حذف پسوندهای روسی از نام تاجیک‌ها
۱۳۸۶ فروردین ۱۲, یکشنبه
تغییر پسوندهای روسی نامها در تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی تابحال در میان روشنفکران انجام می‌گرفت، ولی اکنون این مسئله در سطح مقامات دولتی نیز طرح می‌گردد.
رئیس جمهور تاجیکستان، امامعلی رحمانف در دیدار با نمایندگان اهل قلم مژده تغییر پسوندهای روسی را به مردمش داد و خود در این کار پیشقدم شد. وی در این نشست ابراز داشت: «من تاجیک هستم، ملت من تاجیک است و الحمدالله مسلمان هستم، نامی که پدر و مادرم به من گذاشتند، امامعلی است، پدرم رحمان، خب می‌شود امامعلی رحمان.»
رسانه‌های گروهی تاجیکستان اکنون رهبر این کشور را امامعلی رحمان خطاب می کنند. تغییر پسوندهای روسی در تاجیکستان به قول کارشناسان نوعی سیاست «روسی زدائی» و بازگشت به اصل و نسب نیاکان محسوب می‌گردد.
پس از اقدام رهبر تاجیکستان اکنون پیش بینی می‌گردد که روند تغییر پسوندهای روسی نامها افزایش یابد.
خدای بردی حالی اف نویسنده و عضو سابق «کمسیون دولتی زبان ترکمنستان» که به مسائل فرهنگ و زبان مردم آسیای مرکزی آشنائی دارد، در مصاحبه با بخش فارسی صدای آلمان توضیح مى‌د‌هد که روشنفکران تاجیک همیشه به گذشته خود افتخار کرده اند: «در میان مردمان آسیای مرکزی تاجیک‌ها یکی از ملت‌هائی بوده‌اند که اصالت فرهنگی خود را حفظ کرده‌اند. بنظر من در این خصوص روشنفکران تاجیک نقش مهمی را به عهده گرفته بودند.»
حالی اف در ادامه مصاحبه افزود که یکی از بنیانگذاران ادبیات معاصر تاجیک صدرالدین عینی و مشهورترین شاعر تاجیک میرزا تورسون زاده حتی در زمان شوروی سابق نیز با افزودن پسوند روسی به نامهایشان مخالفت ورزیده بودند. آنها افزودن این پسوندها را نوعی تحقیر فرهنگشان شمرده‌اند.
روشنفکران تاجیک از اقدام رهبر سیاسی کشورشان مبنی بر حذف پسوندهای روسی از اسامی تاجیکان استقبال کردند. آنها معتقدند که این اقدام برای تقویت جایگاه زبان و حفظ فرهنگ ملی آنها کمک خواهد کرد.
بنظر محمدجان شکوری، دانشمند تاجیک زمان آن فرا رسیده است که تاجیکان به اصل خویش بازگردند. وی پیشنهاد می کند که مردم تاجیک از پسوندهای اصیل خود استفاده کنند: «در نام خانوادگی شکل درست ایی، زاده یا اینکه با پور و میرزا و همانطور چند نوع پسوند برای ساختن نام خانوادگی دیگر هست که باید بکار گرفته شود.»
بنظر صاحبنظران محلی روند تغییر پسوندهای روسی در تاجیکستان ، پس از آنکه در سطح ریاست جمهوری طرح شده، اکنون تسریع خواهد یافت. سیف‌الدین دوستوف جامعه شناس دراينباره مىگويد: «پس از آنکه خود رئیس جمهور این اقدام را کرد، بنظر من افراد زیادی پیدا خواهند شد که با پسوندهای ایچ و یا اوا که از امپراطوری شوروی باقی مانده بودند به آنها بدرود خواهند گفت.»
ولی برای آماده سازی شناسنامه‌های جدید شهروندان، بایستی نهادهای دولتی اقدام کنند. برخی از کارشناسان بر این عقیده‌اند که تاجیکستان یکی از فقیرترین کشورهای آسیای مرکزی به شمار می‌آید و دولت این کشور حاضر نخواهد بود هزینه تغییر اسناد و شناسنامه شهروندان را به عهده گیرد.
اما چه کسانی در جامه برای تغییر پسوند نام‌های روسی بیشتر تمایل نشان خواهند داد؟ بنظر برخی از محققان تغییر پسوند روسی بویژه در میان افراد بزرگسال که بخش عمده‌ای از زندگیشان را در دوران شوروی سابق سپری کرده اند با مشکل روبرو خواهد شد.
بخشی از این افراد کوشش خواهند کرد پسوند روسی خود را نگهدارند. ولی تمایل برای تغییر پسوند روسی در نامها بویژه در میان جوانان نسبت به دیگر اقشار مردم بیشتر شده است.
طاهر شیرمحمدی