راه‌های متفاوت ناتو و اتحادیه اروپا برای حل بحران قفقاز
۱۳۸۷ شهریور ۲۶, سه‌شنبه
نشست وزیران خارجه‌ی اتحادیه‌ی اروپا در بروکسل، نمایشنامه‌ای بود به زبانی دیپلماتیک که در ابهام قرار دارد. طبق تصویب اتحادیه‌ی اروپا، قرار است ۲۰۰ ناظر این اتحادیه راهی گرجستان شوند. اما آنان کجا استقرار خواهند یافت: در اوستیای جنوبی یا در آبخازستان؟
اتحادیه‌ی اروپا در حال حاضر به این نکته نمی‌اندیشد و دلیل آن نیز روشن است. روسیه هرگز اجازه‌ی اعزام این ناظران به یکی از این دو منطقه را نخواهد داد، زیرا هر دوی آن‌ها را به عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته است. بنابرحقوق بین‌المللی، اما هر دوی این مناطق به گرجستان تعلق دارند، اگر چه این کشور عملا اوستیای جنوبی و آبخاز را از دست داده است. و روسیه نیز ذره‌ای در فکر آن نیست که سربازان خود را از این دو منطقه عقب بکشد. از این روی، هنگامی که وزیران اتحادیه‌ی اروپا از گرجستان سخن می‌گویند، آگاهانه از ذکر این مطلب خودداری می‌کنند که کدامیک از مرزهای گرجستان را در سر دارند. آنان رسما به تمامیت ارضی گرجستان پایبند هستند، اما طبیعتا بر خیالی‌بودن این تمامیت واقف‌اند.
یاپ دو هوپ سخفر، دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، درمقابل به زبانی دیگر سخن می‌گوید. او نمی‌خواهد بپذیرد که نیروهای روسی در خاک گرجستان مستقر هستند و از این رو، از کوتاه آمدن اتحادیه‌ی اروپا در این رابطه انتقاد می‌کند. او به همراه نمایندگان کشورهای عضو ناتو در نشستی در تفلیس، به گرجستان امید داد که عضویت این کشور در ناتو تحقق یابد. روسیه این امر را تحریکی در کنار اقدامات تحریک‌آمیز دیگر تلقی می‌کند. این در حالی است که بسیاری از کشورهای عضو ناتو در درون خود خوشحال‌اند که گرجستان به عضویت ناتو درنیامده است.
درصورت پیوستن گرجستان به ناتو در ماه اوت سال جاری، کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی بی‌درنگ می‌بایست با روسیه از لحاظ نظامی رو در رو می‌شدند: کابوسی بس بزرگ. از آن گذشته باید اذعان داشت که گردانندگی امور سیاسی گرجستان را میخائل ساکاشویلی برعهده دارد که سیاستمداری یک‌دنده است. طبیعی‌ست که ساکاشویلی می‌تواند حق حفظ تمامیت ارضی کشورش را دلیل لشکرکشی خود قلمداد کند. با وجود این، او در عملیات خود دچار حسابگری‌های بس نادرست شد. برخورداری از حق یک امر است و توانایی اجرای آن، امری دیگر.
خُب پس چه کسی راه درست را پیش گرفته: شماری از نمایندگان ناتو با تفکر رویارویی یا اتحادیه‌ی اروپا که دیپلماسی‌ای ملایم را دنبال می‌کند و گام‌های بشردوستانه کوچکی برمی‌دارد؟ از دوپهلوگویی اتحادیه‌ی اروپا می‌توان خشمگین شد و از سخنان قاطعانه و صریح یاپ دو هوپ سخفر، دبیرکل ناتو خوشحال. اما اتحادیه‌ی اروپا نتیجه‌ی بهتری خواهد گرفت، اگر چه حد و حساب این نتیجه چندان نیست: کمی بازسازی و کمک به آوارگان. گرجستان به وضعیت پیشین خود باز نخواهد گشت. باید پذیرفت که نفوذ اتحادهای غربی در قفقاز محدود است و آن‌ها باید ملاحظه‌ی روسیه را بکنند.
افزون بر آن باید تمام تصویر را در نظر داشت. روسیه شریکی است که برای حل بحران‌های گوناگون در سراسر جهان به او نیاز است: در خاورمیانه، در افغانستان یا در ارتباط با تامین انرژی و انرژی هسته‌ای.