عزاداری‌های ماه محرم و تبلیغات سیاسی
۱۳۸۷ دی ۱۳, جمعه
عزاداری‌های ماه محرم در سال‌های اخیر موضوع بحث و جدل‌های متفاوتی شده است. بخشی از این بحث‌ها به تغییراتی مربوط می‌شود که در شیوه‌ی عزاداری و نوحه خوانی‌ها به وجود آمده، بخشی دیگر به نقش و نفوذ مداحان و امکان بهره‌برداری سیاسی از تجمع‌های مذهبی بازمی‌گردد. یکی از کسانی که شیوه‌ی مداحی و استفاده‌اش از ملودی تصنیف‌های پاپ در سال‌های گذشته بحث و جنجال فراوانی را دامن زده عبدالرضا هلالی است. هلالی به ویژه در میان جوانان طرفداران زیادی دارد و حتا جمع‌هایی از دوستدارانش زیر عنوان «هلالیون» سایت اینترنتی راه انداخته‌اند. او از حامیان رئیس جمهور محمود احمدی‌نژاد است و در سایت اینترنتی خود عکس‌هایی با او را منتشر کرده است. برخی از مراجع تقلید از شیوه‌های جدید مداحی بسیار ناخشنود هستند و کف زدن در مراسم عزاداری و خواندن برخی شعرها را بدعتی مذموم قلمداد می‌کنند.
هیات‌های مذهبی و دولت نهم
دولت نهم پنهان نمی‌کند که از هیات‌ها و دیگر حمع‌هایی که در ماه محرم شکل می‌گیرند یا در دیگر مناسبت‌های مذهبی فعال هستند حمایت می‌کند. این دولت خود را مدافع و احیا کننده‌ی فرهنگ عاشورایی می‌داند. وزیر کشور، صادق محصولی پنجم دیماه در مراسم تقدیر از پاسداران مامور حفاظت از فرودگاه‌ها و هواپیماها گفت «به فضل الهی و بعد از زمانی كه امام حسین(ع) به جای تقدیس مورد سوال قرار می‌گرفت و می‌گفتند اگر پیامبر در بدر نجنگیده بود در كربلا جوابش را نمی‌گرفت، اكنون دوباره فرهنگ و ارزش‌های عاشورایی احیا شده.» او می‌افزاید «به لطف دعاها و تلاش‌های دلهای پاك، دولتی بر سر كار آمده كه ارزش‌های انقلاب را احیا كرده است.»
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران از زمانی که رئیس جمهور فعلی شهردار تهران بود تجهیز و تقویت هیات‌های مذهبی در ماه محرم را سرلوحه‌ی برنامه‌های خود قرار داد. این کار با رفتن محمود احمدی‌نژاد به کاخ ریاست جمهوری همچنان ادامه یافت. شاید یکی از علت‌های ادامه این امر، قدرت و نفوذ روزافزون این هیات‌ها و سردمداران آنها باشد. ظاهرا کسی مایل نیست خطر کند و موجب دلخوری کسانی شود که با مردم عادی تماسی مستقیم دارند. انتخابات دوره‌ی نهم ریاست جمهوری نشان داد مداحان در جهت دادن به آراء مردم نقش مهمی دارند. سال گذشته سازمان فرهنگی هنری به تجهیز ۱۲ هزار هیات، حسینیه و مسجد در تهران یاری رسانده است. به گفته‌ی رئیس این سازمان، احمد نوریان، از این تعداد، بیش از ۴ هزار هیات مستمر و ۴۷۰۰ هیات موردی بودند.
جابنداری از دولت نهم و انتقاد از دولت‌های قبلی
درباره‌ی رابطه دولت نهم با مداحان، و نقش آنها در انتخابات ریاست جمهوری حرف و حدیث‌های فراوانی وجود دارد. برخی از ناظران معتقدند محمود احمدی‌نژاد و نزدیکانش از سال‌ها قبل با برنامه‌ریزی‌های حساب شده به تقویت هیات‌های مذهبی پرداخته‌اند. بسیاری از مداحان در مجالس وعظ و مناسبت‌های دیگر صریحا از دولت نهم دفاع می‌کنند و به مخالفانش می‌تازند. یکی از اینان حاج منصور ارضی است، که از مشهورترین و پرنفوذترین مداحان سال‌های اخیر و از جمله پیشکسوتان این میدان به شمار می‌رود. گفته می‌شود حاج منصور در ایجاد هماهنگی میان هیات‌های مذهبی سراسر کشور نقشی محوری بر عهده دارد. او در سال‌های گذشته و در مناسبت‌های مختلف سخنان تندی علیه هاشمی رفسنجانی، اصلاح‌طلبان و حتا محمد باقر قالیباف شهردار اصولگرا ابراز کرده است. حاج منصور که از زمان قدرت گیری محمود احمدی‌نژاد او را در سفرهای استانی همراهی می‌کند هفتم دیماه در سخنانی خطاب به مداحان می‌گوید «اینکه فقط بگوییم به امام حسین ظلم شده و ظلم را محدود کنیم به آن زمان، این هیچ فایده‌ای ندارد.» به گزارش برنانیوزاو در همایش مداحان و شاعران حسینی به حاضران توصیه می‌کند «ظلمی که در دوران قبل از احمدی نژاد، دولت‌های مختلف به مردم کردند، مال‌هایی را که دزدیدند، این‌ها را بگوئید.»
انتقاد از تبلیغات سیاسی مداحان
مشاور محمد خاتمی در امور روحانیت در واکنش به سخنان حاج منصور، مداحان را در ارائه‌ی تحلیل سیاسی فاقد صلاحیت خوانده و می‌افزاید «این افراد حق ندارند که مجالس معنوی محرم را به جانبداری‌های ناحق سیاسی از جریان حاکم تبدیل کنند.» مصطفی درایتی سال گذشته نیز در گفتگو با سایت خبری آفتاب گفته بود «متاسفانه میدانداری مجالس عزاداری در کشور ما به انحصار یک جریان خاص درآمده که این جریان هم در کمال بی‌عدالتی از آنها تنها به نفع مقاصد و اهداف سیاسی خود استفاده می‌کند.» به رغم انتقادها و هشدارها، با فرارسیدن ماه محرم بار دیگر فعالیت هیات‌های مذهبی به شدت افزایش یافته و میدانداری مجالس آن بیش از گذشته در اختیار مداحان است.