جوان بدون جوانی، فیلم تازه‌ی کوپولا
۱۳۸۷ تیر ۳۰, یکشنبه
فرانسیس فورد کوپولا سینماگر نامی هالیوود خالق آثار برجسته ای مانند پدرخوانده، مکالمه و "اینک آخرالزمان" پس از ده سال دوری از سینما، به انتظار طولانی سینمادوستان پایان داده و با فیلمی تازه به صحنه برگشته. فیلم او که در جشنواره سینمایی مونیخ به روی اکران آمد، "جوان بدون جوانی" نام دارد و اکران عمومی آن اکنون در سینماهای آلمان آغاز شده است. این فیلم در میان منتقدان و تماشاگران بحث فراوان برانگیخت و با واکنش های گوناگونی روبرو شد.
کوپولا فیلمی تجربی و تا حدی شخصی ساخته و بار دیگر تماشاگران سینما را غافلگیر کرده است. فیلم بر پایه داستان معروفی از میرچا الیاده پژوهشگر و اسطوره شناس معروف متولد رومانی ساخته شده است.
فیلم "جوان بدون جوانی" در بستر تاریخی معینی می گذرد که بار سیاسی خاصی به فیلم اضافه می کند: اروپای بحران زده دهه های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ می گذرد که وقایع دهشتناک جنگ جهانی دوم در کانون آن قرار گرفته است.
فیلم "جوان بدون جوانی" روایتگر زندگی استاد زبان شناس سالخورده ایست که ناگهان بر اثر سانحه ای طبیعی جوانی خود را باز می یابد. تحول معجزه آسایی که در زندگی دانشمند زبان شناس روی داده، توجه نیروهای نازی را جلب می کند که قصد دارند از رمز و راز دگردیسی او باخبر شوند.
دانشمند که اهل رومانی است، در گریز از پیگرد نازی ها، هویت خود را تغییر می دهد و ناگزیر به مهاجرت می شود. در دوران تبعید خود در سویس به دختری جوان دل می بازد که یادآور دلبر روزگار جوانی استاد است، یا شاید هم در حقیقت خود اوست. استاد و دختر جوان زندگی عاشقانه ای در پیش می گیرند که به پیشرفت تحقیقات علمی استاد نیز کمک می کند.
پرداختی تازه از یک تناقض کهنه
داستان پرمغز و زیبای میرچا الیاده ، از یک معضل دیرین زندگی بشر سخن می گوید، تناقضی دردناک که به ویژه برای اهل علم و تحقیق شناخته شده است و کسی برای آن پاسخی قانع کننده نیافته. آیا درست است که به خاطر هدفی متعالی از زندگی شخصی خود بگذریم؟ دانشمندی که خود را وقف علم و تحقیق می کند، آیا از نیازهای روحی و عاطفی خود غفلت نمی کند؟ کندوکاو علمی و فرهنگی بی تردید فضیلتی انسانی ست، اما آیا درست است که دانشمندان و پژوهشگران در پیشبرد رسالت فرهنگی که به تمام بشر تعلق دارد، از زندگی خصوصی و نیازهای شخصی خود بگذرند؟
داستان الیاده و فیلم کوپولا تلاش می کنند این پرسش را با دقت و صراحت بیشتری از نو مطرح کنند.
نقش های اصلی فیلم را تیم راث و برونو گانس ایفا کرده اند. الکساندرا ماریا لارا بازیگر بااستعداد آلمانی نقش دختر جوان فیلم و دلبر استاد را بر عهده دارد. او پیش از این در فیلم معروف "سقوط" که تصویرگر آخرین روزهای زندگی آدولف هیتلر است، نقش منشی مخصوص رهبر رژیم نازی را به عهده داشت.
ستایش‌ها و انتقادها
این که فرانسیس فورد کوپولا چگونه یکی از نقش های اصلی فیلم خود را به الکساندرا لارا واگذار کرده، خانم بازیگر چنین توضیح می دهد:
”کوپولا فیلم سقوط را بسیار پسندیده بود و پس از تماشای فیلم توجهش به من جلب شده بود. وقتی به من تلفن کرد غرق هیجان شدم، البته اول تعجب کردم و باورم نشد که خود کوپولا پای تلفن است. اما او واقعا خودش بود و من از آن روز با آدمی فوق العاده آشنا شدم. کار با او راحت است چون به اطرافیان و همکاران خود دل و جرأت می دهد.“
الکساندرا تنها ۲۹ سال دارد و امروزه از امیدهای برجسته سینمای آلمان به شمار می رود. او در رومانی به دنیا آمده و در برلین بزرگ شده است. درباره کار با سینماگر معروف هالیوود چنین می گوید:
”اظهارنظر درباره کوپولا برایم راحت نیست چون هنرمند بزرگ و پیچیده ایست. او با بیانی بسیار ساده حرف می زند، اما در هر گفته اش هزار معنی هست. او به بازیگران آزادی زیادی می دهد، اما هنرپیشه باید همیشه برای الهامات و ایده های تازه آماده باشد.“
فیلم "جوان بدون جوانی" با مضامین گوناگون علمی و سیاسی و عشقی، فیلمی پرمحتوا و تا حدی پیچیده است. فیلم برای بسیاری از طرفداران کوپولا که منتظر داستانی پرماجرا بودند دلسردکننده بود، و بسیاری از منتقدان آن را ناموفق دانستند. برخی فیلم شناسان گفتند که خالق پدرخوانده، مضامین بسیاری را در یک فیلم سینمایی انبار کرده، در نتیجه یکدستی و صراحت فیلم او از دست رفته است.
برخی مخالفان فیلم "جوان بدون جوانی" نوشتند که کوپولا در این فیلم موفق نبوده است، اما در عین حال یادآور شدند که گاهی وقتها شکست یک سینماگر بزرگ، از موفقیت فیلمسازان متوسط جالب تر است.