در هفته جهانی احترام به شأن زندانیان <br> ادامه اعتصاب غذای زندانیان ایران

کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد روزهای ششم تا دوازدهم اکتبر (۱۵ تا ۲۱ مهر) را هفته "احترام و عدالت برای زندانیان" اعلام کرده است. روز دوشنبه (۱۵ مهر) بیش از هزار تن از فعالان مدنی ایرانی طی بیانیه‌ای از فعالان مدنی و سیاسی کردی که از ۴ شهریور تا کنون در اعتصاب غذا به سر می‌برند، خواستند تا به اعتصاب غذای خود پایان دهند. برای آگاهی بیشتر مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم با فریده غیرت، وکیل دادگستری و رئیس انجمن دفاع از حقوق زندانیان.

هر روز صدها کودک، زن و مرد در شرایطی غیرانسانی دستگیر و روانه زندان می‌شوند. ناوانیتم پیلی (Navanethem Pillay) کمیسر عالی جدید حقوق بشر سازمان ملل متحد به مناسبت هفته “احترام و عدالت برای زندانیان“ گفت: “ما از بنیاد مخالف زندان نیستیم، اما زندان باید تنها مکانی باشد برای کسانی که واقعا حقشان است که در آنجا باشند.“ وی افزود که در قرن بیست و یکم باید به اقدام‌هایی مؤثرتر دست زد تا جلوی پایمال شدن پنهان و گسترده حقوق بشر گرفته شود. خانم پیلی در این رابطه به این امر اشاره کرد که حدود یک میلیون کودک در سراسر جهان زندانی هستند. به گفته وی بویژه کودکان به آسانی در معرض بدرفتاری قرار می‌گیرند.

همزمان با آغاز هفته “احترام و عدالت برای زندانیان“، بیش از هزار فعال اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، دانشجویی و زنان با انتشار بیانیه‌ای از فعالان مدنی و سیاسی کرد که در اعتصاب غذا به سر می‌برند، درخواست کردند به اعتصاب غذای خود پایان دهند. این زندانیان از روز دوشنبه ۴ شهریور ۱۳۸۷ اعتصاب غذای نامحدودی را در اعتراض به وضعیت وخیم حقوق بشر در زندان‌های ایران آغاز کردند. آنها با صدور اطلاعیه‌ای خواستار رفتاری شرافتمندانه با زندانیان و پایان دادن به رفتارهای غیرانسانی، «توقف صدور و اجرای حکم اعدام»، «پایان دادن به تبعیضات ملی مذهبی و جنسیتی و تبعید زندانیان»، «تأکید بر حضور ناظران سازمان‌های حقوق بشری داخلی و بین‌المللی در زندان‌ها» و «اصلاح دستگاه قضایی ایران» شده‌اند.

زندانیان سنندج و ارومیه آغازگر اعتصاب غذا بودند، سپس زندانیان شهرهای دیگری چون تهران، سقز، مریوان و ماکو به آنان پیوستند.

امضاکنندگان بیانیه ضمن اعلام حمایت از خواسته‌های زندانیان و احترام به حرکت آنان برای جلب افکار عمومی به وضعیت نابسامان زندانیان به ویژه در مناطق کردنشین، بر لزوم پاسخ‌گویی مقامات قضایی و امنیتی به خواستهای زندانیان تاکید کرده‌اند. آنان همچنین از اعتصاب‌کنندگان درخواست کرده‌اند به اعتصاب خود پایان دهند تا سلامتی‌شان را از دست ندهند که “برای ادامه راه و آرمانی که در پیش دارند امری ضروری و حیاتی است.“

دویچه‌وله: خانم غیرت، کمیسر حقوق بشر سازمان ملل متحد، خانم پیلی، به مناسبت هفته‌ی جهانی “احترام وعدالت برای زندانیان“ از میلیونها زندانی یاد کرده که بدون دلیل زندانی هستند یا با آنها بدرفتاری می‌شود. چه تعداد از این زندانیان مال ایران هستند؟ می‌توانید در این مورد آماری به ما بدهید؟

فریده غیرت: آماری که ما می‌توانیم از زندانیان بدهیم، آماری‌ست که خود سازمان زندانها اعلام می‌کند که البته به این آمار خیلی نمی‌توان اعتماد کرد. برای این که بعضی از زندانی‌ها هستند که جزو این آمار به‌حساب نمی‌آیند. آماری که سازمان زندانها اعلام می‌کند ۱۵۰ هزارنفر است و ما در گزارشی که امسال درباره‌ی وضع زندانهای کشور مطرح کردیم، تا آنجا که در قدرت و توانمان بود که بررسی کنیم، این آمار را تقریبا قید کرده‌ایم که بازهم منبع اطلاعات ما خود سازمان زندانهاست. آنها هستند که به طور رسمی توانسته‌اند این خبر را بگویند. چون ما به داخل زندانها راه نداشته‌ایم و برای ما هم گرفتن‌ آمار اصولا مشکل بوده است. این آمار را قطعا باید از طریق خود آنها بدهیم. زندانیانی هم که من عرض می‌کنم، شامل همه‌ی زندانیان است، زندانیان سیاسی و زندانیان غیرسیاسی.

دویچه‌وله: خانم غیرت، انجمن دفاع از حقوق زندانیان ایران الان چند عضو دارد؟

فریده غیرت: "انجمن دفاع از حقوق زندانیان" متشکل است از یک هیئت امنای حدود ۶۰ نفره، که این هیئت امنا دوستانی هستند که جزو بانیان انجمن هستند. هیئت مدیره‌ای وجود دارد که انجمن را اداره می‌کند و کمیسیون و کمیته‌های تخصصی فرعی هم وجود دارند. ما عضوگیری نداریم به آن صورت که بخواهیم آمار بدهیم. ما به آن صورت عضو نمی‌گیریم. اما، هر زندانی در هر نقطه‌ کشور، اعم از سیاسی و غیرسیاسی، که نیازمند کمک ما باشد و با ما تماس بگیرد، تلاش می‌کنیم به او کمک‌هایی را ارائه بدهیم و دفاع از او را می‌توانیم به‌عهده بگیریم، از این قبیل که برایش وکیل انتخاب کنیم یا کارهای حقوقی مشابهی را بتوانیم برایش انجام بدهیم. چون انجمن دفاع، طبق مفاد اساسنامه‌ای که دارد، که اساسنامه‌ا‌ی رسمی‌ست که حتا منتشر هم شده و مورد تایید هم قرار گرفته، چون انجمن در ایران ثبت‌شده ا‌ست، هدفش این است که حقوق همه‌ی زندانیان را به آنان یادآوری کند و نیز تلاش کند تا حقوق زندانیان رعایت شود. این حقوق زندانیان در قوانین خود ما و در قوانین سایر کشورها هم تقریبا مشابه است. بدین ترتیب که زندانی در زمانی که در محدودیتی قرار دارد، در بند و اسیر است، با این حال باید حقوق او تامین بشود. حقوقش عبارت از این است که از گرفتن وکیل بهره‌مند بشود و در محیط زندان بهداشت، تغذیه، امکانات آموزشی، رفاهی و درمانی در اختیارش باشد. تمام قوانین هم این را تایید کرده‌اند و قوانین داخلی ما هم این را دقیقا اذعان دارد و مواردش را هم تعیین کرده است. ما به‌عنوان مدافعین زندانیان نمی‌توانیم برویم عضو برای خودمان انتخاب بکنیم. ما کسی که به ما پناه می‌آورد و از ما کمک می‌خواهد، تلاش می‌کنیم به او کمک بکنیم. عده‌ای هستند که در این انجمن فعالیت می‌کنند، افرادی داوطلب و علاقه‌مندند.

دویچه‌وله: شما اشاره کردید به اینکه انجمن شما یا اعضای انجمن تا به حال نتوانسته‌اند از زندانها بازدیدی داشته باشند. در این شرایط شما به چه نحو از وضعیت زندانیان مطلع می‌شوید؟

فریده غیرت: در همین سال ۱۳۸۷ سخنگوی قوه قضاییه در مصاحبه‌ای اعلام کرد که در زندانها به روی ان.جی.اوهای حقوق بشر بیطرف خارجی که مایل هستند از زندانهای ما بازدید بکنند باز است و ما این امکان را برایشان فراهم می‌کنیم. ما چند ‌بار تقاضا کرده بودیم که ما هم بتوانیم این ارتباط را برقرار بکنیم، برای همین رسما از ریاست قوه قضاییه تقاضا کرده، گفتیم شما که الآن در زندانها را به روی ان.جی‌.اوهای بیطرف خارجی بازکرده‌اید و می‌فرمایید که می‌شود بازدید کنند، ما هم یک ان.جی.اوی داخلی بیطرف هستیم، و می‌خواهیم که به قصد و نیت کمک به زندانها راه پیدا کنیم و رو‌ی مشاهدات خودمان برنامه‌ریزی و کار کنیم، که متاسفانه مورد موافقت قرار نگرفت. با کمال تاسف، ما به داخل زندانها راه نداریم.

اما پرسیدید که منبع اطلاعات ما چیست. منبع اطلاعات ما معمولا خانواده‌هایی‌هستند که به وجود انجمن پی برده‌اند. خانواده‌ی زندانی‌ها یا حتا خود زندانی‌ها از داخل زندانها با ما تماس می‌گیرند. از ما کمک‌هایی را خواسته‌اند، مثلا نیاز به وکیل دارند یا نیاز به کمک‌هایی دارند که ما می‌توانیم این کمک‌ها را به ایشان بدهیم. علاوه بر این، منبع اطلاعات ما خود سازمان زندانهاست. در گزارشی که ما امسال به چاپ رساندیم و در اختیار همگان قرار دادیم، همه‌ی منابع اطلاعاتی ما در مورد وضع زندانها، منابع رسمی هستند. بعضی ازمواقع هم زندانیانی که آزاد می‌شوند یا دوران محکومیت‌شان تمام شده، یا زندانیانی که از دوران مرخصی استفاده می‌کنند، با انجمن تماس گرفته و اطلاعاتی را در اختیار انجمن قرار داده‌اند. ولی معمولا ما به کسانی کمک می‌کنیم که از ما طلب کمک می‌کنند. اما این که چطور به وجود ما پی می‌برند، با چگونه با خدمات انجمن آشنا شده‌اند، در واقع ما هر ماه یک بار اطلاعیه‌ای در جراید چاپ می‌کردیم، الآن هم چاپ می‌کنیم، در این باره که انجمن آماده‌ی پذیرش مراجعین است و جوابگو است، و هم اینکه حدود ۷ یا ۸ نفر از وکلای دادگستری وقتی را برای گفتگوی تلفن در اختیار خانواده‌ی زندانی‌ها قرار می‌دهند. این را ما چاپ می‌کنیم، که داخل زندانها هم می‌رود. ما در آنجا اعلام کرده‌ایم که وکلای انجمن به طور رایگان مشاوره می‌دهند و کمک می‌کنند.

دویچه‌وله: خانم غیرت، حدود شش هفته است که زندانیان سیاسی و مدنی کرد در اعتصاب غذا به سرمی‌برند. انجمن شما تا چه حد از وضعیت آنها اطلاع دارد؟

فریده غیرت: ما از آنچه که از همین افواه عمومی و نقل به نقل و از افراد مختلف شنیده‌ایم، به همان دلایلی که از ابتدا خدمت‌تان عرض کردم، متأسفانه اطلاع دقیق‌تری نداریم. ما هم شنیده‌ایم که آنها در یک چنین وضعیتی هستند. تماسی هم افراد خانواده‌شان یا کسانی از طرف آنها با انجمن نگرفته‌اند، جز برخی از آنها که خوب، ما اقداماتی هم برای آنها انجام دادیم.

دویچه‌وله: و آن اقدامات چه هستند؟ آنها از جمله خواسته‌اند که ناظران سازمانهای حقوق بشر داخلی در کنار بین‌المللی در زندانها حاضر بشوند و وضعیت آنها را ببینند. شما چه اقدامی برای برخی از این زندانی‌ها کرده‌اید؟

فریده غیرت: ما هم اطلاع داریم که آنها چنین تقاضایی کرده‌اند، ولی به خاطر همان موانعی که در ابتدا گفتم، با ورود ما به زندانها و با تماس ما با آن افراد مخالفت شده وتا این لحظه موفق نشده‌ایم این کار را بکنیم. ما آماده هستیم به محض این که به ما این اجازه را بدهند تماس بگیریم. و این در جهت انجام خواسته‌ی آن زندانی‌هاست، که ما هم به‌عنوان یک نهاد حقوق بشری بیطرف و داخلی به زندانها برویم و با آنها تماس بگیریم. این آمادگی را ما داشته‌ایم و داریم. ولی با کمال تاسف ممانعت به عمل می‌آید و با انجام این کار مخالفت شده است. دراینجا لازم است ذکر کنم که "انجمن دفاع از حقوق زندانیان" حدود پنج سال است که از عمر تاسیس‌اش در مملکت ما می‌گذرد. این انجمن فعالیت‌های ارزنده‌ای کرده است، خدمات ارزنده‌ای توانسته به زندانیان ارائه بدهد، از گرفتن وکیل، دفاع از آنها، صدور اطلاعیه‌ برایشان یا انعکاس مسایلشان به خارج از محیط زندان. انجمن همچنان این آمادگی را دارد که در جهت دفاع از حقوق زندانیان، اعم از سیاسی و غیرسیاسی، کمک ارائه بدهد.