سپاه و تغییر سرداران
۱۳۸۶ شهریور ۱۳, سه‌شنبه
تحلیل دگرگونی‌های ساختاری و پرسنلی سپاه پاسداران کار ساده‌ای نیست. نام سپاه پاسداران با نفوذ پنهان و پیدا در گستره‌های سیاسی و اقتصادی پیوند می‌خورد. خارج از مرزهای ایران، ایالات متحده سپاه را ایفاگر نقش اصلی در برنامه‌های اتمی ایران و تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای معرفی می‌کند.انگشت اتهام آمریکا پیرامون دخالت ایران در اوضاع عراق نیز بیش از همه، سپاه را نشانه می‌‌گیرد.
تفکیک مسائل سیاسی و نظامی؟
در مورد آقای محمدعلی جعفری گفته می‌شود وی کمتر از سایر فرماندهان سپاه مواضع سیاسی گرفته و بیشتر یک استراتژ نظامی است. صاحبان این نگاه، تغییر کنونی در کادر رهبری سپاه را تغییر در مدیریت کلان کشور و تفکیک میان بازوهای سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی ارزیابی می‌کنند.
علی کشتگرتحلیلگر سیاسی مقیم پاریس می گوید: " نخیر! این برخوردی کاملاسیاسی است. آقای جعفری درسرکوب دانشجویان در ۱۸ تیر به بعد شرکت فعال داشت و امضای آن نامه به خاتمی که گفتند کاسه صبرمان لبریز شد، کاملا سیاسی بود. اساسا از زمان برکشانده شدن آقای احمدی نژاد به پست ریاست جمهوری، اقای خامنه ای با شتاب و جدیت پروژه معینی را برای انسجام حاکمیت، حول نیروهای امنیتی و نظامی وفادار به خود پیش می برد. تغییر فرماندهی سپاه معنای دیگری ندارد جز اینکه آفای جعفری با پروژه آقای خامنه ای هماهنگ‌تر است. این دقیقا نیروهای امنیتی و نظامی را در بطن سیاست جمهوری اسلامی می‌‌‌‌‌‌‌آورد و نیروهای روحانی اصلاح طلب و سنتی را که مخالف پروژه‌های اقای خامنهای هستند، به حاشیه می‌راند."
دکتر هوشنگ احمدی، تحلیلگر سیاسی مقیم آمریکا هم ضمن اشاره به نامه تهدیدآمیز ۲۴ نفره سرداران سپاه به آقای خاتمی، به رهبری راهبردی سپاه توسط آقای جعفری اشاره می‌کند: " به نظر من آقای جعفری سیاسی تر از آقای صفوی است. ایشان قبل از این که رهبرسپاه شود، از طرف آقای خامنهای مأمور شد تا برنامه راهبردی را تهیه کند و این برنامه‌ها همیشه سیاسی هستند. آوردن آقای جعفری، سپاه را در مسائل سیاسی داخلی فعال تر می کند نه برعکس.."
حمله احتمالی آمریکا به ایران؟
آیا ممکن است تغییر سرفرماندهی کل سپاه با احتمال حمله برق آسای نظامی آمریکا به ایران ارتباط داشته باشد؟ طرحی که مشاور امنیت ملی آمریکا در گفتگو با هفته نامه "ساندی تایمز" از آماده شدن آن در وزارت دفاع خبر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و گویا اجرای آن تنها سه روز به طول خواهد انجامید. دکتر امیر هوشنگ احمدی می‌گوید:
"من فکر میکنم سپاه دارد خود را تجدید سازمان می کند تا با دو مسئله مواجه شود. اینکه آمریکا سپاه را تروریست اعلام کند و پیامد آن که قطعا برخورد نظامی خواهد بود. تغییر ساختار در سپاه به ویژه رهبری آن بخاطربرخورد احتمالی آمریکاست."
برخی ناظران می‌گویند سپاه بعنوان مهمترین نقطه اتکای جمهوری اسلامی برای مقابله با آمریکا،ساختاری سنتی دارد و بیشتر آماده نبردهای زمینی و کلاسیک است نه حمله‌ای که احتمالا برق‌آسا و هوایی خواهد بود. گروهی، تغییر کنونی در رهبری سپاه را در همین چارچوب می بینند. علی کشتگر موضوع را نه از نظر کارآیی‌های فنی بلکه از جنبه وفاداری و اعتماد نگاه می‌کند: "می‌توان تأکید کرد که آقای خامنهای جمهوری اسلامی را برای رویارویی با غرب آماده می کند و در این راه به کسانی تکیه می‌کند که به اهداف او وفادارترند. به این اعتبار می‌توان گفت تحولاتی که گفته می‌شود در رده‌های بالایی و میانی سپاه ادامه خواهند داشت، در همین چارچوب باشند."
وجوه تمایز دو سردار
گرهی‌ترین پرسش در این برکناری و انتصاب اینست که فرق رحیم صفوی با محمد علی جعفری در چیست؟ علی کشتگر به موضوع از زاویه مسائل داخلی نگاه می‌کند: " گفته می‌شود آقای صفوی در ماههای گذشته با پروژه‌های آقای احمدی‌نژاد موافق نبوده است. می‌دانیم که آقای احمدی نژاد صد در صد سیاست‌های کلان آقای خامنهای را پیش می برد. نیروهای به اصطلاح اصولگرا و اقتدارگرا در مجلس و مجلس خبرگان و نهادهای دیگر هماهنگی کامل با احمدی نژاد را ندارند. گویا اقای رحیم صفوی با مخالفان احمدی نژاد هماهنگی داشته است."
دکتر امیراحمدی، اهمیت این جابجایی را به ارزیابی آمریکا از عملکرد سپاه مرتبط می‌کند: " رحیم صفوی ده سال رهبر سپاه بوده و بخشی از مسائلی که آمریکا ممکن است با سپاه داشته باشد، با کنار گذاشته شدن صفوی کنار میرود. این از نظر من البته تجزیه تحلیل درستی نیست. اما ظاهر قضیه اینست که سپاه در ده سال گذشته در دست کسی بوده که الان کنار گذاشته شده و این ممکن است در موضع آمریکا نسبت به سپاه تجدید نظری به وجود آورد."
مهیندخت مصباح