خاموشی حمید سمندریان، کارگردان بزرگ تئاتر ایران
۱۳۹۱ تیر ۲۲, پنجشنبه
حمید سمندریان، کارگردان سرشناس تئاتر ایران، سحرگاه امروز پنجشنبه (۲۲ تیر / ۱۲ ژوییه) در اثر بیماری سرطان چشم از جهان فرو بست.
سمندریان شمار قابل اعتنایی از آثار نمایشنامه‌‌نویسان معروف جهان را ترجمه و کارگردانی کرد که از آن میان می‌توان به آثار فریدریش دورنمات، هنریک ایبسن، آرتور میلر، برتولت برشت و ژان پل سارتر اشاره کرد. سمندریان اکثر این کارها را در سال‌های پیش از انقلاب به صحنه برد. او در سه دهه پس از انقلاب به دلیل محدودیت‌های مقرر از سوی جمهوری اسلامی تنها توانست ۴ نمایشنامه را روی سن ببرد. یکی از آرزوهای او به صحنه بردن نمایش "گالیله" اثر برتولت برشت بود که تحقق نیافت.
حمید سمندریان در سال ۱۳۱۰ در تهران متولد شد. او در دبیرستان به کار تئاتر روی آورد و در کلاس‌های استادانی همچون حسین خیرخواه، عباس شباویز و نصرت کریمی به آموزش تئاتر و هنرپیشگی پرداخت. این کلاسها زیر نظر عبدالحسین نوشین اداره می‌شدند. سمندریان با موسیقی نیز بیگانه نبود و دستی در نواختن ویولن داشت.
او گرچه تحصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته‌ای فنی در دانشگاه صنعتی برلین آغاز کرد، اما بعد از فارغ‌التحصیلی در این رشته به کنسرواتوار عالی موسیقی و هنرهای نمایشی هامبورگ وارد شد. ولی در این رشته نیز دوام نیاورد و سرانجام به سراغ رشته اصلی مورد علاقه‌اش یعنی تئاتر رفت.
سمندریان طی شش سال به صورت آکادمیک تحت آموزش ادوارد مارکس که یکی از استادان برجسته تئاتر بود اصول و مبانی کارگردانی و بازیگری را آموخت و همزمان در آلمان به صورت حرفه‌ای مشغول به کار شد.
او پس از پایان این دوره بنا به دعوت اداره کل هنرهای زیبای کشور به ایران برگشت و به سرعت نمایشنامه "دوزخ" اثر ژان پل سارتر را به صحنه برد و همزمان در همکاری با دکتر مهدی فروغ اقدام به تاسیس هنرستان آزاد هنرهای دراماتیک کرد که وابسته به هنرهای زیبای کل کشور بود.
سمندریان سپس در همکاری با مهندس هوشنگ سیحون، دکتر مهدی برکشلی و دکتر مهدی نامدار دانشکده تئاتر دانشگاه تهران را بنیان گذاشت و خود نیز تا همین اواخر به تدریس در دانشگاه‌های تهران و کلیه موسسات مربوط به تئاتر ادامه داد.
استاد بزرگ تئاتر ایران در سال ۱۳۴۲ گروه تئاتری منسجمی به نام گروه هنری پاسارگاد تشکیل داد. در این گروه چهره‌های شاخصی از تئاتر ایران شرکت داشتند که از جمله می‌توان از پرویز پورحسینی، سعید پورصمیمی، پری صابری، اسماعیل محرابی، جمشید مشایخی، پرویز کاردان، محمد حفاظی، منوچهر فرید، ثریا قاسمی، اسماعیل شنگله و مهدی فخیم‌زاده نام برد.
سمندریان در سال ۱۳۷۳ کلاس‌های آزاد بازیگری و کارگردانی را بنیان گذاشت که هنرجویان بسیار زیادی از آنجا دانش آموختند و به عرصه حرفه‌ای هنر وارد شدند. بسیاری از فعالان کنونی تئاتر ایران شاگردان همین کلاسها بوده‌اند.