خاموشی اینگمار برگمن، کارگردان نامدار سینما

صبح دوشنبه (۳۰ ژوییه) خبرگزاری سوئد خبر داد که اینگمار برگمن، کارگردان بزرگ سینما چشم از جهان فروبسته است. برگمن به هنگام مرگ ۸۹ سال داشت. او در دهه‌های اخیر، در جزیره فارو، در سواحل سوئد در دریای بالتیک، در آرامش و سکوت روزگار می‌گذراند، ولی از تماشای مداوم فیلم و نوشتن کتاب و مقاله بازنایستاده بود.

گوشه‌گیری برگمن در سال‌های اخیر به اندازه‌ای بود که حتی زمانی که پنجاهمین جشنواره فیلم کن (فرانسه) او را به عنوان "بزرگترین کارگردان همه دوران سینما" برگزید، شخصاَ در مراسم سپاسی که به این منظور برگزار شده بود شرکت نکرد و تنها دوست دختر سابقش، لیو اولمن را با پیامی به این مراسم فرستاد.

برگمن در طول فعالیت‌های هنری‌اش ۴۰ فیلم کارگردانی کرد. اولین فیلم او "کریس" نام داشت که در سال ۱۹۴۵ ساخته شد. نخستین فیلم سینمایی تحسین برانگیز برگمن به زبان انگلیسی بود با نام " فریاد هاو نجواها ". دیگر فیلم های مشهور وی عبارتند از " پرسونا " ، " همچون در یک آیینه " ،"چشمه باکرگی" ، " توت فرنگی های وحشی " و " مهر هفتم".

کارنامه‌ای پربار

در غالب آثار برگمن به مفاهیم و مضامینی فلسفی و قسماَ عرفانی در مورد تلاش انسان‌ها برای معنابخشیدن به حیات، بخشش، و ستایش از شور زندگی برمی‌خوریم. آثار او کم و بیش با رگه‌هایی از یک یأس فلسفی نیز همراهند.

یکی از فیلم‌های برگمن، با نام "فانی و الکساندر" که سال ۱۹۸۳ تولید شد به گونه‌ای برجسته در ستایش از زندگی است.این فیلم توانست ۴ جایزه اسکار دریافت کند. برگمن خود زمانی در باره درونمایه فعالیت سینمایی‌اش گفته بود:« من به طور مشخص می‌دانم که ما با کمک فیلم می‌توانیم به جهانی غریب و نادیده و در واقعیت‌هایی ورای واقعیت (موجود) وارد شویم.»

برخی دیگر از فیلم‌های قابل اعتنای برگمن از این قرارند: مردی با یک چتر (۱۹۴۶) ، سرزمین آرزو (۱۹۴۷) ، آینده با من است (۱۹۴۸) ، زندان (۱۹۴۹) ، رازهای زنان (۱۹۵۳) ، تابستانی با مونیکا (۱۹۵۳) ، شب عریان (۱۹۵۴) ، درسی در عشق (۱۹۵۴) ، لبخندهای یک شب تابستانی (۱۹۵۵) ، چشم شیطان (۱۹۶۰) ، صحنه یک ازدواج (۱۹۷۳) ، چهره به چهره (۱۹۷۶) ، سونات پاییزی .

برگمن پس از ساختن "فانی و الکساندر" در سال ۱۹۸۳ به مدت بیست‌ سال فیلمی نساخت. آخرین فیلم او با نام "ساراباند" که در واقع ادامه "صحنه یک ازدواج" بود نیز سال ۲۰۰۳ در جزیره محل سکونت او و مثل بسیاری از فیلم‌هایش، با بازیگری دوست دختر سابقش ( لیو اولمن) ساخته شد.

وداع با سینما، تلاش در عرصه‌های دیگر

فیلم ساراباند همچون وداع برگمن با سینما بود. او اما در فعالیت‌های "دراماتا"، تئاتر ملی استهکلم، کماکان نقش و تأثیر داشت، قطعات نمایشی و فیلم‌نامه می‌نوشت و گهگاه در مسائل مختلف سینمایی و اجتماعی نیز به گونه‌ای فعال و منتقدانه وارد بحث‌ها می‌شد. از جمله، پای شکایتی را امضا گذاشت که در آن خواسته شده بود قطع برنامه‌های تلویزیونی به منظور تبلیغات تجاری متوقف شود. برگمن در این رابطه گفته است :« وقتی که نمایش یک فیلم را در تلویزیون قطع می‌کنند تا برای مواد غذایی، موتورسیکلت و یا نواربهداشتی زنان تبلیغ کنند خشم وجودم را فرامی‌گیرد، فشار خونم بالا می‌رود، و دچار یک شوک احساسی می‌شوم. احساس می‌کنم که به من توهین شده و مورد بدرفتاری واقع شده‌ام."

برگمن به رغم آن که در اواخر عمر سخت تکیده و رنجور شده بود، کماکان حافظه، فهم و هوشیاری‌ شفاف و کارآیی داشت و در سینمایی اختصاصی که در خانه‌اش ایجاد کرده بود دائم به تماشای آثار قدیمی و محبوب تاریخ سینما می‌نشست، کاری که به قول خودش ابداَ با پسند و سلیقه فرزندانش سازگار نبود: « آنها وقتی که به دیدار من می‌آیند از این که من چنین فیلم‌هایی تماشا می‌کنم، اصلاَ خوششان نمی‌آید، بلکه بیشتر دوست دارند که (مثلاَ) آخرین اثر کلینت ایستوود را تماشا کنند.»

برگمن ۵ بار ازدواج کرد که حاصل آنها ۸ فرزند است. علاوه بر شهرت سینمایی، رابطه گرم برگمن با هنرپیشگان زیبا و جذاب زن نیز زبانزد بوده است.