روز اول تابستان؛ روز جهانی «موسیقی خودساخته»
۱۳۹۰ خرداد ۳۰, دوشنبه
روز «موسیقی خودساحته» در اصل به عنوان امکانی برای بر صحنه آمدن گروه‌های غیرحرفه‌ای و مشارکت شهروندان در جشن‌های خیابانی در نظر گرفته شده بود. به مرور گروه‌های حرفه‌ای و تاحدی شناخته شده نیز در این مراسم شرکت می‌کنند.
اختصاص روز اول تابستان به جشن موسیقی در سال ۱۹۸۱ از سوی وزیر وقت فرهنگ فرانسه ژاک لانگ مطرح شد. این مناسبت که ابتدا در پاریس و چند شهر دیگر اروپایی جشن گرفته می‌شد، اکنون به مراسمی جهانی تبدیل شده که هر سال ۲۱ ژوئن در بیش از ۳۴۰ شهر در قاره‌های مختلف برگزار می‌شود.
موسیقی در خیابان‌های ۶۰ شهر اروپایی
«روز جهانی موسیقی خودساخته» نامی است که در آلمان برای این مناسبت انتخاب شده است. در خود فرانسه روز اول تابستان Fête de la Musique (جشن موسیقی) خوانده می‌شود. دامنه‌ی استقبال از جشن‌های خیابانی اول تابستان در سه دهه‌ی گذشته بسیار گسترده شده است. در سال‌های نخست تنها چند شهر در بلژیک و سوئیس به دعوت ژاک لانگ پاسخ مثبت دادند.
اکنون بیش از ۶۰ شهر اروپایی ۲۱ ژوئن را به عنوان روز موسیقی در خیابان‌ها جشن می‌گیرند. برلین نخستین شهر آلمان بود که در سال ۱۹۹۵ تعدادی از خیابان‌ها و میدان‌های خود را در اختیار نوازندگان و خوانندگان گذاشت. این کشور در این فاصله گوی سبقت را از خود فرانسوی‌ها نیز ربوده و جشن موسیقی را در سال ۲۰۱۱ در ۲۴ شهر برگزار می‌کند.
روز نوازندگان خیابانی
ده سال پیش از برلین، شهر مونیخ نیز روز اول تابستان را به فهرست جشن‌های عمومی خود اضافه کرد؛ منتها اهالی ایالت بایرن که در برگزاری مراسم چند روزهای چون جشن‌های ماه اکتبر سابقه‌ای طولانی دارند، این مناسبت را به «روزهای اروپایی جشن موسیقی» تغییر دادند.از چهار سال پیش مونیخ نیز «جشن موسیقی» را در همان قالب پیشنهادی فرانسویان پذیرفت.
برنامه‌های روز ۲۱ ژوئن معمولا از بعداز ظهر آغاز می‌شود و تا نیمه شب ادامه دارد. در برخی از شهرها مراسم را در ساعت ده شب خاتمه می‌دهند. نحوه و دامنه‌ی برنامه‌ها در شهرهای مختلف با یکدیگر اندکی تتفاوت دارند؛ نکته‌ی مشابه در اغلب شهرها حضور پرشمار نوازندگان خیابانی و گروه‌های ثبت نشده‌ای است که در اوقات فراغت به کار موسیقی می‌پردازند.
سبک‌های مختلف در ظرف خیابان‌های شهر
یکی از ایده‌های محوری جشن‌های روز اول تابستان فراهم آوردن صحنه‌ای برای نوازندگان و خوانندگانی است که در طول سال کمتر چنین امکانی پیدا می‌کنند. نوازندگان دوره‌گرد و خیابانی که معمولا برای رهگذران برنامه اجرا می‌کنند روز ۲۱ ژوئن در مرکز توجه شهروندان قرار می‌گیرند.
جنبه‌ی دیگری از مراسم روز نخست تابستان در برخی شهرها، فراهم کردن امکانی برای شهروندان است تا بدون هزینه به تماشای کنسرت‌های موسیقی بپردازند. در بسیاری از شهرها میدان‌ها به سالن کنسرت تبدیل می‌شوند و از گروه‌های حرفه‌ای نیز دعوت می‌شود به اجرای موسیقی بپردازند. تنوع سبک‌های ارائه شده نیز یکی از ویژگی‌های «جشن موسیقی» است.
شهروندان بسیاری از شهرهای اروپایی در این روز می‌توانند از خیابانی به خیابانی دیگر بروند و از موسیقی دلخواه خودشان، از جاز و راک تا موسیقی کلاسیک، لذت ببرند.
زندگی با فرهنگ به جای عرضه‌ی فرهنگ بر صحنه
در سال‌های اخیر، به ویژه در شهرهای بزرگ و مهم اروپا چون پاریس و برلین، برجنبه‌هایی از این جشن تاکید می‌شود که در قرن بیست و یکم از اهمیت زیادی برخوردار شده است.
بر این اساس برجسته کردن خود موسیقی و نوازندگان هدف اصلی این مراسم نیست؛ این جشن‌ها قرار است فرهنگ را در متن زندگی روزمره جاری کند، و فضایی زنده و شاداب بسازد که همه‌ی شهروندان در آن سهیم هستند. مطابق این نظر فرهنگ کالایی نیست که در قالب‌های تعیین شده و به صورت کنسرو برای مصرف به شهروندان عرضه شود؛ بلکه پدیده‌ای است زنده و عجین شده با حیات اجتماعی.
در سال گذشته‌ی میلادی تنها در اطراف "میدان اورانین" برلین بیش از ۶۰ محل برای اجرای موسیقی تدارک دیده شده بود. گرچه تشکل‌ها و سازمان‌های مختلفی کار سازماندهی برنامه‌های اصلی هر شهر را بر عهده دارند، یکی دیگر از ویژگی‌های مراسم «جشن موسیقی»، حضور هنرمندانی است که خارج از چارچوب برنامه‌های اعلام شده، در گوشه‌ای از خیابان یا میدان آنچه را در چنته دارند به دیگران عرضه می‌کنند.
BK/SA