برای پخش برنامه‌های ایمنی و آموزشی "سازمان آتش‌نشانی" برخلاف مقررات، درخواست هزینه می‌کرده است.

ستایش روحانی از کار هیئت

حسن روحانی، رئیس‌جمهور پس از شنیدن گزارش هیئت، از تلاش‌هایی که برای تهیه گزارش و بررسی این حادثه در زمانی محدود، صورت گرفته، تشکر کرد.

بیشتر بخوانید: روحانی هیأتی را مأمور بررسی سانحه ساختمان پلاسکو کرد

روحانی گفت: برای نخستین‌بار در کشور در حادثه‌ای مهم، دستگاه‌های اجرایی یا ادارات ذی‌نفع برای بررسی وارد نشده و یک هیأت مستقل، بی‌طرف و آزاد بدون تأثیر از مسائل معمول سیاسی، نسبت به بررسی این حادثه تعیین شد و شروع به کار کرد.

به گزارش خبرگزاری‌های ایران روحانی با اشاره به اینکه گزارش مزبور نهایی نیست و «دستگاه‌ها و نهادهایی که در آن مورد خطاب قرار گرفته‌اند، می‌توانند هرگونه پاسخ تکمیلی خود را نسبت به موارد مطروحه ارائه دهند، افزود: حادثه پلاسکو یک پیام مهمی برای ما داشته و آنچه حائز اهمیت است، این است که برای اولین‌بار در کشور اعضای یک هیأت علمی، دانشگاهی و متخصص، مکلف به تهیه گزارش ملی شدند».

روحانی تهیه گزارش ملی حادثه پلاسکو را در راستای اجرای مفاد "منشور حقوق شهروندی" دانست و گفت: «یکی از اصول حقوق شهروندی که در منشور مطرح شده در رابطه با حق پرسشگری مردم و همچنین ایمنی محیط‌های عمومی است».

بیشتر بخوانید: آخوندی: شهرسازی ایران شلخته، بی‌نظم و پلشت است

روحانی ریزش کامل یک ساختمان بلندمرتبه در مرکز تهران، گرفتار شدن آتش‌نشانان در محاصره آتش و کشته شدن عده‌ای از آنها را نشانه ناایمن بودن شرایط زیست در تهران دانست.

رئیس‌جمهور با تأکید بر ضرورت آموزش بیشتر برای ارتقای ایمنی و مواجهه مردم با حوادث در کتاب‌های درسی و از طریق رسانه‌ها به ویژه صداوسیما، گفت: «ما باید از احساسات و عواطف مردم درس گرفته و برای رفع نقائص تلاش کنیم. همچنین اگر مردم بدانند در موقع حادثه باید چگونه رفتار کنند، شاید از بسیاری از اقدامات مشکل‌آفرین در راستای امدادرسانی جلوگیری شود.»

انتقاد از گزارش

اقبال شاکری رئیس "کمیته عمران شورای شهر تهران" در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویی (ایسنا)، در انتقاد از گزارش گفت: «به نظرم این یک گزارش در سطح ملی نبود و انتظار بیشتری از این کمیته داشتیم.»