عبدالكريم لاهيجى / قصد اسراييل براى شكايت عليه رييس جمهور ايران
۱۳۸۵ بهمن ۲, دوشنبه
مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری
آقای دکتر لاهیجی، بنیامین نتان یاهو نخست وزیر اسبق اسراییل اعلام کرده که می‌خواهد از رییس جمهور ایران احمدی‌نژاد به دادگاه جزایی بین‌الملل شکایت کند، بخاطر اینکه احمدی‌نژاد کشتار یهودیان هالوکاست را افسانه خوانده است. نخست مایلم از شما سوال کنم که انکار یک واقعیت تاریخی مثل قتل عام یهودیان یا ارامنه به لحاظ حقوق بین‌الملل جرم است؟
عبدالکریم لاهیجی: نه، به لحاظ حقوق بین‌الملل جرم نیست، به لحاظ اینکه در بسیاری از کشورهای عضو سازمان ملل اصولا مسئله‌ی اینکه اینجور موارد را به‌عنوان حد و مرز آزادی بیان تلقی بکنند یا نه، هنوز به صورت یک رویه قضایی درنیامده است. در بعضی از کشورها مثل فرانسه، مثل اتریش، صرف اینکه این واقعیت‌های دردناک تاریخی را کسی به زیر سؤال بکشد جرم تلقی می‌شود و میدانید که دادگاههای این دو کشور هم در گذشته حتا یک عده از شخصیت‌های سیاسی یا علمی را به زندان محکوم کردند. ولی در بعضی از کشورها مثل انگلستان جرم تلقی نمی‌شود. آن چیزی که در امور جزایی بین‌المللی به‌عنوان جنایت بین‌المللی تلقی می‌شود، در اساسنامه‌ی دادگاه جزایی بین‌المللی زیر عنوان ”ژنوسايد“ کشتار دسته‌جمعی، جنایات بر ضد بشریت و جنایات جنگی تعرفه شده‌اند. بنابراین اینکه کسی که تنها بگوید که هالوکاست واقعیت تاریخی نداشته یا اینکه این ابعادی که مورخ‌ها به آن داده‌اند صحیح نیست، صرف گفتار و به اصطلاح یادآوری این نکته هرچند هم با سوء نیت باشد، در همه‌ی کشورهای عضو سازمان ملل در حال حاضر جرم تلقی نمی‌شود.
فراخوان به قتل عام چطور؟ چون آقای نتان یاهو گفته است که در حال جمع‌آوری مدرک است که حرفهای آقای احمدی‌نژاد به معنای فراخوان به قتل‌عام دیگری‌ست.
عبدالکریم لاهیجی: این مورد درست برخلاف مورد نخست جرم است و حتا چارچوب‌اش هم در اسناد حقوق بشر ذکر شده است. یعنی حد و مرز آزادی بیان یکی از مواردش همین است که کسی، اعم از شخص حقیقی یا حقوقی، مردم را تشويق به جنایت بکند، بويژه جنایتهایی که ناشی از نژاد است، مذهب است. یعنی اصولا تشویق مردم به کینه براساس نژاد، مذهب و مسایل اعتقادی این در اعلامیه جهانی حقوق بشر و بویژه در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی یادآوری شده است. بنابراین اگر کسی مردم را تحریک به جنایات بین‌المللی بکند، مسلما عمل‌اش جرم است. بسیاری از کسانی که در سالهای اخیر در دو دادگاه ويژه - دادگاه ويژه مربوط به جنایات جنگی یا جنایات ضدبشریت که در یوگسلاوی سابق اتفاق افتاد، بويژه در دادگاه مربوط به جنایات مرتکب شده در رواندا - محکوم شدند، خودشان شرکت در این جنایت نداشتند، بلکه مقدمات ایدئولوژیک این جنایات را فراهم آوردند و مردم را ترغیب و تشویق به این جنایات کردند. بنابراین در این مورد مسلم است که عمل جرم است و آن هم از درجه‌ی جنایات بین‌المللی.
شما فکر می‌کنید چنین دادگاهی در مورد آقای احمدی‌نژاد تشکیل بشود؟
عبدالکریم لاهیجی: دادگاه جزایی بین‌المللی یکی از نخستین شرایط صلاحیت‌اش این است که شهروند کشوری که به دادگاه فراخوانده می‌شود یا شاکی حداقل جزو امضاکنندگان کنوانسیون مربوط به تشکیل دادگاه جزایی بین‌المللی باشد. متاسفانه نه ایران و نه اسراییل تا کنون به این کنوانسیون پیوسته‌اند. جمهوری اسلامی امضا کرده، ولی هنوز میدانید که باید الحاق به یک کنوانسیون بین‌المللی در قوه قانونگذاری کشور تصویب بشود و تاکنون اینکار را نکرده‌اند. اسراییل حتا امضا هم نکردند. بنابراین دادگاه جزایی بین‌المللی که مرکزش در لاهه است نمی‌تواند به اين شكايت رسیدگی بکند، ولی ممکن است به یکی از کشورهایی که اصل صلاحیت دادگاه جهانی را پذیرفته‌اند شکایت برده بشود. یادآوری می‌کنم به مورد دستگیری پینوشه توسط دولت انگلیس. به لحاظ اینکه دولت انگلیس متعاهد کنوانسیون بین‌المللی ضدشکنجه است، دادگاههای انگلیس می‌توانند به اتهامات کسانی که در ارتباط با این کنوانسیون است رسیدگی بکنند. قاضی اسپانیایی هم پینوشه را مورد تعقیب قرار داده بود و با توجه به اینکه پینوشه در انگلستان بود، از دولت انگلیس خواستند پینوشه را به دولت اسپانیا مسترد بکند، در ابتدا هم دستور بازداشت پینوشه صادر شد. بنابراین در چارچوب این اصل صلاحيت جهانی که یکی از تحولات اخیر بین‌الملل و حقوق جزاست، ممکن است در دادگاه انگلیس یا دادگاه یکی از کشورهایی که این اصل را پذیرفته‌اند شکایت بشود، آن هم، همانطور که خدمت‌تان عرض کردم، در ارتباط با یک کنوانسیون بین‌المللی از نوع کنوانسیون ضدشکنجه. بنابراین من نمی‌دانم که آیا این شکایت در چارچوب یک چنین کنوانسیونی ابراز خواهد شد یا اینکه ممکن است که فقط جنبه‌ی تهدید داشته باشد و جنگ سیاسی‌ـ دیپلماتیکی که بین دولت ایران به ریاست احمدی‌نژاد و دولت اسراییل درگرفته است.
متاسفانه جنایات بزرگ بین‌المللی نظیر هلوکاست که به بهای جان میلیونها انسان، چه ۶میلیون باشد چه ۵میلیون باشد، بهرحال آن چیزی که واقعیت تاریخی دارد این است که یکی از بزرگترین جنایات تاریخ بشریت در سالهای جنگ جهانی دوم بوقوع پیوسته و متاسفانه اکثریت بزرگی از این قربانی‌ها یهودی بودند و به صرف اعتقاد مذهبی‌شان قربانی این جنایت شدند. زیر علامت سوال کشیدن این واقعیت تاریخی به عقیده‌ی من نوعی اهانت به بشریت و به وجدان مردمی است که در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم در پی تحقیق و پس از آن تعقیب جنایتکاران بین‌المللی برآمدند و با تشکیل دادگاه بین‌المللی نورنبرگ تا حدودی خواستند که جراحاتی که بر وجدان بشریت در پی این جنایت بزرگ بین‌المللی وارد آمده بود، تا حدودی التیام پیدا بکند. بنابراین پس از شصت‌سال که از تاریخ برگزاری این محاکمه می‌گذرد، الان آن هم رییس یک دولت با چنین وقاحتی، آن هم به عنوان تسویه حساب سیاسی بخواهد این مسایل را زیر علامت ببرد، به عقیده‌ی من از نظر سیاسی در چارچوب روابط بین‌المللی عمل قبیحی است. ولی آیا می‌شود این را به‌عنوان یک جنایت بین‌المللی در یک مرجع قضایی، در یکی از کشورهای عضو سازمان ملل مطرح کرد، آن را باید منتظر روزها و ماههای آینده باشیم.
آقای دکتر عبدالکریم لاهیجی بسیار سپاسگزارم که وقت‌تان را در اختیار ما قرار دادید.