سازمان ملل: بنگاههای اقتصادی نیز باید به حقوق بشر پایبند باشند
۱۳۸۶ تیر ۱۵, جمعه
پیمان جهانی
"پیمان جهانی" (Global Compact) سازمان ملل، عنوان قراردادی است که میان سازمان ملل و بنگاههای اقتصادی بسته می‌شود، با این هدف که روند جهانی شدن با توجه خاص به امور اجتماعی و زیست‌محیطی همراه باشد. ایده‌ی این پیمان در سال ۱۹۹۹ در نطق کوفی عنان دبیرکل وقت سازمان ملل در کنفرانس اقتصاد جهانی در داووس شکل گرفت. در گام نخست، "اتاق بازرگانی جهانی" (ICC) با سازمان ملل به همکاری پرداخت و توانست ۵۰ شرکت بزرگ بین‌المللی را ترغیب کند به "پیمان جهانی" بپیوندند.
مطابق با ایده "پیمان جهانی" کارفرمایان در سراسر جهان باید طبق نظر سازمان ملل استانداردهای بالایی همچون حقوق بشررا در سطح شرکت‌های خود رعایت کنند. رعایت این استانداردها قطعاً به سود آنها هم خواهد بود. در کنگره دو روزه‌ی "پیمان جهانی" سازمان‌ملل‌متحد در ژنو، که روز پنج‌شنبه پنجم ژوئیه آغاز شد، بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد، از شرکتها خواست که حساسیت بیشتری نسبت به مشکلات روز دنیا همچون گرم‌شدن کره‌زمین و مبارزه با فساد مالی از خود نشان دهند.
نفع بردن از رعایت حقوق‌بشر
تحقیقات، از جمله پژوهشی که اخیرا توسط گلدمن زاکس (Goldman Sachs)، که یکی از بزرگترین بانک‌های سرمایه‌گزاری جهان است، صورت گرفته، ثابت می‌کنند که بنگاههای فعال در زمینه محیط زیست و مسائل اجتماعی بسیار سودآورند و می‌توانسته‌اند در صورت توجه به جایگاه خود در سالهای اخیر حتا ارزش بازار‌سرمایه‌شان را تا یک‌چهارم بیشتر از متوسط بازار‌بورس افزایش بدهند.
بان‌کی‌مون در نطق خود در کنگره "پیمان جهانی" از شرکتها دعوت کرد تا به تعهدات پیشین خود در زمینه مسائل اجتماعی، اخلاقی و زیست‌محیطی جامه‌ی عمل بپوشانند. وی به موفقیت‌های بدست‌آمده در این زمینه اشاره کرد و گفت: «اما همچنان اقدامات دیگری نیز باید انجام شود». تمامی ۳۰۰۰ سازمان شرکت کننده در این گردهمایی بر پایبندی به اصول دهگانه در زمینه حقوق‌بشر، بالابردن استانداردهای کاری، آزادی و استقلال سندیکاهای کارگری، حفاظت از محیط زیست و مبارزه با فساد‌مالی تأکید کردند.
نمونه زیمنس
نتیجه یک همه‌پرسی نشان می‌دهد که بسیاری از شرکتها به این اصول پایبند نیستند. به عنوان مثال دو شرکت بزرگ آلمانی زیمنس و فلکس واگن که هر دودر گذشته با رسوایی مالی بزرگی روبرو شده‌اند از جمله شرکت‌های عضو این معاهده هستند.
با وجود این نمونه‌ها سازمان بین‌المللی "شفافیت" (Transparency International)، که با فساد‌مالی مبارزه می‌کند، تـأکید می‌کند که پایبندی به "پیمان بین‌الملل" می‌تواند ملنع ارتشا، فامیل‌بازی و پارتی‌بازی بازی در سطح شرکتها باشد.
سازمانهای "عفو بین‌الملل" و "اکشن‌اید" (ActionAid) در مقابل معتقدند که بنگاههای بزرگ از "پیمان جهانی" سوءاستفاده می‌کنند. به نظر سازمان مددرسانی "اکشن‌اید" «شرکتها در لوای پیمان جهانی با تمام توان تنها در پی پر کردن جیب خود هستند».
پیمان و مسئولیت
در همایش دو روزه در ژنو حدود هزار مدیر، کارفرما، نمایندگان دولت‌ها، فعالان سندیکایی و رؤسای بنگاههای غیردولتی حضور داشتند. نفس شرکت در چنین مجامعی آنها را متعهد به چیزی نمی‌کند. شرکتهایی که پیمان را امضا کرده‌اند، فقط قولی داده‌اند و نمی‌توان از آنها بازخواست کرد که چرا در قلمرو خود رعایت حقوق بشر را نمی‌کنند و چرا به مسائل زیست‌محیطی بی‌توجه هستند. این نکته، زاویه‌ی انتقادی است که در آستانه برگزاری اجلاس ژنو مدام گشوده شده است. پرسش این است: شرکتها به "پیمان جهانی" به چشم وسیله تبلیغی می‌نگرند، یا پیمانی که واقعا باید بدان پایبند بود؟