رایانه‌های آموزشی ۱۰۰دلاری
۱۳۸۶ مرداد ۱۶, سه‌شنبه
رایانه نوظهور بیشتر شبیه اسباب‌بازی‌ای است که از فروشگاه‌ها خریداری می‌شود: قاب آن به رنگ‌های مختلف ساخته شده، یک دستگیره برای حمل‌کردن دارد و صفحه‌ی نمایش آن می‌چرخد. این دستگاه در نگاه اول اصلاً شبیه چیزی نیست که با شنیدن نام رایانه‌ی همراه، در ذهن تداعی می‌شود.
با وجود این، قرار است این محصول تا چند هفته‌ی دیگر به تولید انبوه برسد. شرکت تایوانی کوانتا (Quanta)، تولید کننده‌ی این رایانه‌های ۱۰۰ دلاری هم، از تیراژ میلیونی تولید خود خبر داده است.
وقتی سخن از شرکت کوانتا به میان می‌آید بد نیست بدانیم که از هر سه رایانه‌ی قابل حمل دنیا، یکی در این شرکت تولید می‌شود. تا چند سال پیش، تولید رایانه‌های اسباب‌بازی حتا قابل‌تصور هم نبود. ایده‌ی تولید رایانه‌های ۱۰۰ دلاری در آمریکا زاده شد و منظور از آن، به هیچ عنوان یک اسباب‌بازی نیست.
نیکولاس نگروپونته (Nicholas Negroponte)، مدیر پبشین "مؤسسه فن‌آوری ماساچوست" (MIT) ایده‌ی یک روش آموزشی جدید را مطرح کرد که بر اصل "یک رایانه‌ی همراه برای هر کودک" استوار است. نگروپونته و همکارانش برای رسیدن به هدف خود، یک تشکیلات عام‌اامنفعه تأسیس کردند.
آنها بر این عقیده‌اند که دانش هم باید مانند هر مفهوم ابتدایی دیگری، به کودک منتقل شود. دقیقاً مثل راه‌رفتن یا ایستادن که هر شخص در دوران کودکی، مفهوم آن‌را می‌آموزد، بدون این‌که برای آن آموزش خاصی دیده باشد.
رایانه‌ها می‌توانند با استفاده از بازی‌ها علوم مختلف را به کودکان آموزش دهند. این رایانه‌ها نیز باید مانند کتاب‌های آموزشی، از سوی دولت‌ها در اختیار کودکان و والدین آنها قرار بگیرند و البته ارزان‌قیمت هم باشند. با این تفکر، ایده‌ی "رایانه‌های همراه ۱۰۰ دلاری" متولد شد. نگروپونته می‌گوید:
«۶۰ درصد قیمت رایانه‌ی همراه شما هزینه‌های فروش، بازاریابی، توزیع و سود است. ما این هزینه‌ها را نداریم... »
رایانه‌های آموزشی مسلماً باید از رایانه‌های همراه معمولی ساده‌تر باشند؛ زیرا بسیاری از امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری موجود در رایانه‌های معمولی، کاربردی در رایانه‌های آموزشی ندارند. قطعات ضروری عبارتند از: صفحه‌ی نمایش، صفحه‌ی کلید، پردازشگر و امکانات اتصال به اینترنت.
سرعت پردازش داده‌ها نقش مهمی ایفا نمی‌کند و به‌جای دیسک سخت از یک حافظه‌ی موسوم به "فلاش" (Flash) استفاده می‌شود. نرم‌افزارهای گران‌قیمت هم – که قیمت تمام‌شده را افزایش می‌دهند – روی این رایانه‌ها نصب نمی‌شوند.
در این رایانه‌ها از سیستم‌عامل لینوکس استفاده شده است و پردازشگر آنها، محصول شرکت AMD است. نرم‌افزارها، کم‌حجم ، تقریباً مجانی و از نوع برنامه‌های "انتقال‌پذیر" (Portable) هستند. نرم‌افزارهای "انتقال‌پذیر"، که روز به روز تولیدشان افزایش می‌یابد، شبیه نرم‌افزارهایی هستند که در دستگاه‌های پخش ام-پی-تری (MP3-Player) نصب می‌شوند.
با این اوصاف جای تعجب نیست که شرکت‌های بزرگ رایانه‌ای، هم‌چون مایکروسافت و اینتل، در ابتدا اطمینان چندانی به موفقیت طرح رایانه‌های همراه آموزشی نداشتند. البته شرکت اینتل کم‌کم به این پروژه پیوست. بیل‌گیتس، رئیس شرکت مایکروسافت نیز به طرفداران پروپاقرص این طرح تبدیل شده‌است. طبیعتاً نگروپونته بیش از همه به موفقیت طرح خود ایمان دارد.
طرح آموزش رایانه‌ای کودکان تا کنون سه مرحله‌ی آزمایشی را پشت سر گذاشته است. کامبوجا (Kambodscha) یکی از محل‌هایی است که این طرح در آن اجرا شده است. نگروپونته می‌گوید:
«کامبوجا، روستایی است که در آن برق، آب، تلفن و تلویزیون وجود ندارد، اما اینترنت پرسرعت راه‌اندازی شده است. نخستین واژه‌ی انگلیسی کودکان در آن‌جا "Google" است و آنها تنها "Skype" (نوعی امکان تلفن زدن از طریق اینترنت) را می‌شناسند. آنها تا به‌حال حتا نام تلفن را هم نشنیده‌اند و فقط از Skype استفاده می‌کنند.
این کودکان وقتی عصرها به خانه برمی‌گردند، در کلبه‌ای که برق ندارد، دسترسی به اینترنت پرسرعت دارند. والدین متعجب مانده‌اند: وقتی کودکشان رایانه‌ی خود را روشن می‌کند، صفحه‌ی نمایش آن پرنورترین منبع روشنایی است که در خانه وجود دارد».
تا کنون شرکت‌های صاحب‌نامی به این طرح پیوسته‌اند و پروژه از سوی نهادهای مختلف اقتصادی و سیاسی هم حمایت می‌شود. تعداد بسیاری از کشورها نیز، آمادگی خود را برای اجرای این طرح اعلام کرده‌اند و میلیون‌ها دستگاه از رایانه‌های ۱۰۰ دلاری را سفارش داده‌اند که از آن میان می‌توان به نیجریه اشاره کرد.
تنها شرط لازم، برای اجرای این طرح، ایجاد امکانات اینترنت پرسرعت است. در این صورت کودکان می‌توانند بدون هیچ هزینه‌ای به اطلاعات دسترسی پیدا کنند یا با دوستان و معلم خود ارتباط برقرار کنند. نتایج اولین بررسی‌ها بسیار جالب است. بیش از هرچیز به این خاطر که والدین هم به پیوستن به این طرح علاقه نشان می‌دهند. حتا در بسیاری از مناطق، شبکه‌های درونی هم برای مدارس ایجاد می‌شود.
پسر معمر قذافی، رئیس جمهور لیبی، هم قصد دارد برای اجرای این طرح در کشورش، شبکه‌ی اینترنتی ایجاد کند که از طریق ماهواره پشتیبانی شود.
قیمت ۱۰۰ دلار برای رایانه‌های آموزشی مسلماً با افزایش تقاضا و تولید بیشتر میسر خواهد شد. اولین سری این رایانه‌ها حداقل ۵۰ درصد گران‌تر (از ۱۰۰ دلار) خواهند بود. در حال حاضر برنامه‌ای برای تولید رایانه‌های قابل حمل ارزان قیمت، برای کاربران معمولی وجود ندارد و طرح فعلاً در حد همین اسباب‌بازی‌های جذاب باقی خواهد ماند. نگروپونته دلایل خوبی برای این کار دارد، و معتقد است که بزرگسالان نمی‌آیند آنها را از چنگ بچه‌ها درآورند. به هر حال این استاد سرزنده‌ی فن‌آوری اطلاعات به موفقیت این طرح ایمان دارد و آن‌را ادامه خواهد داد. او می‌گوید:
«من باقی‌ِ عمر خود را صرف "یک رایانه‌ی آموزشی برای هر کودک"خواهم کرد، کاری که در هر حال انجام می‌دهم».
پتر فیلیپ / رها