علت مشكلات گاه شمارى و نياز به وجود سال كبيسه

چرا چنين عملى ضرورى بود، موضوع آخرين برنامه تازه هاى دانش در سال ۱۳۸۳ خورشيديست.

روميها نيز، همانند فرهنگهاى ديگر قصد داشتند، تكرار فصلها و وقايع طبيعى همراه با آن را، با تقويم خود منطبق سازند. براى مثال، ستاره شناسان مدتها پيش از اين، متوجه شده بودند كه، ۲ بار در طى سال، طول ساعات شب و روز با يكديگر برابرند، يعنى در نخستين روز بهار و اولين روز پائيز. اما بر اساس تقويم ژوليوس سزار، تاريخ آغاز فصول، كه با گردش هر ساله زمين بدور خورشيد، اندكى دچار تغيير ميگردد، هميشه كاملآ ثابت نگاه داشته ميشد.

مشكل كار كجاست؟ بايد اين واقعيت را در نظر بگيريم، كه مهلت ۳۶۵ روز، براى چرخش يك دور كامل زمين بدور خورشيد، كافى نيست بلكه، زمين براى طى كردن اين مسير، به دقيقآ ۳۶۵ مميز۲۴۲۱۹۸ ميليونيم روز، زمان احتياج دارد. اين خرده ارقام، باعث ميشوند كه، مدت يك سال را، نتوان بر ۳۶۵ روز كامل، بدون باقيمانده تقسيم كرد. سزار تلاش كرد، اين دشوارى را از طريق يك چاره زيركانه از ميان بردارد، به اين ترتيب كه، هر ۴ سال يكبار، سال كبيسه به حساب ميامد، كه ۳۶۶ روز داشت. تنها مشكل قضيه اين بود كه، اين محاسبه هم، براى هميشه كامل از آب در نميآيد. سال تقويم ژوليوس سزار، بطور ميانگين ۷۸ ده هزارم روز، طولانى تر از سال واقعى بود و اين، اختلافى بود كه تا قرن شانزدهم، تفاوتى به ميزان ۱۰ روز كامل را بوجود ميآورد.

به همين دليل پاپ گريگور سيزدهم، بسادگى اين ۱۰ روز را از تقويم سال ۱۵۸۲ ميلادى حذف كرد و قاعده ديگرى را، براى سالهاى كبيسه مقرر ساخت. بر اساس اين قاعده، سالهائى كه بر عدد ۴ و همچنين ۴۰۰ قابل تقسيم ميباشند، سال كبيسه به شمار ميآيند و سالهائى كه بر عدد ۱۰۰ تقسيم پذيرند، از جمله سالهاى كبيسه نيستند.

البته، طبيعت به اين قواعد و مقررات توجهى نميكند. سال خورشيدى واقعى، از آغاز يك بهار، تا شروع بهار بعدى، تقريبآ ۲۷ ثانيه، كوتاهتر از ساليست كه، تقويم گريگورى محاسبه ميكند. به همين دليل هم ، اين تقويم، پس از حدود ۳۲۰۰ سال، به اندازه يك روز از سال شمسى عقب ميماند. بنابراين، تا آن موقع، بايد فكرى براى رفع اين اختلاف بشود.

در ضمن بايد به اين اشاره كنيم كه، طول مدت يك شبانه روز، از طريق چرخش زمين بدور محور خود مشخص ميگردد. اما سرعت اين گردش، دائمآ در حال كاهش است و به همين دليل طول شبانه روز، افزايش مييابد. علت اين پديده، كره ماه ميباشد. قوه جاذبه كره ماه بر روى زمين، دو كوه عظيم از مد را بوجود ميآورد، نه تنها در درياها و اقيانوسهاى روى كره زمين، بلكه همچنين تا ميزان اندكى نيز، در پوسته خاكى اين سياره. اين بر آمدگيهاى بزرگ بر روى زمين، همانند لنتهاى ترمزعمل كرده و سرعت گردش زمين بدور محور آنرا كاهش ميدهند. در عين حال، مدهاى بوجود آمده بر روى پوسته كره ماه موجب ميگردند كه، اين سياره، دائمآ در حال دورتر شدن از زمين باشد. به همين علت، هر ۱۸ ماه يكبار، بايستى يك ثانيه متعادل كننده بكار گرفته شود، تا استاندارد محاسبه شده از جانب اخترشناسان، كه در سراسر جهان صدق ميكند، از اين نظر نيز، تطابق كامل داشته باشد.

به هر صورت اميدوارم كه چرخش زمان و روزگار به هر گونه كه محاسبه ميشود، در سال آينده بيشتر بر وفق مراد شما باشد.

نگين كروئى