جنبش آزاديخواهى يا شورش اسلامى؟
۱۳۸۴ اردیبهشت ۲۶, دوشنبه
در شهر انديجان واقع در شرق ازبكستان دهها هزار نفر از اهالى به خيابانها ريختند و خواستار استعفاى رئيس جمهور خودكامه كشور اسلام كريمف و بهبود شرايط و وضع زندگى خود و حكومت عدل و قانون شدند. پس از گرجستان و اوكراين و قرقيزستان اكنون مردم ازبكستان نيز به پا خاسدتند و شعله انقلاب و شورش كه هجده ماه قبل در آسياى ميانه زبانه كشيده بود به اين كشورنيز سرايت كرد. در هر كشور كه مردم فاقد حق و تحت حكومت استبدادى قيام كنند و خواستار حقوق خود و عدالت شوند، اگر اين كار بدون خونريزى يا در ابعاد محدود انجام شود، آنطور كه در مورد سه كشور اول پيش آمد، ميتواند مايه خوشوقتى باشد.
ولى در مورد ازبكستان اين وضع پيش نيامد و وقايع آنجا باعث شعف نشد و دو قدرت بزرگ جهان يعنى آمريكا و روسيه هم در اينمورد متفق القولند كه آنچه در منطقه آسياى مركزى ميگذرد نميتواند مايه رضايت باشد. رهبران روسيه معتقدند كه در ازبكستان افراطيونى دركارند تا يكى ديگر از كشورهاى مستقل و مشترك المنافع را دستخوش تزلزل و ناآرامى كنند ولذا بايد بهر وسيله از فعاليت آنان جلوگيرى كرد.
دولت آمريكا هم از اين روند چندان خشنود نيست و سخنگوى وزارت خارجه آن كشور باوچر با لحن حاكى از ملاحظه وخويشتن دارى گفت: خوب البته وضع حقوق بشر در ازبكستان كاملآ رضايتبخش نيست، ولى تروريست ها هم در آنجا فعاليت گسترده دارند، و بهمين جهت نبايد در ارزيابى وضع اين كشور عجله كرد.
علت اين ملاحظه آمريكائيها معلوم است: دولت ازبكستان شريك و همرزم آمريكا در مبارزه با تروريسم بين المللى است و در اين رهگذر زندگى فرد در پشت وقايع و در درجه دوم اهميت قرار ميگيرد، همانطور كه در جمهورى خودمختار چچن مدتها است كه اين وضع مشاهده ميشود، و اكنون ازبكستان هم به همين وضع دچار شده است. اينست كه پرزيدنت كريمف كه از پانزده سال قبل حكومتى استبداى در كشور خود ايجاد كرده، خود را مورد حمايت قدرتهاى بزرگ مى بيند و بدون رودربايستى به خبرنگاران جرايد ميگويد كه بعضى نيروهاى مخرب كه از خاك قرقيزستان و افغانستان فعاليت ميكنند دهها هزار نفر از مردم ازبكستان را تحريك به آشوب و بلوا كرده اند و جاى پاى القاعده در آشوبهاى روزهاى اخير مشاهده ميشود.
ولى مردم انديجان ان آنجهت به حكومت كريمف اعتراض ميكنند كه وى هر گونه مخالفت با خود و دولت خود را در نطفه خفه كرده است. همه احزاب سياسى كه در پارلمان كشور نماينده دارند از مواضع دولت حمايت ميكنند و مسائل مردم مورد توجه و علاقه آنها نيست.
بهر حال هنوز علل و انگيزه هاى شورش و ناآرامى روزهاى اخير ازبكستان به روشنى معلوم نيست و يقينآ در اين مورد هم كسانى هستند كه سعى ميكنند از آب گل آلود ماهى بگيرند و با استفاده از خشم عمومى منافع خود را تضمين كنند كه احيانآ منطبق با منافع همه مردم نيست.
اگر تلاشى در اين جهت صورت گرفته باشد ناجوانمردى در قبال كسانى است كه در اين روزها جان خود را از دست دادند، نه بخاطر حمايت از اسامه بن لادن، بلكه براى زندگى بهتر و درخور شآن انسان.