توافق اوپک، پیروزی برای ایران؟
۱۳۹۵ آذر ۱۱, پنجشنبه
حمید ابوطالبی، معاون سیاسی حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در تحلیلی که در توئیتر خود منتشر کرد "موفقیت" اوپک در کاهش سطح تولید خود و کمک به افزایش قیمت نفت را حاصل توافق ایران و روسیه دانست و آن را زمینه‌ای برای "سامان دادن به منطقه" توسط این دو کشور خواند.
ابوطالبی به اشاره به گفت‌وگوی حسن روحانی و ولادیمیر پوتین، روسای جمهور ایران و روسیه یک روز پیش از اجلاس اوپک نوشت: «زمانی كه قدرت‌های بزرگ توافق می‌كنند، می‌توان شاهد تحولات بزرگی بود. اولین نماد این تحول دراجلاس اوپک روی افتاد، و ایران وروسیه توانستند با توافق منصفانه بر میزان تولید، و رضایت اعضا، گام بلندی در بازارنفت بردارند.»
بیشتر بخوانید:توافق اوپک باعث افزایش بهای نفت خام شد
ابوطالبی توضیح نداده است که چگونه گفت‌وگوی پوتین و روحانی بر تصمیم عربستان در راستای کاهش تولید نفت خود اثر گذاشته است. هم‌زمان، بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران توضیحی متفاوت در باره زمینه‌های توافق اوپک به دست داده و "عقلانیت اقتصادی و منافع مردم" را مسئله محوری ذکر کرده است: «اوپکی‌ها تصمیم گرفتند؛ هریک از ما پایگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فکری و خاستگاه‌هایی متفاوت از هم داریم و هر کس به دلیلی می‌آید و آنجا [اوپک] تصمیم می‌گیرد و همه افراد کارکشته‌ای هستند؛ بالاخره بر پایه عقلانیت اقتصادی و منافع مردم، اوپکی‌ها باهم تصمیم گرفتند کار کنند و بازار را مدیریت کنند. این روح همکاری و مدیریت بر پایه عقلانیت است و به نظرم خیلی مهم است که حفظ شود.»
مقدمه‌ای برای توافق سیاسی؟
ابوطالبی سپس به سفر در پیش روی نماینده‌ای از سوی پوتین به ایران اشاره کرده و گفته است که این سفر پس از سفر وزیر خارجه ترکیه به روسیه صورت می‌گیرد و "گامی بلند در هماهنگی سیاسی- امنیتی منطقه خواهد بود".
ایران و روسیه در جنگ داخلی سوریه درگیرند و از رژیم اسد پشتیبانی نظامی و سیاسی می‌کنند. نیروهای مخالف از سوی کشورهای غربی و به‌ویژه کشورهای رقیب ایران در منطقه، مانند عربستان و ترکیه حمایت می‌شوند. به عبارتی "سامان‌دهی" به اوضاع منطقه بیش از همه در گرو دست‌کشیدن ایران و عربستان و ترکیه از جنگ نیابتی در منطقه ارزیابی می‌شود. از نظر منتقدان، هماهنگی ایران و روسیه اگر معطوف به حل نظامی بحران‌های منطقه و درگیری بیشتر در جنگ‌های نیابتی باشد، اوضاع منطقه را بدتر خواهد کرد.
بیتشر بخوانید: سلاحی ناکارآمد به نام نفت
معاون سیاسی حسن روحانی سپس ابراز امیدواری کرده است که پس از توافق اوپک، اجلاس هفته آینده کشورهای عرب خلیج فارس هم "گام بعدی را درعرصه سیاسی با پذیرش اصل گفتگو، دیپلماسی دوجانبه و اعزام هیئت (به ایران) بردارد".
در اجلاس اوپک علاوه بر توافق بر سر کاهش یک میلیون و دویست هزار بشکه‌ای تولید نفت، همچنین توافق شد که سه کشور عراق و نیجریه و ایران تا رسیدن به سقف واقعی تولید خود مشمول کاهش تولید نشوند.
رعایت این حق ایران در میان مقام‌های جمهوری اسلامی به عنوان "پیروزی بزرگ" یا "حاصل برجام" یاد شده است. اما سایت عصر ایران در تحلیل خود به یاد آورده است که تلاش برای رسیدن به حقی که تحریم‌ها از ایران ستانده بود پیروزی به حساب نمی‌آید: «با هزار تاسف باید گفت همه تلاش‌های ۳ سال اخیر دولت و وزارت نفت در راستای بازگشت تولید نفت ایران به قبل از تحریم‌های شدید و به معنی دقیق‌تر به سال ۱۳۸۴ است. تحریم‌ها و ناکارآمدی داخلی هر دو منجر به کاهش تولید و صادرات نفت ایران شد.»
عصر ایران سپس می‌افزاید: «قطعا اگر در ۸ سال بعد از سال ۱۳۸۴ مجموعه کارآمدی در راس وزارت نفت ایران قرار می‌گرفت و دولت وقت، زمینه جلب تحریم‌های شدید را فراهم نمی‌کرد روند صعودی تولید و صادرات نفت ایران در آن سال‌ها ادامه می‌یافت و امروز ایران می‌توانست درباره تولید بیش از ۵ میلیون بشکه‌ای صحبت کند نه اینکه بر سر بازگشت تولید نفت‌اش به میزان سابق در تلاش باشد.»
افزایش قیمت لحظه‌ای یا پایدار؟
در این میان، کارشناسان امور نفتی تضمین موفقیت اخیر اوپک در کاهش تولید نفت خود که از سال ۲۰۰۸ تا کنون بی‌سابقه بوده است را به رعایت واقعی آن از سوی کشورهای عضو مرتبط می‌دانند.
این در حالی است که افزایش قیمت نفت در پی تصمیم اوپک هم، دوباره می‌تواند شیوه‌های دیگر تولید نفت (شیوه شیل در آمریکا) را سودآور کند و دوباره بازار با حجم بالایی از مازاد عرضه نفت روبرو شود. این نیز هست که پایان فصل سرما هم به طور خود به خود سبب کاهش قیمت نفت می‌شود.