شكست تسامح و آزادانديشى در هلند؟
۱۳۸۳ آبان ۲۵, دوشنبه
هانس پتر راداتز، يكى از منتقدان اسلام در مقاله اى كه در روزنامه آلمانى دى ولت متشر كرده، از جمله مينويسد كه دولت به افراطگرايان اين امكان را ميدهند كه در سايه به اصطلاح ديالوگ شبكه بسازند و در تلاش رسيدن به اهداف خود كه زندگى بر اساس موازين و قوانين خودى و برانداختن نظام دمكراسى است، باشند.
يكى ديگر از مفسران، تسامح و آزادانديشى در هلند را دليل بالا گرفتن خشونت ميداند و معتقد است كه مقامات عده زيادى مهاجر مسلمان را وارد هند كرده اند، هر چه باشد يك ميليون نفر از جمعيت شانزده ميليونى هلند مسلمان هستند و اين از لحاظ نسبى، دو برابر بيشتر از نسبت جمعيت مسلمان به كل جمعيت در آلمان است.
اما آيا ميتوان آزادانديشى و تسامح كشورى را شكست خورده دانست، چون فردى افراطگرا مرتكب قتلى فجيع شده است؟ و يا چون عامل اين حادثه بدليل زندگى در نزديكى يكى از جماعتهاى بنيادگراى اسلامى به فردى افراطگرا بدل شده است؟
بايد اذعان داشت كه چنين رويدادهايى تنها يك بار اتفاق ميافتد. در هر كشورى، هم انسانهايى افراطگرا وجود دارد و هم انسانهايى كه از لحاظ روحى بى ثبات هستند، به ويژه در دنياى امروزى، دنيايى كه در آن از اديان و مذاهب براى مقاصد سياسى سواستفاده ميشود.
عليرغم تمامى تحليلها و تفاسير بد شگونى كه از زمان قتل تئو فان خوخ به گوش ميرسد، اين ماجرا تنها يك پيامد ميتواند داشته باشد و آن پيشبرد فرايند جذب هواداران اديان و مذاهب ديگر، نه تنها مسلمانان، به جامعه است.
جذب جامعه شدن به معانى از دست دادن هويت خودى نيست. بايد به تفاوتها احترام گذاشت، اما ويژگيها و خصوصيتهاى شخصى را بايد به نظام حقوقى و مدنى اروپا وفق داد. هر كسى كه قصد دارد در اروپا زندگى كند، بايد نظم دولتى و اجتماعى را بپذيرد، اگر نه جاى او در اروپا نيست.
در مقابل بايد نظم اجتماعى نيز آزادى، آزادانديشى و تسامح را در مقابل ديگران نشان دهد و به آن عمل كند، چيزى كه بدبينان در هلند آن را مورد انتقاد قرار ميدهند. هيچيك از منقدان حتى كلمه اى در اين مورد بر زبان نمياورند كه تئو فان خوخ فيلماسز به قتل رسيده، در فيلمى كه شايد هدفى نيك را دنبال ميكرده، اما از لحاظ تصوريرى بسيار تحريك كننده بودهؤ احساسات بسيارى از مسلمانان را جريحه دارد كرده بود.
طبيعتا اين مسئله توسل به خشونت را توجيه نميكند. اما اعتراضاتى كه در سراسر جهان به فيلم مصائب مسيح و فيلمهايى مشابه صورت ميگيرد، نشان ميدهد كه آزاديهاى هنرى نميتواند بى حد و مرز باشد و حد و مرز اين آزادى در جايى به پايان ميرسد كه حد و مرز آزاديهاى ديگران آغاز ميشود.