دین و سیاست در اتحادیه‌ی اروپا

وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، مذاکراتی را در دستور کار خود دارند که به موجب آن معاهده ای بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا به امضا خواهد رسید. قرار است که این رایزنی ها تا به هنگام نشست سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا که در روزهای هجدهم و نوزدهم ماه اکتبر امسال به نتیجه برسد. موضوع این مذاکرات نقش ادیان در جوامع اروپایی و همچنین محدودیت هایی است که بر سر راه تبلیغات در این زمینه وجود دارد و یا باید وجود داشته باشد.

لاینن (Jo Leinen)، نماینده حزب سوسیال دمکرات در پارلمان اروپا و همچنین رئیس هیئت تنظیم قانون اساسی اتحادیه اروپا معتقد است که جدایی دین از سیاست بسیار حائز اهمیت است. او در ادامه با اشاره به تحولات اخیر در فرانسه و بلژیک اینگونه توضیح می دهد:

" نهایتا این مسئله در فرانسه و بلژیک نیز به سرانجام نرسید. دو کشوری که در قانون اساسی آنها، بر جدایی دین و حکومت تاکید شده است. این کشورها با دخالت دین در

حوزه های مرتبط با اداره کشور مخالف هستند."

هانس-گرت پوترینگ (Hans-Gert Pöttering)، رئیس پارلمان اروپا با اشاره به اهمیت این مذاکرات از دولت های اروپایی خواست که در سرعت بخشیدن به روند مذاکرات تلاش بیشتری داشته باشند. نماینده حزب دمکرات مسیحی با انتقاد شدید نسبت به مصوبات ماه ژوئن اتحادیه اروپا مبنی بر حذف سمبل های مذهبی خواستار لغو مصوبات پیشین اتحادیه اروپا در این زمینه شد. او در ادامه با مهم شمردن نقش مذهب در جوامع اروپایی افزود:

" بدون آنکه در ارتباط با جزئیات دین صحبتی به میان باشد، می توان ادعا کرد که مذهب نقش غیر مستقیمی در تحولات اجتماعی دارد. اهمیت این مسئله زمانی آشکار می شود که به طور مثال صحبت از ارزش های اجتماعی مطرح می شود. پاسخ به این پرسش که راه صحیح زندگی کردن چگونه است، با سالمندان چطور باید رفتار شود و یا هزاران سئوال در مورد علوم ژنیتیک. پاسخ دادن به این پرسش ها اهمیت و نقش دین را در زندگی اجتماعی بیش از پیش نمایان می کند."

بیم از سوءاستفاده سیاسی از دین

اما از سوی دیگر مخالفان دخالت مذهب در سیاست، احساس می کنند که در صورت لغو تصمیمات اتخاذ شده، در دراز مدت احتمال سوء استفاده از مذهب در تصمیمات دولتی به وجود خواهد آمد.

نمایندگان پارلمان اروپا و همچنین وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا سعی

می کنند که در اساس‌نامه بعدی که قرار است به تصویب کشورهای عضو اتحادیه اروپا برسد، جانب داری خاصی از مذهب و پیروان دین مشخصی به عمل نیاید. علی رقم آنکه به گفته لاینین ، نماینده حزب سوسیال دمکرات در پارلمان اروپا و همچنین رئیس هیئت تنظیم قانون اساسی اتحادیه اروپا، بیش از 75 درصد جوامع اروپایی را پیروان دین مسیحیت تشکیل می دهند. لاینن می‌گوید:

" به اعتقاد من این اساس نامه به حق تنظیم می شود. ما در گذشته با انواع مذاهب روبرو بودیم و در آینده نیز به طور حتم همین مسئله ادامه پیدا خواهد کرد. ما قصد منزوی کردن هیچ فرقه مذهبی را نداریم. در این اساس نامه سعی شده است که میراث های مذهبی و فرهنگی و همچنین زمینه های بشر دوستانه به طور کامل مورد توجه قرار گیرد. تلاش شده است که هر فردی با توجه به اعتقادات مذهبی که دارد، از حقوق مساوی نسبت به دیگر افراد جامعه بهره مند شود. اینها مسائلی است که در اساس نامه جدید به وضوح قابل استناد می باشد."

تدام منع دخالتگری دین در امور دولتی

لاینن معتقد است که دولت های برخی از کشورهای اروپایی سعی در دخالت مذهب در قانون داشته اند که تا کنون به نتیجه ای نرسیده است. او برای این دست دولت ها که معتقد به جدایی دین از سیاست نیستند، در اساس نامه جدید شانسی نمی بیند:

" به خصوص لهستان و همچنین ایتالیا مجددا سعی کردند، دخالت مذهب در حکومت را در معاهدات اخیر اتحادیه اروپا پررنگ نشان دهند. خانم مرکل در زمان ریاست ادواری خود در اتحادیه اروپا، جلسات مختلف نظرسنجی برگزار کرد که هیچ موضع سیاسی مشخصی از این طرح حمایت نکرد. به اعتقاد من این مسئله تغییری نخواهد کرد و این موضوع از دور کار خارج شده است."

عبادت در مقر اتحادیه‌ی اروپا

در سالن ورودی مقر اتحادیه اروپا در بروکسل تمام امکانات لازم برای نمایندگان به چشم می خورد، از کتاب فروشی و بانک گرفته تا خشکشویی و کلوپ ورزشی. تنها یک مکان وجود دارد که به نوعی مخفی به نظر می رسد. در گوشه یکی از راهروها اتاق بسیار کوچکی برای عبادت کردن در نظر گرفته شده است. در این اتاق هر پنجشنبه مراسم عبادت و دعا برگزار می شود. البته در این مکان هیچ نشانه ای مربوط به مذهب یا فرقه خاصی وجود ندارد. در تمام محیط ساختمان هیچ علامت یا سنبلی از دین و گرایشات مذهبی وجود ندارد. هانس-گرت پوترینگ ، رئیس پارلمان اروپا امیدوار است که این وضعیت باعث دور شدن اتحادیه و پارلمان اروپا از ارزش های مذهبی نشود:

" به عنوان یک مسیحی معتقد هستم که ما پیرو امید، خوشبختی و سعادت هستیم. به همین خاطر نیز نگرش ما به آینده، نگرشی همراه با امید خواهد بود. به خصوص امید به آینده اروپا."

دیانت در آلمان

اما وضعیت مذهب و آزادی های دینی در کشور آلمان به چه ترتیبی است؟ در این کشور انسانها آزاد به انتخاب مذهب و گرایش دینی مورد نظر خودشان هستند. آزادی انتخاب مذهب در قانون اساسی این کشور قید شده است و رعایت می شود. حتی اگر صندلی

کلیسا ها در روزهای یکشنبه خالی هم باشد، آنچه برای اکثریت آلمانی ها اهمیت دارد، پایبندی به ارزش های سنتی این کشور است. اکثر آلمانی ها یا کاتولیک هستند و یا پروتستان و هر دو دسته پایبند به ارزش هایی که در مسیحیت ریشه دارد. برای نشان دادن پایبندی به آزادی در انتخاب دین، بحث ساخت مسجد در این کشور بیش از گذشته مطرح بوده است. اما در مدارس آلمان، بحث ممنوعیت حمل اشیایی که به نوعی تبلیغ دین را

می کند، به موضوعی سئوال برانگیز تبدیل شده است. به گفته بعضی از ناظران علت این مسئله تفاوت در برخورد با ادیان مختلف است.

اعتراض به تبعیض

یکی از این مخالفان برخورد یکسان با ادیان مختلف، معلم مدرسه ای است در ایالت نُردراین وستفالن، که مسلمان است. او که مریم بریگیته وایس (Maryam Brigitte Weiß) نام دارد، می‌گوید:

" من این شکلی در سر کلاس ظاهر می شوم. همین طور که در این عکس می بینید. این عکس سر کلاس درس گرفته شده. من این گوشه ایستادم. طرز پوشش من هیچ مشکلی برای شاگردام ایجاد نمی کند. در بین آنها الان بهترین معلم دنیا ایستاده. من برای آنها بهترین معلمی هستم که می تونسته گیرشون بیاد. این را تا حالا بچه ها چندین بار بهم گفتن."

مریم بریگیته وایس، که با مشکلاتی در مورد ادامه همکاریش با مدرسه روبرو شده، معتقد است که این قوانین زمانی قابل قبول هستند که در مورد تمامی ادیان به طور یکسان و بدون تبعیض اجرا شوند. همان طور که در قانون پاییز سال 2003 میلادی مصوب شده است. او معتقد است که ایالت های آلمان قوانین سخت تری را نسبت به پیروان دین اسلام تصویب و اجرا می کنند. مریم در ادامه می گوید که معلم ها با صلیب و دیگر نشانه ها اجازه درس دادن دارند، چون‌که اینها علائم و سنبلهای مسیحیت است، اما او برای تدریس با روسری در مدرسه با مشکل روبرو است. مریم بریگیته وایس معتقد است که یا تمام سنبل های دینی باید مجاز باشند و یا هیچ کدام.

لونا بولیوار، برند ریگرت