«دادگاه ویژه‌ی روحانیت، دادگاهی سیاسی ـ مذهبی است»
۱۳۸۹ مرداد ۱, جمعه
دادگاه ویژه‌ی روحانیت، یکی از نخستین ارگان‌های وابسته به دستگاه قضایی ایران است که در سال ۱۳۵۸ به دستور آیت‌الله خمینی تاسیس شد. منتقدین می‌گویند، این دادگاه یک ارگان فراقانونی است که برای کنترل روحانیون کشور فعالیت می‌کند. این دادگاه تابحال برخی از روحانیون منتقد از جمله آیت‌الله سیدمحمد کاظم شریعتمداری، آیت‌الله حسینعلی منتظری، عبدالله نوری، محسن کدیور و تعدادی دیگر از روحانیون را محاکمه کرده است. بسیاری از روحانیون شیعه و سنی کشور با ادامه‌ی فعالیت آن مخالف می‌کنند.
این دادگاه تا بحال در ۱۰ شهر ایران تاسیس شده است. آقای حسن امینی، حاکم شرع مردمی کردستان که خود زمانی به دادگاه ویژه روحانیت واقع در مشهد احظار شده بود به دویچه وله می‌گوید، دادگاه ویژه‌ی روحانیت در هیچ یک از شهرهای مناطق سنی‌نشین کشور فعالیتی ندارد.
دویچه وله: جناب آقای حسن امینی دادگاه ویژه‌ی روحانیت چگونه دادگاهی هست و از نظر اهل سنت در ایران آیا این دادگاه به رسمیت شناخته می‌شود؟
حسن امینی:
از دیدگاه اسلام ما دادگاه‌های مختلف نداریم. حتی پیامبراسلام در مقابل قانون با شهروند عادی هیچ تفاوتی نداشت. بنابراین اگر این تفاوت وجود نداشته باشد، پس این دو دادگاه برای چیست؟ به چه دلیل دادگاه من که یک روحانی هستم بایستی عیب و ایرادهای مرا بپوشاند، ولی شهروندان دیگر که روحانی نیستند عیب‌شان برملا شود. بنابراین از نظراسلام دادگاه ویژه‌ی روحانیت و هر دادگاه مخصوصی در ممالک اسلامی به نام اسلام غیراسلامی است. من این را بر اساس دیدگاه اسلام بیان می‌کنم و حاضرم در هر مناظره‌ای پیرامون این موضوع شرکت بکنم.قانون اساسی ایران هم می‌گوید، مردم در مقابل قانون یکسانند. وقتی یکسان هستیم، چرا من که یک روحانی هستم "با احترام بیشتری" محاکمه شوم و آن شهروندی که روحانی نیست با تحقیر محاکمه شود. چنین دادگاه‌هائی در اسلام نیست و ما مسلمان‌ها نمی‌توانیم آن را بپذیریم.
آقای امینی جدا از بحث در خصوص جایگاه قانونی این دادگاه، اگر روحانی اهل سنت را در ایران بخواهند محاکمه کنند، آیا دادگاه ویژه‌ی روحانیت صلاحیت آن را دارد که یک روحانی اهل سنت را هم احضار و یا دادگاهی کند و حکم صادر کند؟
بنظر ما این تحقیر این ملت هست. ما به لحاظ مسائل قضائی اختلافاتی داریم. اگر قرار است محاکمه ، یک محاکمه‌ی مذهبی باشد، سنی‌ها باید بر اساس مذهب خودشان محاکمه شوند و یک شیعه هم بر اساس مذهب تشیع. اگر قرار است ما این دادگاه را که هرچند غیردینی است، بپذیریم، عادلانه است که قاضی آن دادگاه ویژه روحانیت باید یک سنی که مورد قبول اهل سنت است، باشد. ما معتقدیم اگر مذهب را هم در نظربگیریم، طبق ماده‌ی ۱۲ قانون اساسی کشور، ما در امور دینی خود آزاد هستیم. پس اگر یک روحانی سنی محاکمه می‌شود، بایستی قاضی آن هم سنی باشد و نه شیعه. واین دادگاه چرا در مناطق خودمان نباشد؟ تمامی روحانیون اهل سنت که باید محاکمه بشوند، بایستی به مشهد بروند. در مناطق سنی‌نشین کشور حتی یک دادگاه ویژه‌ی روحانیت وجود ندارد و این بنظر ما نوعی تحقیر است.
تابحال برخی از روحانیون اهل سنت در تایباد و استان سیستان و بلوچستان به دادگاه ویژه روحانیت در مشهد احضار و محاکمه شدند، خود شما هم به دادگاه مشهد احضار شدید. آیا این دادگاه برای روحانیون اهل سنت در ایران پاسخگو هست؟
در آذربایجان‌غربی که اکثریتش اهل سنت است، در کردستان و کرمانشاه که تقریبا همه اهالی آن سنی هستند، کسانی که در رابطه با اموردینی پرونده داشته باشند، همه باید به همدان بروند. در مناطق سنی‌نشین کشور حتی یک دادگاه ویژه‌ی روحانیت وجود ندارد.
روی این حساب آیا روحانیون اهل سنت خواستار تاسیس دادگاه ویژه روحانیت اهل سنت نیستند یا اینکه شما با نص چنین دادگاهی مخالفید و می‌گویید که نیازی به دادگاه ویژه روحانیون نیست؟
من یک عالم مسلمان هستم و هر چیزی را که در دینم نباشد برای مسلمان‌ها قبول نمی‌کنم. البته برای غیرمسلما‌ن‌ها محترم است و کسی که ادعای مسلمانی می‌کند، باید بر اساس دین اسلام نیزعمل کند. ما در صدر اسلام، در زمان حضرت محمد و جانشینان وی خلفای راشدین هم دادگاه‌های مختلف نداشتیم. واین "چند نوع دادگاه" دینی نیست، بنابراین ما تقاضای یک دادگاه غیردینی و غیراسلامی را نمی‌کنیم.
کلا انتخاب قاضی دادگاه در میان اهل سنت چگونه است، شما که خودتان حاکم شرع مردمی کردستان هستید، آیا از سوی اداره‌های دولتی احکام صادره‌ی شما به عنوان یک حاکم شرع به رسمیت شناخته می‌شود؟
نخیر، این مساله مربوط است به پیش از انقلاب. در زمان رژیم سابق در مناطق اهل سنت، بویژه در کردستان حکومت یک عالم دینی را که مردم برای رفع اختلافات خود مراجعه می‌کردند، می‌پذیرفت و حتی حکم آن را در "احوال شخصیه" می‌پذیرفتند و حاکم شرع رسمیت داشت. از آن زمان حاکم شرع بوده و بیشتر از سوی مردم مورد قبول واقع شده، نه از سوی حکومت.
شما تابحال آیا به حکومت ایران در به رسمیت شناختن آن مراجعه نکردید؟
نخیر ما مراجعه نکردیم، چونکه نمی‌خواهیم این ارکان حکومتی شود. ما دوست داریم که این مستقل باشد. مسائل دینی اگر یک قسمتی از آن حکومتی شود از دست دین خارج خواهد شد و مسئله‌ی حاکم شرع بودن من هم به این شکل است و من دوست ندارم حکومتی شود و ما تابحال تقاضا هم نکردیم. فقط خواست ما این است که در حیطه‌ی کاری ما مزاحمتی ایجاد نکنند و تابحال هم مانعی بوجود نیامده است.
در حال حاضر مشکل شما در رابطه با دادگاه ویژه‌ی روحانیت چیست؟
ما هرمشکلی که داشته باشیم به دادگاه عمومی مراجعه می‌کنیم و این قضیه دادگاه روحانیت در واقع یک نوع دادگاه سیاسی مذهبی است ونفعی برای روحانیون اهل‌سنت نداشته است. ولی تابحال در گفتگو با مسئولین صحبت شده که اگر قراراست این دادگاه باشد، بایستی این دادگاه در کردستان و قاضی آن از میان اهل سنت باشد ولی توجه نشده است.
مصاحبه‌گر: طاهر شیرمحمدی
تحریریه: بهمن مهرداد