تورنادو؛ هواپيماى تجسسى يا مجهزترين جنگنده‌ها؟
۱۳۸۵ بهمن ۲۲, یکشنبه
در هفته‌ای که گذشت دولت آلمان با درخواست سازمان ناتو براى ارسال هواپیماهای تجسسى به افغانستان موافقت کرد. آلمان ظرف دوماه آينده شش فروند هواپيماى تجسسى موسوم به تورنادو به جنوب افغانستان اعزام خواهد كرد. هدف ناتو از اين درخواست تقویت نيروهاى ايساف در نبرد با طالبان در افغانستان است. البته دولت آلمان پس از موافقت با اين درخواست اعلام كرده است قصد ندارد با اين هواپيماها در حملات هوايى ناتو عليه طالبان شركت كنند. اين هواپيماها تنها براى بررسى موقعيت و مواضع طالبان و ارسال تصاوير و اطلاعات از پايگاه‌هاى اين گروه تروريستى به جنوب افغانستان اعزام خواهند شد.
تورنادو در حال حاضر مجهزترين جنگنده‌هاى بمب افكن‌هاى جاسوسى در دنياست. اين هواپيماها با قابليت پرواز در كمترين ارتفاع ممكن با بالاترين سرعت و در هر شرايط جوى، در اختيار داشتن سيستم رادار تعقيب جنگنده‌هاى ديگر، ظرفيت حمل سلاح و تجهيزات بيش از هشت هزار كيلوگرم، حمل و پرتاب راكت و بمب‌هاى مختلف از جمله موشكهاى كروز، راكتهاى هوا به هوا، راكتهاى ضد كشتى در نوع خود بى‌نظير هستند.
سيستم شناسايى تورنادو حتى از ارتفاع دوهزارمترى كوچكترين اهداف زمينى را شناسايى مى‌كند. شعاع شناسايى محدوده‌اى تا هزارو دويست كيلومتر را در بر مى‌گيرد. اين جنگنده بمب افکنهای جاسوسى مى‌توانند تا ارتفاعی نزدیك به سطح درختان جنگلی پایین بیایند، ارتفاعی حدود شست متر بالای زمین که حتی در شرایط اضطراری تا سی متر هم کاهش پیدا مى‌کند. ویژه‌گی خاص بعدی ردیابی رادار دشمن است. سنسورهای مخصوص تورنادو اين هواپيما را از صفحه رادار دشمن محو مى‌کند و تورنادو بدون اینکه در صفحه رادار ظاهر شود مسیر رادار دشمن را رديابى و منهدم مى‌‌کنند.
طرح ساخت هواپيماهاى تورنادو كه در حال حاضر جزو جنگنده‌هاى پيشرفته دنيا به شمار مى‌آيند چهل سال پيش براى اولين بار ارائه شد. طرحى كه آغاز تحولى عظيم در صنعت هواپيماها سازى بود. آن زمان شش كشور آلمان، فرانسه، ايتاليا، كانادا، هلند و بلژيك توافق‌نامه همكارى ساخت نوع تازه‌اى از جنگنده‌ها را امضا كردند. پس از مدتى انگلستان نيز به اين جمع پيوست. هدف از ساخت اين هواپيماها تجهيز يگان هوايى براى دفاع هنگام بروز جنگ عنوان شد، طرحى كه بعدها تنها توسط سه كشور انگستان آلمان و ايتاليا دنبال شد. بر اساس يك توافق مشترك طراحى بدنه هواپيما به متخصصان آلمان، جلوى بدنه و دم هواپيما به متخصصان انگليس و بال‌ها به متخصصان ايتاليايى سپرده شد. مدتى پس از پرواز اولين مدل اين نمونه، اين هواپيماى بى‌نام تورنادو به معناى گردباد نام گرفت.
اما پس از تولد تورنادو هر كدام از كشورهاى سازنده به تكميل طرح اوليه و طراحى مدل‌هاى تازه‌ترى پرداختند. در طراحى نمونه‌هاى بعد از طرح هواپيماهاى اف ۱۴ نيز استفاده شد. در آغاز دهه نود ميلادى آمريكا نيز تصميم گرفت ناوگان هوايى خود را به تورنادو مجهز كند تصميمى كه بعدها تغيير پيدا كرد و جنگنده‌هاى اف ۱۶ جايگزين آنها شدند. اما تورنادوها با طراحى موتورهاى پيشرفته‌تر و تغييراتى در كابين هواپيما مدل به مدل قدرتمندتر شد. مدلى كه ارتش آلمان در اختيار دارد با داشتن مخزن سوخت اضافی و قابليت سوخت گيرى هوايى قادر به پرواز تا دورترين نقاط است.
از این هواپیماها پیش از این در جنگ کوزوو، درگیریهای اکرایین، جنگ کویت و جنگ عراق استفاده شده است. در جنگ دوم عراق به كمك سيستم‌هاى شناسايى و رديابى تورنادو قسمت اعظم ناوگان هوايى عراق در آشیانه‌ها ردیابی و منهدم شدند. هواپیماهای تورنادو در اصل جنگده بمب افکن‌هايی هستند كه غیر از آلمان، انگلستان، ایتالیا و عربستان صعودی نيز آنها را در اختیار دارند. همانطور كه اشاره شد دولت آلمان اعلام کرده است هدف این کشور از ارسال تورنادوها تنها ارسال اطلاعات به پايگاه‌هاى ناتو است.
شبنم نوريان