دور جديد مسابقه تسليحاتى هسته‌اى و قرارداد دوگانه ۲۵ سال پيش
۱۳۸۳ آذر ۲۲, یکشنبه
مانفرد اشتنر امروز ديگر نمى‌داند كه ۲۵ سال پيش اولين بار خبر «قرارداد دوگانه ناتو» را از راديو شنيد يا از محل ديگرى. ولى بهر حال براى او كه امروز مدير عامل «شبكه تعاون براى صلح» است، اين قرارداد در آنزمان چندان تهديدكننده به نظر نمى‌رسيد:
”اين امر نيازمند يك كار روشنگرانه بود. پس از آن هر كدام از ما ديگر كارشناس شده بوديم و مى‌دانستيم كه چند موشك قاره‌پيما قرار است در آلمان مستقر شوند. فكر مى‌كنم آنزمان ۱۰۸ موشك پرشينگ بود كه قرار بوده اين تعداد فقط در آلمان مستقر شوند.”
بحث داغ موشك در آلمان را هلموت اشميت، صدراعظم وقت باعث شده بود كه در سال ۱۹۷۷ ميلادى گسترش تسليحاتى اتحاد شوروى را موضوع يك بحث داغ قرار داد. در آنزمان مسكو بطور گسترده‌اى به مدرنيزه كردن زرادخانه موشك‌هاى ميانبرد خود اقدام كرده بود. نام سلاح اتمى جديد اتحاد شوروى كه بسوى كشورهاى اروپايى نشانه مى‌رفت، موشك اساس ۲۰ بود. موشك‌هايى بودند بسيار موثر كه قادر بودند بر پايگاه‌هاى شليك متحرك سوار شوند.
از آنجا كه برد اين موشك‌ها به خاك ايالات متحده آمريكا دست نمى‌رسيد، نخست نزد آمريكايى‌ها هيچگونه نگرانى را برنيانگيخت. ولى برعكس اين امر موجبات نگرانى صدراعظم آلمان را فراهم آورد. هلموت اشميت نگران از برهم‌خوردن توازن استراتژيك در اروپا بود و بدين جهت از پيمان ناتو تقاضاى اقدام متقابل كرد و اين اقدام در ۱۲ دسامبر ۱۹۷۹ در بروكسل منجر به امضاى يك قرارداد شد.
بر اساس اين قرارداد بيش از يكصد موشك ميانبرد از نوع پرشينگ ۲ و بيش از ۴۰۰ هواپيماى جنگنده مى‌بايستى به مقابله با خطر برترى تسليحاتى اتحاد شوروى بروند. پيمان ناتو همزمان به مسكو پيشنهاد كرد، درصورتى كه هر دو طرف بر سر برچيدن كليه موشك‌هاى ميانبرد توافق كنند، آنگاه اين موشك‌ها در آلمان مستقر نخواهند شد. صدراعظم آلمان هلموت اشميت در آن زمان گفت:
”من تصريح مى‌كنم كه تمامى ساكنان اروپا و اتحاد شوروى در امنيت بيشترى خواهند زيست، اگر هيچ موشك هسته‌اى بسوى اروپا نشانه نرود.”
ولى انتقادگران اين طرح نظامى خطر گسترش تسليحاتى ناتو را مى‌ديدند. مخالفان جنبش صلح نخست در «هفته‌هاى صلح» شركت مى‌كردند كه يكى از ايشان همان مانفرد اشتنر بود. وى مى‌گويد:
”ما پلاكات‌هايى داشتيم كه روى آن از زبان يك دفتر مسافرتى آمريكايى نوشته بوديم: ”از اروپا تا زمانى كه موجود است، ديدن كنيد.” و واقعا بسيارى انسان‌ها همانند من تازه فهميدند كه خطر يك جنگ اتمى، آنهم با يك هشدار و اعلام قبلى پنج دقيقه‌اى خطرى است كاملا جدى و مى‌تواند براستى اتفاق بيافتد. آنهم حتى در صورت بروز يك هشدار اشتباه. اين احساس در ما ايجاد شد كه ”واقعا آسمان مى‌تواند بر سر ما فروبريزد.” و اين ترسى بود كه ميليون‌ها نفر را در بر گرفت. و اين طى سال‌هاى ۱۹۸۰ و ۸۱ تا مصوبه مجلس آلمان در سال ۱۹۸۳ ميليون‌ها انسان را نگران كرده بود.
بايد گفت كه اين قرارداد دوگانه ناتو چهار سال مهلت براى مذاكرات تعيين كرده بود. پس از آن بود كه مى‌بايستى موشك‌هاى هسته‌اى در آلمان مستقر شوند. ولى در حين همين مذاكرات ميان پيمان ناتو و اتحاد شوروى بود كه اشتنر دست به سازماندهى براى تظاهرات‌هاى وسيع مى‌زد. در دهم اكتبر سال ۱۹۸۱ در پارك مقابل دانشگاه بن بيش از سيصدهزار نفر عليه قرارداد دوگانه ناتو دست به تظاهرات زدند. بسيارى سياستمداران سرشناس حزب سوسيال دمكرات آلمان نيز در اين تظاهرات شركت داشتند كه مخالف سياست صدراعظم حزب خود بودند. يكى از اين سياستمداران «ارهارد اپلر» بود كه گفت:
”ما مى‌خواهيم اين زنجير مسابقه تسليحاتى را پاره كنيم كه در حال خفه كردن ماست. و ما مى‌خواهيم اين زنجير را بدريم، زيرا كه در اروپاى مركزى هستيم، در آلمان.”
پس از مذاكرات نافرجام بالاخره در سال ۱۹۸۳ موشك‌هاى پرشينگ در آلمان مستقر شدند. اين موشك‌ها چندان طولانى باقى نماندند. در سال ۱۹۸۷ ميلادى دو ابرقدرت بر سر نابودكردن موشك‌هاى هسته‌اى ميانبردشان به توافق رسيدند و مانفرد اشتنر اين را از راديو مطلع شد.