’دست‌و پاچلفتی‘ زیباترین واژهی بیگانه در آلمانی
۱۳۸۷ اردیبهشت ۷, شنبه
زبان آلمانی پر است است از واژه‌های بیگانه، از زبان لاتین گرفته تا فرانسه و یونانی و مجاری. این واژه‌های مهاجر که زبان آلمانی تاب دوری‌شان را ندارد، آن قدر در این زبان ریشه دوانده‌اند که بدون آنها، زبان یک چیزی کم دارد یا بهتر بگوییم، فقیر است. اما زیباترین ِ این واژه‌ها کدام است؟
اواخر ماه اکتبر بود که یک فکر بکر به سر مسؤولان مؤسسه‌ی گوته و فرهنگستان زبان آلمان زد؛ انتخاب بهترین واژهی بیگانه‌ی جا افتاده در زبان آلمانی. این دو نهاد کمیته‌ای تشکیل دادند و اعلام شد که هر کس، هر شهروندی میتواند زیباترین واژهی غیر آلمانی را انتخاب کند، و برگزیده‌ی خود را با دلیل این گزینش برای کمیته بفرستد. تا پایان ماه فوریه بیش از ۳۵۰۰ واژه به دست کمیته رسید. واژه‌هایی از ۴۲ زبان گوناگون. واژهای که برگزیده‌ی بسیاری از شرکت‌کنندگان بود، واژهی "Fisimatenten" به معنای "رفتار سبک‌سرانه" بود. مبدأ این واژه اما نامعلوم است. کاربرد این واژه برمی‌گردد به قرن ۱۷ میلادی، هنگامی که سربازان ناپلئون به شهر کلن آلمان رسیدند و در کنار "دُم" معروف این کشور بساط فاتحانه‌ی خود را گشودند. مادران نگران به دخترانی که شب‌هنگام قصد گشت‌زدن در خیابان‌ها را داشتند و قصد داشتند به سوی "دُم" روند، توصیه می‌کردند، از خود "رفتار سبک‌سرانه" نشان ندهند. هیئت داوران اما معیار انتخاب را نه کثرت پیشنهادها که "اصالت توضیح" واژه قرار داده بود.
"دست و پاچلفتی" بهترین واژه
واژهی گرفته شده از زبان عبری "Tohuwabohu" به معنای "نامنظم، قاطی پاتی"، واژهای بود که در کمیته، طرفداران زیادی پیدا کرده بود. اما لقب زیباترین واژه یا بهترین واژه را کلمه‌ای با تبار مجاری گرفت. واژهی "Tollpatsch" که برگرفته از "ًTalpas" مجاری است، در زبان آلمانی به معنای "آدم دست و پاچلفتی"ست.
ازدواج میمون واژهی هندی و آلمانی
واژهی"Currywurst" در جایگاه دوم ایستاد. "Currywurst" نوعی غذای آلمانی است، متشکل از سوسیس، پودر کاری به همراه سس گوجه‌فرنگی. ژوری دلیل انتخاب این واژه را جاافتادن بی‌عیب و نقص این واژهی بیگانه در زبان آلمانی می‌داند. این واژه از زبان تامیل که در جنوب هند و سری‌لانکا به آن سخن می‌گویند، می‌آید و از طریق پرتقالی‌ها و انگلیس‌ها به زبان آلمانی راه یافته است. curry به دلیل پیوند میمونی که با وورست آلمانی داشته است، نظر هیئت داوران را به خود جلب کرد. به اعتقاد پیشنهاددهنده‌ی این واژه، این دو یک زوج رؤیایی محسوب می‌شوند.
"فرشته‌ای" که از یونان آمد
واژهی یونانی "Engel"، به معنای فرشته، مقام سوم را به خود اختصاص داد. امروزه کمتر کسی به تبار مهاجرتی این کلمه پی می‌برد. استدلال پیشنهاددهنده‌ی این واژه به هیئت داوران را بخوانید: « فرستاده‌ی بال‌دار پروردگار، آرام و پرندوار در میان واژه‌های آلمانی و در دنیای سمبل‌ها جای گرفته‌است". این واژه و ده‌ها واژهی یونانی دیگر آنچنان در زبان آلمانی ریشه دوانده‌اند که امروزه کمتر کسی میتواند غیبت آنان را در این زبان تصور کند. این گفته در مورد واژهی "Chaos" هم صدق می‌کند. "Chaos" در اصل به معنای "فضای خالی، اتاق خالی" و امروزه به مکانی که درآن همه چیز درهم برهم و ریخت و پاش است اطلاق می‌شود. در بخش مسابقه‌ی نوجوانان این واژه برنده شد. واژهی آلمانی-انگلیسی "Milchshake" که همان "Milkshake" است، در بخش مسابقه‌ی بچه‌های دبستانی برنده شد.
هیئت داوران اما هیچ کدام از واژه‌های لاتین را که به دستش رسیده بود، به عنوان بهترین واژه انتخاب نکرد. واژه‌هایی که در غنای زبان آلمانی نقش ویژه‌ای دارند: واژه‌هایی مانند:"Ferien" به معنای تعطیلات، "Natur" به معنی طبیعت یا "Testament" به معنی وصیت‌نامه.
از مجموع تمام واژه‌های زیبای بیگانه‌ای که در زبان آلمانی جاافتاده‌اند، کتابی منتشر شده است.
شما چه فکر می‌کنید؟ کدام واژهی وارداتی در زبان فارسی، زیباترین واژه است؟ آیا اگر واژهی انتخابی شما را از زبان فارسی برداریم، جای خالی‌اش را احساس خواهیم کرد؟ واژهی زیبای‌تان را برای ما بفرستید.