ديدار بوش با پوتين: ركود روابط دوجانبه در پس پرده مناسباتى دوستانه
۱۳۸۳ اسفند ۶, پنجشنبه
در وراى اين ديدار، در سياست اين دو كشور اختلاف‌نظرها و ناهماهنگى‌هايى وجود دارد. بوش طى نطق خود در ۲۱ فوريه، روسيه را به همكارى بيشتر براى برقرارى دمكراسى و پيروى از قانون فراخواند. وى خاطر‌نشان ساخت كه اصلاحات دمكراتيك در مركز ثقل گفتگوهاى او با پوتين قرار خواهد داشت. همين اظهارات بوش گواه بر وجود تنش ميان دو كشور است.
«اينگو مان‌تويفل» اIngo Mannteufe از دويچه‌وله گزارش مى‌دهد:
ديدار بوش و پوتين، اولين ديدار دو سياستمدار پس از آغاز دومين دوره رياست‌جمهورى بوش است. روساى‌جمهور آمريكا و روسيه در ديدار خود بر مناسبات دوستانه دو كشور تاكيد خواهند كرد. اما نگاهى عميق به مناسبات آنها نشانگر ركود در روابط روسيه و آمريكا است.
بنظر مى‌رسد پوتين و بوش هر دو سياستمدارانه عمل مى‌كنند. هنگاميكه ولاديمير‌پوتين پيروزى بوش را در ماه نوامبر سال گذشته در انتخابات رياست‌جمهورى آمريكا تبريك گفت، بر بهبود روابط دو كشور در طول چهارسال گذشته تصريح كرد. بوش نيز در براتيسلاوا از پوتين به عنوان يك «دوست» يادكرد. با وجود اين در آن‌سوى جملات و روابط ديپلماتيك دوستانه، تصوير ديگرى نيز وجود دارد. تصويرى كه بازتاب ركود و بحران پنهانى در مناسبات دو كشور است.
مى‌توان گفت دو سياستمدار با هشيارى نسبت به يكديگر برخورد مى‌كنند. به عبارتى ديگر نگاه آنان به يكديگر بيشتر آميخته به شك و عدم اعتماد است. اين كه شايد طرف مقابل در پس كلمات و پيشنهادات ظاهرا دوستانه خود مقاصد سوء ديگرى را پنهان كرده باشد.
بين روسيه و آمريكا مباحث مشاجره‌برانگيز وجود دارند. متخصصان برگزيده سياست‌‌خارجى آمريكا، رژيم روسيه را تحت رهبرى پوتين نوعى رژيم خودكامه تلقى مى‌كنند كه جاه‌طلبى‌هاى امپرياليستى نوينى را داراست. عدم پيروى اين كشور از قانون در مسئله شركت نفتى يوكوس، خط مشى آن در چچن، فشار به رسانه‌هاى گروهى، لغو حق انتخاب فرمانداران ايالت‌ها و تمركز شديد قدرت در دست رييس‌جمهور اين كشور، سبب برانگيختن انتقادهاى زيادى شده است. نظراتى كه در آنها فاصله گرفتن اين كشور را در چهار سال گذشته از اصول دمكراسى به نقد مى‌كشد. حتى خانم رايس وزير‌امور‌خارجه آمريكا صراحتا عقب‌نشينى روسيه را از مواضع دمكراتيك مورد انتقاد قرار داد.
اما نگرانى‌هاى آمريكا به اين‌ها ختم نمى‌شود. آمريكا مسائلى مانند دخالت روسيه در انتخابات رياست‌جمهورى اوكراين و روابط خوب اين كشور با كشورهايى مثل سوريه، روسيه سفيد و ايران را كه به زعم آمريكايىها از «پايگاه‌هاى استبداد» محسوب مى‌شوند، با نگرانى دنبال مى‌كند. در اين بين مخالفت‌هاى اپوزيسيون روسيه با حمله نظامى آمريكا به عراق را نيز نبايد از نظر دور داشت. همه آنچه كه گفته شد، اين واقعيت را بازگو مى‌كند كه روسيه هرگز متحد آمريكا در نبرد با تروريسم نبوده است.
از سويى نگاه سياستمداران روسيه به خط مشى آمريكا و بهبود روابط با اين كشور مثبت نيست. بسيارى از سياستمداران و ازجمله وزيردفاع روسيه تلقى آمريكا را از دمكراسى قبول نداشته و آن را الگوى درستى براى پيروى نمى‌دانند. به باور آنها معيارهاى تعريف شده از سوى آمريكا در مورد دمكراسى فراتر حد معقول است. پوتين و يارانش در دولت روسيه، سياست خود را مبتنى بر مصالح ملى اين كشور دانسته تصريح مى‌كنند كه تنها بدين طريق است كه مى‌توان با برقرارى نظم و ثبات در كشور شرايط توسعه اقتصادى را فراهم آورد. به زعم آنان تروريست‌ها سعى در تجزيه روسيه دارند و تنها با اجراى اين سياست است كه مى‌توان جلوى اين خطر را گرفت.
آنچه كه بارز است اين است كه روسيه ديگر مانند دوران جنگ‌سرد قدرتى بزرگ نيست. بلكه آمريكا بيشتر در نظر دارد، اين كشور را در سياست خارجى، همسوى خود سازد. مسلما براى بوش در دومين دوره رياست‌جمهورى‌اش، توسعه اقتصادى و سياسى روسيه در اولويت قرار ندارد. آنچه كه براى رييس‌جمهور آمريكا حائز اهميت است جنگ عليه تروريسم، بازسازى عراق و مبارزه با گسترش سلاح‌هاى كشتار جمعى است. به همين دليل روسيه مى‌تواند در مناقشه آمريكا با ايران و كره‌شمالى نقشى مثبت داشته باشد. بنابراين مى‌توان انتظار داشت كه بوش در ديدار امروز خود با پوتين بر مناسبات دوستانه ميان دو كشور تاكيد كند.