تلاش برای گسترش روابط اقتصادی ایران و عراق
۱۳۸۶ شهریور ۱۹, دوشنبه
در کنفرانس بازسازی اقتصادی عراق که با شرکت مقامات دولتی ایران و عراق و نمایندگان بخش خصوصی دو کشور در تهران برگزار شد، صحبت از گسترش روابط اقتصادی دو کشور در میان بود. نمایندگان دو کشور همسایه با هم توافق داشتند که بایست در راه برداشتن موانع گسترش این روابط بکوشند. مصاحبه‌ای در باره زمینه‌های همکاریهای اقتصادی دو کشور و موانع کنونی آن با دکتر صادق زیباکلام، تحلیلگر اقتصاد سیاسی
دویچه‌وله: آقای دکتر زیباکلام در کنفرانس اقتصادی دیروز در تهران مقامات دولتی و خصوصی ایران و عراق ابراز علاقه کردند برای گسترش روابط اقتصادی دو کشور. گسترش روابط اقتصادی قرار است در چه عرصه‌هایی صورت بگیرد؟
صادق زیباکلام: عرصه‌های مختلفی هست که ایران می‌تواند در عراق فعالیت اقتصادی و تجاری انجام بدهد. بسیاری از جمله این بنده‌ی حقیر ظرف چندسال گذشته معتقد بودیم که دو جور می‌شود به عراق نگاه کرد. یکی اینکه عراق را نگاه بکنیم به‌عنوان یک جایی که محل پیکار ایدئولوژیک و استراتژیک ما با آمریکا هست. یک نگاه دیگر این است که عراق بیاییم بعنوان یک بازار بیست‌میلیونی که ایران می‌تواند همه‌جور در آن شریک باشد، نگاه بکنیم. الان مثلا در زمینه‌ی نفت، گاز و پتروشیمی، در زمینه‌ی صنعت ساختمان که عراق بشدت به آن نیازمند هست، در خصوص تکمیل و راه‌اندازی نیروهای برق، سد، کارخانجات مواد غذایی ایران می‌تواند در عراق هم سرمایه‌گذاری بکند، هم ایجاد کارخانه بکند، هم صادرات آنجا داشته باشند، هم واردات مواد اولیه و خام را از عراق بیاورد. این است که واقعا یک بازار گسترده‌‌ای از....
آقای زیباکلام همانطور که در کنفرانس دیروز هم مطرح شد، گسترش این روابط احتیاج به رفع موانعی دارد. این موانع چه هستند؟
یکی این هست که امنیت باید در عراق برقرار بشود. بدون امنیت در عراق، شما نمی‌توانید از تجار، مهندسین و شرکتهای ایرانی انتظار داشته باشید که بروند در عراق سرمایه‌گذاری بکنند، جنس صادر و وارد بکنند. نکته‌ی دوم این است که یک مقداری دیوار بی‌اعتمادی که بین حکومت ایران و احزاب، تشکل‌های سیاسی و جریانات سنی عراقی هست که باید از بین برود. ما باید واقعا به آنها نشان بدهیم که ما در پی ایجاد یک حکومت شیعه انحصاری در عراق نیستیم...
مسئله الان در ضمن مسئله‌ی برخورد آمریکا و اروپا هم هست. همین الان خبر رسیده است که آمریکا پایگاهی نظامی را در مرز ایران و عراق دارد مستقر می‌کند، برای جلوگیری از صادرات اسلحه از طرف ایران. کلا برخورد آمریکا و اروپا را به بهبود روابط ایران و عراق چگونه می‌بینید؟
صادق زیباکلام: آنچه مسلم است آمریکایی‌ها به اهداف ما در عراق بدبین هستند. این هم یکی از آن موانع هست. یعنی من معتقدم که تقابل و این دشمنی و جنگ اعلام‌نشده‌ای که بین تهران و واشنگتن هست، قطعا یکی از موانع اصلی تحقق اهداف و آرمانهای بلندمدت جمهوری اسلامی ایران در عراق هست. من معتقدم که آینده‌ی بلندمدت حضور ایران در عراق راهش از یکجور تنش‌زدایی با آمریکا هست که می‌گذرد. قطعا اگر ما به سمت و سوی چنین تنش‌زدایی پیش نرویم، نمی‌دانم چه جوری می‌توانیم به آن اهداف آنجا دستیابی پیدا بکنیم.
آیا برگزاری کنفرانسهای بازسازی اقتصادی که در آن ایران و عراق شرکت دارند، به نظر شما قدمی هست در رابطه با این تنش‌زدایی؟
صادق زیباکلام: مسلم اینطور هست، بخصوص اگر بخش خصوصی دو کشور در آن شرکت داشته باشد قطعا دولتهایشان را تحت فشار می‌گذارند. بخش خصوصی ایران دولت‌اش را تحت فشار می‌گذارد که آقا من این پروژه‌ها را می‌توانم بروم آنجا اجرا کنم، من می‌توانم بروم آنجا کارخانه‌ی سیمان بسازم، من می‌توانم آنجا اینقدر صادر بکنم. اما مادام که این دشمنی بین [ایران] و آمریکا وجود دارد، نمی‌شود آمریکایی‌ها... نمی‌گذارند ما برویم توی آن منطقه عملی انجام بدهیم و نیروهایمان مستقر بکنیم و قس‌علیهذا. بنابراین من معتقدم که اقتصاد بزرگترین عاملی‌ست که تنش بین ایران و آمریکا را از بین خواهد برد در عراق.
بنابراین فکر می‌کنید که آمریکا از بهبود روابط اقتصادی ایران و عراق حمایت می‌کند؟
آمریکا من معتقدم، آری می‌کند! البته آمریکایی‌ها بعضا نگران نزدیکی خیلی زیاد دولت آقای نوری المالکی با تهران هستند. اما نکته‌ی خیلی جالب این هست که عراق عملا مثل فرزند[شان] است که پدر و مادر علی‌رغم همه اختلافاتی که با همدیگر دارند به این نتیجه رسیده‌اند که برای سعادت و سلامت و آینده‌ی بچه‌شان چاره‌ای ندارند، جز اینکه بنشینند با همدیگر زندگی بکنند. به نظر من عراق کسی هست که زن و شوهر ناراضی که یک عمری دارند با همدیگر می‌جنگند، به اسم ایران و آمریکا، وادار می‌کند که بخاطر آینده‌ی بچه‌شان بنشینند و ازدواج را بهرشکلی شده ادامه بدهند.
اینکه از طرفی مقامات دولت عراق از دخالتهای ایران اظهار نارضایتی کرده‌اند، ولی الان می‌بینیم که درصدد گسترش روابط اقتصادی هستند. این را چگونه می‌بینید؟ آیا برای آینده‌ی قدرت‌گیری شیعیان در عراق این می‌تواند تاثیری داشته باشد یا نه؟
من تا به امروز ندیدم که مقامات رسمی عراقی گلایه و اظهار نارضایتی بکنند وبگویند که آی ایران، شما دارید توی امور ما دخالت می‌کنید. ایاد علاوی ممکن است مثلا چنین چیزی را بگوید یا مثلا فرض کنید بعضی کسانی که بیرون حکومت هستند ممکن است که بگویند، اما آقای نوری المالکی وقتی در تهران بودند کلمات محبت‌آمیز و خوبی نسبت به طرفین ایرانی‌شان گفتند. و حالا ممکن است اختلاف نظراتی بین طرفین باشد، ولی من گمان نمی‌کنم نه آقای نوری المالکی و نه هیچیک از اعضای دولت فعلی عراق ایران را بعنوان مانع ثبات و امنیت در عراق بدانند.