سم مار به‌عنوان داروى درمانى
۱۳۸۶ مهر ۲۶, پنجشنبه
با وجود تعدد انواع مار در جهان، فقط ۲۰ درصد از مارها، سمی هستند که معمولاً با وجود نشانه‌هایی از قبیل دم نازک و وجود دو دندان تیز توخالی که در ابتدایش سوراخی دارد شناسایی می‌شوند و بقیه مارها غیرسمی هستند. همچنین از این ۲۰ درصد مارهای سمى، فقط ۷۵ درصد آنها قادر هستند با زهرشان انسان را از پا درآورند.
پزشکى در دهه شصت ميلادى ضمن معاينه و درمان بيماران در مالزى مشاهده مى کند افرادى که از سوى مارهاى زنگى ويژه اى که در اين مناطق زندگى مى کنند، نيش خورده‌اند، خونشان رقيق‌تر از افراد معمولى است و در صورت جراحت خون آنان به سختى بسته و لخته مى شود. بيست سال پس از اين مشاهده پزشکان تلاش کردند که از سم مار براى درمان بيمارى‌هاى قلبى از جمله براى جلوگيرى از سکته قلبى استفاده کنند. اما پژوهش‌هاى آزمايشگاهى در اين زمينه نتيجه مطلوب را به‌دست نداد. و داروهاى به‌دست آمده، اجازه رسمى براى مصرف نيافتند. حال يک شرکت داروسازى در آلمان دست به تلاشى دوباره زده است. و در مزرعه‌اى ويژه، به نگهدارى و پرورش مارهاى زنگى و سمى مشغول است.
مزرعه مارها در آلمان
رولف کرويتس( Rolf Kreutz) مسئول مزرعه مارها است. در اين مزرعه بيش از ۲۰۰ مار سمى نگهدارى مى شود. اين مزرعه متعلق به شرکت داروسازى نوردمارک( Nordmark ) و در نزديکى هامبورگ است. بيشتر مارهاى سمى از نوع مارهاى زنگى ازکشور مالزى هستند. طول اين نوع مارها به ۵۰ تا ۷۰ سانتيمتر مى رسد و پوست‌شان داراى رنگ‌هاى سياه و قهوه اى است. خوراک اصلى مارها موش است. يک موش زنده خوراک يک مار براى ۲۱ روز مى باشد. مارها به‌طور جداگانه درجعبه‌هاى بزرگ پلاستيکى نگهدارى مى‌شوند. در طول روزها، مارها با آرامشى بى‌نظير در جعبه خود چنبره مى‌زنند، اما نزديک شدن به اين مارها مى تواند عواقب ناگوارى به همراه داشته باشد. کرويتس درباره تأثيرات سم مار در بدن انسان مى گويد: «اين سم در آغاز ورود به بدن انسان بافت‌ها را ازبين مى برد. وباعث نابودى شريان‌ها مى شود که در مواردى منجر به از دست دادن و يا فلج شدن عضو گزيده شده، مى شود. افراد مارگزيده ساليانى دراز دچار عارضه‌هاى متفاوت هستند.»
مطالعه بر روی اثرات شفا بخش سم‌ها
در اين شرکت داروسازى متخصصان بر اين باورند که سم مارها اثرات شفابخش نيز دارد. به‌طور مشخص به عنوان داروهاى اوليه در سکته‌هاى مغزى و قلبى مى توان از آن استفاده کرد. در اين‌گونه حملات که با انسداد شريان ها و لخته شدن خون مواجه هستيم، به‌طور مشخص، خون به مغز نمى‌رسد و بخشى از سلول‌ها براى هميشه از بين مى‌روند. دقيقاً در چنين مواردى بايد ماده سمى به‌دست آمده از مارها (به نام آنکرود Ancrod ) به کار گرفته شود. اين ماده سبب رقيق شدن سريع خون مى شود.
مانفرد کورفورست مسئول توليد داروهاى بيولوژيک درباره تاثير اين ماده مى گويد: «لختگى خون از اين طريق مى تواند برطرف شود. پس از حمله مغزى غلظت خون بالا مى رود، با استفاده از اين ماده مى توان آن را دوباره رقيق ساخت و حال خون رقيق شده قادر به شتسشوى بخش‌هايى است که پيش از آن ورود خون بدان‌ها ناممکن بود.»
در صورت استفاده از اين ماده مؤثر تا شش ساعت پس از حمله مغزى، مى توان اميدوار بود که از ضايعات احتمالى مغزى جلوگيرى به‌عمل آيد. در سال‌هاى۸۰ نيز از اين ماده استفاده شده بود اما نتايج آن روشن نبود. در حال حاضر نتايج دو پژوهش در دست است، يکى در آمريکا که نتيجه آن موفقيت آميز بوده است وديگرى در اروپا که به لحاظ آمارى نمى تواند تاثير اين ماده را در همه جا نشان دهد.
اين ماده موثر در اروپا تاکنون مجوز رسمى دريافت نکرده است. شرکت داروسازى نوردمارک در آلمان بر اين عقيده است که در آزمايشات آنان بيمارانى شرکت داشته اند که نوع بيمارى آن بسيار خطرناک بوده است و اين افراد بر نتايج آمارى تاثير منفى گذاشته اند. در حال حاضر اين شرکت داروسازى با شريک خود در آمريکا در صدد ترتيب آزمايشى با ۱۷۰۰ بيمار مى‌باشد.
جفت‌گیری با شکم سیر
بيش از ۱۱۸ مارسمى تاکنون از مالزى به آلمان آورده شده‌اند که نگهدارى آنان نياز به کارکنان زيادى ندارد. دما مناسب براى مارها ۲۸ درجه ورطوبت هوا ۸۰ درصد است. مزرعه مارها خواهان توسعه کار خود است. قرار است که در آينده ۱۵۰۰ مار در اين مزرعه پرورش يابند. تا حال نيز ۱۰۰ مار جوان در آلمان سر از تخم بيرون آورده‌اند. پيش از جفت‌گيرى به مارهاى ماده، موشى به عنوان خوراک داده مى شود چرا که درصورت گرسنگى پس از جفت گيرى امکان بلعيدن مار نر از سوى مار ماده وجود دارد.
هر سه هفته يک‌بار، سم مارها گرفته مى شود. در مزرعه مارها از اصطلاح "دوشيدن مارها" استفاده مى‌کنند. دوشيدن مارها يکى از خطرناک‌ترين بخش هاى کار کارکنان اين مزرعه است.
بنا به گفته متخصصان، تا سال آينده پژوهش هاى آزمايشگاهى به پايان خواهد رسيد و شرکت نوردمارک اميدوار است که از سال ۲۰۰۹ داروى تهيه شده از سم مارها را در آمريکا به بازار عرضه کند.