جايزه نوبل ادبيات امسال و واكنشهاى مختلف در قبال آن
۱۳۸۳ مهر ۲۳, پنجشنبه
كمتر كسى فراموش كرده كه به هنگام ائتلاف حزب دست‌راستى «آزاديخواه» به رهبرى «هايدر»، نخستين واكنش يلينك اين بود كه از آن پس كسى حق ندارد كه نمايشنامه هاى او را در زادگاهش اتريش به روى صحنه ببرد. اين نوع موضعگيرى ها، ويژه الفريده يلينك هستند و در مجموع خوى تند و راديكال او را نشان مى‌دهند. به همين دليل است كه اين زن جنجال برانگيز كه خود به شرمرو بودن معروف است و آگاهانه از برابر دوربين مى‌گريزد، در عين حال همواره موضوع بحث محافل ادبى اتريش، آلمان و كلا فضاى فرهنگى آلمانى زبان بوده است. موضع تند، سرسختانه و نيز غلوآميز او در رابطه با مسئله زن و مرد، و انتقادهاى شديد او از حكمرانى مردانه در جامعه و مسئله جنسى كه در آثارش منعكس هستند، همه و همه او را در تيررس انتقادها و حتا خصومتهاى شديد فضاى فرهنگى و بخصوص در ميان سياستمداران كشورش قرار داده اند.
پس عجيب نيست كه حتا «لوسرواتوره رومانو» روزنامه رسمى واتيكان نيز با وصف ستايش سبك كار اين زن ناآرام، نگاه يكجانبه‌ى يلينك به روابط جنسى مردان را مورد انتقاد قرار مى‌دهد.
در عين حال، فمينيست ها كه يلينك خود يكى از آنهاست اعطاى نوبل ادبيات به اين بانوى اتريشى را جايزه اى به ايده فمينيسم مى‌دانند. «آليسه شوارتسر» فمينيست معروف آلمانى در اين مورد مى‌گويد: ”من به حد اعلا خوشحالم كه نوبل ادبيات به الفريده يلينك تعلق گرفته است. من براى خودمان و براى كميته نوبل هم خوشحالم. زيرا كميته نوبل با اين كار خود، از لحاظ ادبى و سياسى، يك نويسنده شجاع و عصيانگر را برگزيد“.
مارسل رايش‌رانيتسكى منتقد ادبيات آلمان كه به پاپ ادبيات معروف است نيز، در يك موضعگيرى اعلام نمود كه با وجود اينكه او جنبه‌هاى ادبى آثار الفريده يلينك را چندان هم قابل ستايش نمى‌داند، اما بخاطر ”مواضع غيرمتعارف، شجاعت، مصمم بودن، و راديكال بودن او“ به يلينك علاقه دارد و برايش احترام بسيار قائل است.
در هر حال، هنوز هم بحث بر سر ارزش آثار الفريده يلينك در جريان است و بعيد هم نظر مى‌رسد كه به اين زودى ها نظرات اين نويسنده انديشمند، از مركز بحثهاى ادبى، فرهنگى و حتا سياسى جهان آلمانى زبان خارج شود.