سفر مرکل به اوکراین

جمله کلیدی در ارتباط با مناسبات میان آلمان و اوکراین از این قرار است، دست کم از دید خانم آنگلا مرکل صدراعظم آلمان: «تنها کشوری باید به عضویت ناتو درآید که نه فقط رهبران سیاسی آن، بلکه اکثریت مردم آن کشور نیز، خواهان و پشتیبان این گام باشند.»

شکی نیست که ویکتور یوشچنکو، رییس جمهور اوکراین، نخستین پرسشی را که در دیدار خود با آنگلا مرکل مطرح خواهد کرد، این خواهد بود که آیا دید صدراعظم آلمان به عضویت آتی اوکراین در ناتو تغییر کرده است یا نه.

مرکل در ماه آوریل سال جاری در نشست رهبران ناتو در بوخارست، مخالفت خود را با پیوستن سریع اوکراین با ناتو ابراز داشته بود. به عقیده کریستف هویسگن، مشاور امنیتی صدراعظم آلمان، اوکراین باید در راه رسیدن به ناتو وظایفی را انجام دهد، از جمله پیشبرد اصلاحات در میان نیروهای نظامی این کشور. از آن گذشته باید حمایت مردم اوکراین از عضویت کشورشان در سازمان ناتو تقویت شود.

باید اذعان داشت که پیوستن اوکراین به سازمان ناتو، بیش از همه پروژه‌ای است که نخبگان سیاسی طرفدار غرب در اوکراین دنبال می‌کنند. اپوزیسیون این کشور که به روسیه گرایش دارد، با تحقق این امر مخالفت ورزیده و در این راستا نیز به موضع و دید اوکراینی‌ها نسبت به این مسئله اشاره می‌کند. بیش از نیمی از مردم اوکراین تردید خود را نسبت به این موضوع ابراز داشته‌اند.

شماری از صاحبنظران بر این گمانند که موضع مخالفت‌آمیز آلمان نسبت به عضویت اوکراین در ناتو نیز از نفوذ مسکو بر برلین سرچشمه می‌گیرد. اولکسی هاران، کارشناس سیاسی در آکادمی «موهیلا» در کیف، متعقد است: «مهمترین دلیل پاسخ منفی آلمان به عضویت اوکراین در ناتو، موضع روسیه در قبال این مسئله و مناسبات دیرینه و عمیق میان آلمان و روسیه بوده است.»

او در عین حال به تاثیر منفی کشمکش‌های داخلی اوکراین اشاره می‌کند و خاطرنشان می‌سازد: «اروپاییان و آلمان‌ها شاهد بی‌ثباتی سیاسی در اوکراین هستند. هم‌صدا نبودن رییس جمهور و نخست‌وزیر این کشور در مسایل مربوط به سیاست داخلی، نشانه‌ای مثبت برای غرب نیست.»

اکنون مدتهاست که ویکتور یوشچنکو، رییس جمهور و یولیا تیموشنکو نخست وزیر اوکراین بر سر مسایل مختلف اختلاف نظر دارند. این دو زمانی زوج رویایی انقلاب نارنجی در اوکراین محسوب می‌شدند. هر دوی آنها طرفدار غرب هستند، اما رقابت شدید میان آنان، جو سیاسی حاکم را مسموم می‌کند. پارلمان اوکراین تا کنون بارها با بحران روبرو شده است. ناظران سیاسی حتی از احتمال برگزاری انتخاباتی پیش از موعد سخن می‌گویند.

از این رو جای تعجب نیست که دیگر رویایی بزرگ اوکراین، یعنی عضویت در اتحادیه اروپا هم با تحقق فاصله زیادی دارد. اوکراین خواهان حمایت آلمان از این امر است. کوستیانتین یالیسیئف، وزیر خارجه اوکراین در سفر اخیر خود به برلین نیز بر این نکته تاکید کرده بود.

البته بعید به نظر می‌رسد که پاسخ آلمان به این موضوع پس از پایان سفر مرکل به اکرایین روشن شده باشد، چرا که به عقیده کریستف هویسگن: «در حال حاضر معضل و مسئله مهم اتحادیه اروپا، امضای قرارداد لیسبون از سوی کشورهای عضو است و بحث گسترش اتحادیه اروپا فعلاَ در دستور کار قرار ندارد.»

البته در کنار بحث ناتو، موضوع انرژی نیز در دیدار رهبران آلمان و اکرواین مورد بحث قرار خواهد گرفت. در حال حاضر نفت و گاز روسیه از طریق خطوط لوله اوکراین به آلمان صادر می‌شود و آلمان در پی آن است که در روند صادرات سوخت از این کشور به آلمان وقفه‌ای پیش نیاید.

از سوی دیگر، اوکراین می‌کوشد که از فناوری شرکت‌های آلمانی در ارتباط با محیط زیست بهره برد، چرا که با افزایش بهای سوخت‌های فسیلی، اوکراین برای پیشبرد اهدافش ناچار به صرفه‌‌جویی خواهد بود. شکی نیست که دستاوردهای آلمان در عرصه انرژی‌های تجدیدپذیر مورد استقبال اوکراینی‌ها روبرو خواهد شد.