حمایت ترکیه از دستیابی ایران به انرژی صلحآمیز هستهای
۱۳۸۹ شهریور ۲۶, جمعهمحمدرضا رحیمی معاون اول رییسجمهور ایران و رجب طیب اردوغان نخستوزیر ترکیه روز پنجشنبه (۱۶ سپتامبر / ۲۵ شهریور) نشست خبری مشترکی در فرودگاه استانبول برگزار کردند.
در این نشست خبری، نخستوزیر ترکیه با اشاره به نقش مهم ایران در منطقه، تصریح کرد از زمانی که قرارداد قصرشیرین بین ایران و ترکیه منعقد شد، دوستی بین دو کشور تقویت شده و ادامه خواهد داشت.
اردوغان با خاطرنشان کردن روابط خوب بین ایران و ترکیه در دوره نخستوزیری خود، بر پیشبرد روابط دو جانبه میان دو کشور و گفت و گو برای "برداشتن گامهای آینده" تاکید کرد.
به گفته اردوغان، دولت ترکیه نمیخواهد در منطقه بمب اتمی وجود داشته باشد؛ اما «هر کشوری حق دارد انرژی هستهای داشته باشد و ترکیه میخواهد به ایران اجازه داده شود که از انرژی صلحآمیز هستهای استفاده کند».
معاون اول رئیسجمهور ایران نیز با بیان این نکته که «شرایط جهان به گونهای است که قدرتهای زیادهخواه، نمیتوانند برای ایران شرایط تعیین کنند»، اعلام کرد که ایران قصد دارد روابط اقتصادی خود با ترکیه را تا سالانه ۳۰ میلیارد دلار افزایش دهد.
به گفته رحیمی: «امروز ظرفیت و زمینهها به حدی مساعد است که ایران را برای توسعه مبادلات بیش از این رقم نیز تشویق میکند».
خشنودی دو دولت از یکدیگر
سخنان اردوغان در نشست خبری مشترک خود با رحیمی، بالا رفتن حجم مبادلات تجاری این دو کشور و میانجیگری ترکیه میان ایران و شورای امنیت سازمان ملل، هر یک نشان از سیاستهای جدید این کشور در منطقه و در قبال ایران دارد.
رجب طیب اردوغان، نخستوزیر ترکیه ضمن اشاره به توانایی ترکیه برای ایجاد "روابط تجاری نامحدود" با ایران، اشاره کرد که در حال حاضر ارزش مبادلات تجاری ایران و ترکیه، حدود ۱۰ میلیارد دلار است؛ اما آنکارا امیدوار است که سطح مبادلات طی ۵ سال آینده به ۳۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
خبر سه برابر شدن حجم مبادلات تجاری ترکیه با ایران در حالی اعلام میشود که اردوغان امیدوار است ترکیه بتواند همان رابطه تجاری که با اتحادیه اروپا دارد، در ارتباط با ایران نیز داشته باشد.
این در حالیست که در ماه می سال جاری و پس از پیوستن روسیه و چین به موافقان طرح تحریمهای اعمال شده از طرف شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، ترکیه و برزیل نقش میانجیگری را برای متقاعد کردن ایران به پذیرش توافقنامههای بینالمللی بر عهده گرفتهاند.
ترکیه به عنوان عضو غیردایم شورای امنیت که پیش از این بارها مخالفت خود را با تحریمهای تازه علیه ایران اعلام کرده است، با ابراز امیدواری از میانجیگری خود تصریح کرده است که در صورت شکست این تلاش، با قطعنامه جدید علیه ایران موافقت خواهد کرد.
رسانههای نزدیک به دولت ایران از این همراهی و همکاری ابراز خشنودی کرده و حتی روابط ترکیه با اسرائیل را نیز مانع گسترش روابط تهران و آنکارا نمیدانند.
خبرگزاری دولتی ایران چندی پیش به نقل از فردی که وی را استاد دانشگاه و پژوهشگر در روابط ایران و ترکیه معرفی کرد، نوشت که اساس سیاستهای جدید ترکیه، افزایش دامنه نفوذ این کشور در مناطقی است که زمانی بخشی از امپراطوری عثمانی بوده است.
ایرنا در همین زمینه خاطرنشان کرد که «ترکیه تنها کشوری است که میتواند با همه دولتها وارد گفتوگو شود و ایران یا اسرائیل برایش تفاوتی ندارد».
خواهرخواندگی فرهنگی میان استانبول و اصفهان
نزدیکی ایران و ترکیه در دولتهای اردوغان و احمدینژاد تنها به سیاست و اقتصاد ختم نشده و به قلمرو فرهنگ نیز سرایت کرده است. "عقد قرارداد خواهرخواندگی" میان شهرهای استانبول و اصفهان نمونهای از این رابطه است.
شهردار استانبول که سال گذشته از اصفهان بازدید کرده بود، ضمن تاکید بر تشابه زیاد فرهنگی این شهر با استانبول گفته بود: «معتقدم تبادل تجارب ميان شهرداران و مديران محلی شهرها از اهميت ويژهای برخوردار است و شهرداری استانبول در اين زمينه آمادگی همه نوع همکاری با تهران و اصفهان و ديگر شهرهای ايران را دارد».
وی با اشاره به همدل بودن مردم ایران و ترکیه و تاکید بر اینکه دو ملت "یک روح در دو کالبد" هستند، بر ضرورت تسریع امضای تفاهمنامه خواهرخواندگی اصفهان و استانبول اصرار کرد.
از سوی دیگر شهردار اصفهان نیز با استقبال از این پیشنهاد گفت که مذاكراتی در خصوص عقد خواهرخواندگی انجام شده كه در اين رابطه بايد گامهای اصلی توسط وزرای خارجه دو كشور برداشته شود؛ زیرا در قديم یعنی در دوره صفويان استانبول و اصفهان دو رقيب مهم و تأثيرگذار در تاريخ بودهاند و با داشتن سابقه تاريخی و زيرساختهای مشابه، بهترين نامزدها برای عقد قرارداد خواهرخواندگی هستند.
ترکیه و همکاری امنیتی با ایران
پس از انتخابات بحثبرانگیز دوره دهم ریاست جمهوری در ایران، عده زیادی از پناهندگان ایرانی که موج سوم مهاجران از کشور پس از انقلاب را تشکیل دادند، به دلیل عدم نیاز به روادید برای ورود به کشور ترکیه و هممرز بودن این دو کشور، مقصد اولیه خود را ترکیه قرار دادند.
پناهجویان ایرانی در ترکیه پس از مراجعه به دفتر سازمان ملل با مراحل سخت و طولانی مواجه میشوند به طوریکه برخی از آنان بیش از ۱۰ ماه است که در این کشور زندگی میکنند و هنوز هم از سرنوشت خود آگاه نیستند.
متین کاراباتیر، مسئول امور خارجی دفتر امور پناهندگان سازمان ملل در آنکارا در خصوص مراجعه ایرانیان برای اجازه اقامت و طی کردن مراحل پناهندگی میگوید: «تقاضای پناهندگی سیاسی ایرانیان از ماه ژوئیه ۲۰۰۹ به میزان ۸۰ درصد افزایش یافته است. با آنکه برخی ممکن است درخواست پناهندگیشان با جواب منفی روبرو شود؛ اما هیچکس نمیتواند یک پناهجو را وادار کند به کشورش بازگردد».
این در حالیست که طی یک سال اخیر برخی از پناهجویان از همکاری پلیس ترکیه با دولت ایران گلهمند بودند؛ به طوری که تعدادی از آنها از برخورد فیزیکی پلیس با پناهجوها سخن گفتند و برخی دیگر معتقد بودند نوعی همکاری هدفمند میان دفتر امور پناهندگی سازمان ملل در ترکیه با پلیس ایران وجود دارد و پلیس ایران با ارسال پروندههای قضائی تشکیل شده برای پناهجویان، در تصمیمگیری این نهاد بینالمللی تاثیر میگذارد تا پناهجویان را وادار به بازگشت به ایران کند.
AQ/AA