طالبانی و قرارداد الجزایر · مصاحبه

ناظران گفته‌های طالبانی را متاثر از رقابت‌های قومی و سیاسی داخلی می‌دانند. حسن هاشمیان کارشناس مسائل عراق و استاد دانشگاه، در گفتگو با دویچه‌وله می‌گوید مخالفت طالبانی با قرارداد الجزایر، پیامی است به نمایندگی از سوی اپوزیسیون عراق وگرنه او در مقام رییس جمهور، هم این قرارداد را پذیرفته و هم با ایران، مناسبات حسنه‌ای دارد.

دویچه وله: اهمیت و ارزش معاهده الجزایر در چیست؟

حسن هاشمیان: اهمیت‌اش به خاطر جدال تاریخی بین ایران و عراق بر سر آبراه شط العرب و همینطور مسئله‌ی اپوزیسیون هر دو کشور در زمان انعقاد این قرارداد است.

دویچه وله: انگیزه آقای طالبانی چیست که اعلام می‌کند این قرارداد را به رسمیت نمی‌شناسد؟

حسن هاشمیان: چیزی که آقای طالبانی مطرح کرده‌اند، بیشتر به درگیری‌های داخلی میان احزاب و گروهها مختلف سیاسی درداخل عراق مربوط می‌شود تا خارج از عراق. می‌بینیم که بعد طالبانی بیانیه‌ای صادر کرد و پایبندی عراق و خودش را به این موافقتنامه اعلام کرد. دلیل طرح آن چند نکته است: در درگیری‌های درونی احزاب سیاسی در عراق، آقای نوری‌ مالکی و دولت ایشان با ایران و ترکیه قراردادهایی بست و کارهایی انجام داد که به نظر کردها برضد آنهاست. صحبتی که آقای جلال طالبانی در مورد موافقتنامه‌ی ۱۹۷۵ کرد، نوعی پیام به آقای مالکی و دولت ایشان است و نیز پیامی هم به ایران است که اگر می‌خواهد به شیعیان عراق، علیه کردها نزدیک شود، یا به ترکیه علیه کردها نزدیک بشود، با چنین چیزی مواجه خواهد شد.

دویچه وله: چه دلیلی وجود داشت که آقای طالبانی چنین صحبتی را بکند و بعد پس بگیرد؟ این آسیبی به وجهه ایشان نیست؟

حسن هاشمیان: به نظرمن، این حرف را آقای طالبانی بعنوان رییس جمهور عراق نزد، بلکه بعنوان رهبر یک حزب کرد موتلف با احزاب سنی عراق و موتلف با حزب دموکرات کردستان گفت. توجه کنید که وقتی حرفش را پس گرفت، گفت منظورم این است که این قرارداد، زمان امضاء مورد توافق اپوزیسیون عراق نبود و اپوزیسیونی که بخش عظیم آن کردها بودند این موافقتنامه را قبول نمی‌کردند. در واقع طالبانی بعنوان اپوزیسیون دولت عراق این صحبت را کرد، نه به‌عنوان رییس جمهوری. صحبت آقای طالبانی بر این اساس است که در آنزمان شاه ایران با توافق با صدام ، زیرپای کردها را خالی کرد. چیزی که مورد نظر طالبانی بود، همین بحث خالی‌شدن زیرپای کردها بعنوان یک اپوزیسیون مهم برضد رژیم صدام بود. وگرنه به اعتقاد من خود طالبانی بیش از سایر رهبران دیگر کرد به ایران نزدیک است، بعنوان یکی از مهم‌ترین افراد ایران یا نزدیکترین افراد به ایران در عراق دارد عمل می‌کند.

دویچه وله: برخی تحلیلگران می‌گویند احتمالا شیعیان عراق نیز خواسته‌اند به این وسیله استقلال خود را از ایران نشان بدهند، تا اعتماد کشورهای عربی و متحدان غربی‌شان را جلب کنند...

حسن هاشمیان: چنین چیزی صحت دارد و چرخش‌های زیادی در دولت آقای مالکی صورت گرفته است. مالکی گاه به طرف ایران می‌رود و گاه به سوی عرب‌ها برمی‌گردد. در وضعیت فعلی دولت مالکی تلاش می‌کند که خود را مستقل از ایران نشان بدهد. مالکی اینک با گروههای بعثی سابق در حال صحبت است. قرار است کنفرانسی در قاهره به میزبانی اتحادیه عرب تشکیل شود و اتحادیه عرب این را میزبانی می‌کند و پیگیری می‌کند و سفرهایی به مناطق خلیج فارس صورت گرفته است. مالکی سعی می‌کند که خود را مستقل از ایران نشان بدهد. مالکی در ضمن نیروهای مقتدا صدر و جیش‌‌المهدی را اکنون در بیشتر مناطق جنوب عراق تحت فشار قرار داده است. نیروهای آمریکایی و دولت عراق، همین امروز صبح در مناطق جنوبی، حملاتی به مواضع جیش المهدی مقتدا صدر کردند. تمام این نشانه‌ها به خاطر اینست که آقای مالکی نشان دهد دارد مستقل ازایران عمل می‌کند. اما اختلافاتی هست بین کردها و دولت مالکی، بخصوص در مورد موافقت‌نامه بین ترکیه و عراق و اینکه اجازه دادند ترکها به شمال عراق حمله کنند. همینطور به‌عقب‌انداختن انتخابات یا رفراندوم در مورد تعیین سرنوشت کرکوک نیز،یکی از مسایل اختلاف‌برانگیز بین کردها و دولت آقای مالکی‌ست و این پیمان سه‌گانه‌ای که اخیرا بین طالبانی، بارزانی و دبیرکل حزب اسلامی آقای هاشمی صورت گرفت، نشان‌دهنده‌ی یکنوع ناراحتی از سیاست ‌های دولت مالکی‌ست.

مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح