دانشگاه آزاد در انتظار یک «تصمیم انقلابی»

نیست. رئیس هیات امنای دانشگاه آزاد هاشمی رفسنجانی است که رقیب اصلی احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست جمهوری بود.

محمود احمدی‌نزاد، رئیس جمهور، حدود ده روز پیش در جمع مردم پاکدشت گفته است «اگر دانشگاه‌ آزاد امسال شهریه‌ها را كاهش ندهد، با تصمیم انقلابی ما، همه ملت خوشحال خواهند شد.» او اشاره نکرد که این «تصمیم انقلابی» چه خواهد بود و مهلت دانشگاه آزاد برای کاهش شهریه‌ها کی به آخر می‌رسد. با این همه عبدالله جاسبی رئیس دانشگاه آزاد روز یکشنبه اعلام کرد که شاید شهریه‌ها کاهش نیابد. روز گذشته سخنگوی دولت، غلامحسین الهام در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به خبرنگاری که به گفته‌ی رئیس دانشگاه آزاد اشاره کرد، اظهار داشت «آقای جاسبی گفته كه هنوز در این رابطه تصمیم نگرفته‌ایم و به این ترتیب هنوز شرط اقدام انقلابی دولت در مورد دانشگاه آزاد محقق نشده است.» الهام افزود «هنوز برای كاهش شهریه‌ها زمان وجود دارد.» و اظهار امیدواری کرد «هیئت امنای دانشگاه آزاد با برنامه‌ریزی صحیح برای رعایت مصالح مردم تصمیم منصفانه‌ای اتخاذ كند.»

اختلاف میان رئیس جمهور و رئیس دانشگاه آزاد نه تازه است و نه پنهان. احمدی‌نزاد آذر ماه سال پیش در جمع دانشجویان و استادان شهر ایلام گفت، قرار شده جاسبی رئیس دانشگاه آزاد شهریه‌ها را کم کند و «اگر این كار صورت نگیرد جریمه‌اش مى‌كنیم كه سه فرزندش در دانشگاه آزاد درس بخوانند و اگر باز هم شهریه‌ها پایین نیامد جریمه آقاى جاسبى را سخت‌تر خواهیم كرد.» در پی بالا گرفتن اختلاف میان دولت و هیات امنای دانشگاه ازاد، رئیس جمهور با رئیس دانشگاه آزاد دیدار کرد و متعاقب آن جاسبی از کاهش ۱۰ تا ۱۸ درصدی شهریه‌ها خبر داد. این سخنان که ظاهرا پیروزی احمدی‌نزاد را نشان می‌داد بلافاصله از سوی معاون جاسبی تکذیب شد که خبر داد به جای کاهش شهریه‌ها به دانشجویان وام کم‌بهره پرداخت خواهد شد.

تایید و تکذیب افزایش شهریه‌ها و سخنان ضد و نقیض مسئولان دولت و دانشگاه آزاد بیانگر درگیری ریشه‌داری است که به اعتقاد ناظران می‌توان رقابتهای سیاسی را نیز در آن دخیل دانست. جاسبی از حامیان سرسخت هاشمی رفسنجانی است که ریاست هیات امنای دانشگاه آزاد را بر عهده دارد و رقیب اصلی احمدی‌نزاد در دور نهم انتخابات ریاست جمهوری بود. همچنین ابزار موجود برای اعمال فشار بر دانشگاه آزاد در اختیار دولت و رئیس جمهور نیست. نگاهی به ساختار این تشکیلات عظیم آموزشی نشان می‌دهد که شاید مهمترین ابزار فشار بر تصمیم‌گیریهای دانشگاه آزاد تکیه بر افکار عمومی و سخنان مردم پسند باشد.

مطابق اساسنامه دانشگاه آزاد اسلامی (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی) هیات موسس، هیات امنا، رییس و شورای دانشگاه مهمترین ارکان تصمیم‌گیری در این موسسه هستند. هیات موسس دانشگاه آزاد هنگام تاسیس از هاشمی رفسنجانی، موسوی اردبیلی، عبدالله جاسبی، سید احمد خمینی و میرحسین موسوی تشکیل شده است. اکنون با درگذشت سید احمد خمینی و استعفای میرحسین موسوی، هیات موسس این دانشگاه را فقط سه نفر تشکیل می‌دهند. هیات امنای دانشگاه آزاد نیز که از جمله اختیار عزل یا پیشنهاد نصب رییس دانشگاه و نیز پیشنهاد میزان شهریه برای تصویب نهایی وزارت علوم را دارد از ٩ نفر تشکیل شده که رییس جمهور فقط می‌تواند دو نفر از آنها (نماینده وزارت علوم و استاندار تهران) را تعیین کند.

رئیس دانشگاه آزاد سال پیش در گرگان اعلام کرده بود که بودجه‌ی اختصاص یافته برای دانشجویان دانشگاههای دولتی چهار یا پنج برابر شهریه‌ی دانشگاه آزاد است. او با اعلام این که دانشگاه آزاد تنها واحد آموزشی است که از کمکهای دولتی سهمی ندارد از ضرورت افزایش شهریه‌ها به میزان تورم سخن گفت و آن را حق این موسسه عنوان کرد.

اخیرا وزیر علوم، محمد مهدی زاهدی، که مطابق قانون هیچ افزایش شهریه‌ای بدون مجوز وزارتخانه‌اش ممکن نیست اعلام کرده که در سال جاری شهریه‌ی هیچ دانشگاهی افزایش نخواهد یافت. با این همه او سال پیش طی سخنانی بی‌توجهی مسئولان دانشگاه آزاد به نظر وزارت علوم را به روشنی بیان کرده است. به گفته‌ی او به رغم اساسنامه دانشگاه آزاد که در آن تصریح شده افزایش شهریه‌ها پس از تصویب هیات امنا باید به تائید وزارت علوم برسد «در طول تاریخ تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی تا این لحظه هیچ گونه نظرخواهی و مشورتی با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مورد افزایش شهریه دانشگاه ازاد صورت نگرفته است.» [خبرگزاری مهر، ۲۰ مهر ۸۴]

با نزدیک شدن موعد نشست هیات امنای دانشگاه آزاد باید دید که مسئله‌ی شهریه‌های این دانشگاه به کجا می‌رسد و در صورت عدم کاهش شهریه‌ها تصمیم رئیس جمهور چقدر انقلابی خواهد بود. در شرایطی که امکانات قانونی اعمال نفوذ محمود احمدی‌نژاد بر تصمیمهای هیات امنای دانشگاه ناچیز است بزرگترین برگ برنده‌ی او نارضایتی گسترده‌ی دانشجویان و خانواده‌های آنها از سرسام‌آور بودن هزینه‌ی آموزش عالی است. به گزارش خبرگزاری فارس در ایران حدود ۲ میلیون دانشجو وجود دارد که تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد آنها در دانشگاههای روزانه‌ی دولتی و رایگان تحصیل می‌کنند.

شاید فشار افکار عمومی بر رئیس پرنفوذ دانشگاه آزاد باعث شده که او امروز بقای این موسسه آموزشی را مهمتر از بودن یا نبودن در میان روسای آن عنوان کند. عبدالله جاسبی امروز در دهمین همایش سراسری مدیران دانشگاه آزاد با بیان اینكه دانشگاه آزاد بخشی از تاریخ انقلاب اسلامی است، گفت «ما باشیم یا نباشیم مهم نیست و مهم ادامه دادن به حركت عظیم انقلابی در راستای ورود نسل جوان این كشور به آموزش عالی است.»

بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران