حکایت جالب راهیافتن چنگال بر سر سفره غذا به روایت تصویر
مدت زیادی از فراگیرشدن و استفاده عمومی از چنگال در سر سفرههای غذا نمیگذرد. علیرغم مخالفت کشیشهای مسیحی با چنگال، استفاده از آن نخست در قرن هفدهم در میان اشراف ایتالیا و سپس سراسر اروپا رواج یافت.
کارد و چاقو و بعدها قاشق از قدیمیترین ابزارهای غذا خوردن در تاریخ جوامع بشری محسوب میشوند. چنگال اما آخرین همنشین بشقاب است و مدت زیادی از فراگیر شدن آن نمیگذرد. استفاده از چنگال در غرب همواره با مخالفت کلیسا روبرو بوده است.
در گذشتههای نهچندان دور استفاده از قاشق و چنگال و کارد به عنوان ابزار غذا خوردن مرسوم نبود و در بسیاری از نقاط دنیا انسانها با دست غذا میخوردند.
یافتههای دوران رم باستان نشان میدهند که از چنگال برای صرف غذا استفاده میشده است. به احتمال زیاد استفاده از قاشق و چنگال و کارد به هنگام غذا خوردن مختص اشراف بوده است و از چنگال به مفهوم امروزیآن استفاده نمیشده، بلکه برای بیرون کشیدن گوشت از دیگ غذا کاربرد داشته است.
در کتاب انجیل از چنگال به نیکی یاد نشده و آمده است "روحانیون به هنگام اجرای مراسم قربانی برخلاف فرامین با چنگال سه دندانه گوشت قربانی را دیگ بیرون آوردند". تا قرنها چنگال در اروپای مسیحی "ابزار شیطان" و "زنان" محسوب میشد. (عکس از مراسم هالوین)
نوربرت الیاس، جامعهشناس آلمانی در کتاب "در مورد پروسه تمدن" به نقل از پترئوس دامیانی مینویسد:« که در قرن یازدهم پرنسس بیزانسی با نام "آرگیلو" با پسر خانوادهاشرافی "دوگن" در ونیز ازدواج میکند. این پرنسس به هیچ غذایی دست نمیزد و آن را با چنگال دوشاخهای به سوی دهانش میبرد. این کار او خشم دربار را برانگیخت و مایه آبروریزی شد.»
حتی مارتین لوتر، کشیش متجدد آلمانی و از پیشوایان نهضت اصلاحات پروتستانی در قرن پانزدهم نیز نگاه منفی به چنگال داشته است. او جمله معروفی دارد که میگوید :«خدا مرا از چنگال محفوظ بدارد (Gott behüte mich vor Gäbelchen).»
با این حال استفاده از چنگال، آرام آرام در ایتالیا در بین اشراف مد شد و از قرن هفدهم از این کشور به سراسر قاره اروپا سرایت کرد. در آداب غذاخوردن در اروپا میگویند دلیل اینکه "چنگال به هنگام صرف غذا نباید هیچگاه رو به بالا باشد" بنا به دلائل مذهبی بوده است که "مبادا فرشته و ملائکه به چنگال کشیده شوند".
در اواسط قرن هفدهم، یوهان میشائل موشروش، سیاستمدار و نویسنده منتقد مینویسد:«عجب دیوانگی، مد جدید این است که حالا سالاد را با چنگال میخورند. چطور ممکن است سالاد را با دست نخورد و مزه بدهد؟».
با آغاز عصر روشنگری چنگال ازنوع سه شاخهاش نیز از چنگال کلیسا و روحانیت رها شد. از قرن هفدهم استفاده از چنگال "چهار شاخه" در فرانسه رواج یافت. (عکس: تابلو نقاش دانمارکی کارل هاینریش بلوخ)
استفاده همزمان کارد و چنگال یا قاشق و چنگال با نوعی "تقیسم کار بین دستان" راست و چپ همراه است. در این تقسیم کار که در قرن نوزدهم صورت گرفته جایگاه "دائمی چنگال در دست چپ" قرار گرفته است.
با روند انقلاب صنعتی و تولید کارخانهای و ارزان قیمت کارد قاشق و چنگال استیل در پایان قرن نوزدهم، بخشهای وسیعی از مردم دارای فرهنگ استفاده از قاشق، کارد و چنگال شدند. در همین دوران هم بود که طراحی و دیزاین چنگال با تغییرات زیادی روبرو شد.
تا کنون ده نوع چنگال با توجه به کاربرد آنها ساخته شده و رواج یافته است. چنگال بزرگ و متوسط که بعد از جنگ دوم بر سر میزها راه یافت.
چنگال برای غذای ماهی که به نسبت چنگال معمولی قدری کوتاهتر ولی پهنتر است.
نوعی دیگر از چنگال برای دسر کاربرد دارد و دارای سه شاخه است.
در عصر "فست فود" و صرف سریع غذا، نوعی چنگالهای پلاستیکی برای خوردن سیبزمینی سرخ شده نیز ابداع شد.
البته در این میان استفاده از کار و چنگالهای پلاستیکی در اتحادیه اروپا ممنوع شده و نوع چوبی آن این وسایل اکنون رایج شده است.