شترلن، بهشت روی زمین برای مترجمان
۱۳۸۶ فروردین ۲۲, چهارشنبهانجمن اروپایی مترجمان در شترلن ـ آلمان، این مهد تبادل فرهنگی ـ ادبی را بشناسیم
شهرک شترلن در غرب آلمان، برای مترجمان جهان بهشت روی زمین است. نه به این دلیل که این شهر کوچک به "گل شهر" مشهور است، بلکه از این رو نیز که بزرگترین مرکز ترجمه اروپا در آن واقع است. شهرت اولی را شترلن که نزدیک مرزهلند و در ایالت "نورد راین وستفالن" قرار دارد، به خاطر داشتن مزارع بی کران پر از گل و سیزیجات گوناگون کسب کرده، و دومین ویژه گی را به این دلیل که "انجمن اروپایی مترجمان آلمان" در این شهر هر سال میزبان ۷۵۰مترجم از تمام نقاط جهان است. این مترجمان با استفاده از تجهیزات بیمانند این مرکز، سالانه ۱۶۰۰۰۰ اثر ترجمه میکنند. شاید اگر امکانات این انجمن در اختیار مترجم معروف آلمانی ـ روسی، سونیا فریدلند، گذاشته نمیشد، "طبل حلبی" گونتر گراس به زبان روسی ترجمه نمیشد یا گورسل آیتاش نمیتوانست به آسانی "کوه جادویی" توماس مان را به ترکی برگرداند، یا نویسندگان با نام و متفکری چون جوزف کنراد، آرتور شوپنهاور و الیاس کانتی برای بخش نه چندان اندکی از کتابخوانان جهان که به زبانهای اصلی این اندیشمندان آشنا نیستند، ناشناخته باقی میماندند.
مبتکرین تاسیس این مرکز درست بخاطر همین هدف، یعنی "تبادل فرهنگ درسطح جهان به سود تفاهم بین ملت ها" این انجمن را پایه گذاشتند: المار توپهوفن (1923ـ1989(Elmar Tophoven که خود متولد شترالن بود و آثار بکت را ترحمه میکرد و کلاوس بیرکن هاور (1934 ـ 2001 (Klaus Birkenhauerکه در زمان تاسیس، یعنی ۱۹۷۸ رییس کانون مترجمان ادبی آلمان بود. پایه گزاری این نخستین کارگاه مترجمان ادبی و علمی در اروپا، بلافاصله توجه ادبدوستان و فرهنگیان جهان را برانگیخت، چون نویسندگان برجسته ای مثل هاینریش بل، ماکس فریش و ساموئل بکت ریاست افتخاری آن را به عهده گرفتند. هاینریش بل، نویسنده آلمانی، برنده جایزه نوبل هنگام افتتاح این مرکزگفت:
«من می خواستم توجه شما را به این نکته جلب کنم که کارهای بزرگ همیشه در شهرهای بزرگ و با جار و جنجال و بوق و کرنا اتفاق نمی افتند .... من فکر می کنم، این جا(در شترلن) اتفاق فوق العاده بزرگی رخ کرده است که تقریبا تا امروز نظیر ندارد.»
از خانهای ششاطاقه تا ۳۰ دستگاه آپارتمان
معلوم است که امکانات این انجمن در آغاز چندان گسترده نبود ومشتمل بر خانهای شش اطاقه با کتابخانه ای بود که هر روز بر شمار کتابهایش افزوده میشد. در حال حاضر بنای مسکونی این انجمن دارای مساحتی بیش از ۲۵۰۰متر مربع است که در آن کتابخانه، سالن گردهم آیی، دو آشپزخانه مجهز و ۳۰ دستگاه آپارتمان برای اقامت و کار مترجمان ساخته شده اند.
شاهرگ این انجمن، کتابخانه ای است مشتمل بر ۱۱۰۰۰۰ جلد کتاب نایاب، گران قیمت و نادر که در آنها معادلهای جدید و مهجور، رایج و از بین رفته به ۲۷۵ زبان و گویش محلی ثبت شده اند. در این "فرهنگهای زبانی" معادلهای ویژه زبانهای کوچه و بازار، جوانان، زندان، تئاتر و اپرا و دیگر بخشهای مهم و روزمره زندگی یافت میشوند. چون مضمون داستانهای رمانها یکسان نیستند و قهرمانان آنان از قشرهای مختلف می آیند، شغل های گوناگون دارند ووقتشان را صرف سرگرمی های متفاوت می کنند، کتاب های این کتابخانه نیز براساس رفع این نیازهای زبانی گردآوری شدهاند. در شترالن در واقع گنجینه های زبانی معتبری نگهداری میشوند که هر مترجمی آرزوی داشتن آن را دارد، ولی از نظر مالی قادر به تهیه آن نیست!
همه مترجمان جهان بر این باورند که با یک بار آموزش زبانی، امر فراگیری فن ترجمه پایان نمیگیرد. برای این که کسی این "شغل" را به گونهای حرفهای دنبال کند، باید همه عمر در حال آموختن و بیشترآموختن باشد تا با ظرافتهای زبانی، آشنایی بیشتری بیابد و بر شگردهای ویژهی ترجمه، بیشتر مسلط شود. به همین منظور کلاسهای تجربی و فنی بسیاری در این مرکز برگزار میشود تا سطح حساسیتهای زبانی و تواناییهای ادراکی مترجمان را بالا ببرد. به این ترتیب بر کیفیت ترجمههای ادبی و علمی نیز که یکی دیگر از اهداف این مرکز است، افزوده میشود.
پیش به سوی بهشت!
انجمن اروپایی مترجمان، نهادی غیر انتفاعی است و شخصیت حقوقی دارد. هزینههای آن به طورعمده از بودجه ایالت "نورد راین وستفالن" تامین میشود. راه استفاده از این امکانات برای تمام مترجمان جهان باز است. کافی است که مترجمی با در دست داشتن قرارداد ترجمهی اثری با انتشاراتی خود، کتبا تقاضای پذیرش در شترلن را به آدرس زیر بفرستد:euk.straelen@t-online.de و حداقل شش ماه اقامت دراین بهشت" را، البته همراه با کاری فشرده و پیگیر تضمین کند!