تلاش‌هاى منطقه‌اى براى تثبيت اوضاع عراق
۱۳۸۵ آذر ۱۵, چهارشنبه
ضاع، تلاش‌هايى نيز در خود عراق صورت خواهد گرفت، آن هم از طريق متعهد كردن همسايگان بلاواسطه در منطقه.
عبدالعزيزالحكيم سياستمدار پرنفوذ شيعه، در ملاقاتى با جرج بوش رييس‌جمهورى آمريكا تاكيد كرد كه با راه حلى براى مشكل عراق «از بيرون» مخالف است و اين مشكل بايد با اتكا بر خود نيروى عراق حل شود. نورى‌المالكى نخست وزير عراق كه او هم شيعه است اما همزمان در تلاش است، راه بين‌المللى كردن تلاش‌هاى صلح براى كشورش را هموار كند. فرستادگان مالكى با كشورهاى همسايه امكان يك كنفرانس بين‌المللى در مورد عراق را بررسى مى‌كنند.
چنين كنفرانسى دو سال پيش در شرم‌الشيخ واقع در مصر برگذار شد، اما نتيجه‌اى در بر نداشت، زيرا واشنگتن در آن زمان اعتقاد داشت كه به تنهايى مى‌تواند روند قضايا را تعيين كند و بر آن‌ها تاثير گذارد.
دو سال پس از آن، اوضاع دچار دگرگونى بنيادين شده است: تشديد وخامت اوضاع امنيتى در عراق، اما در عين حال جابه‌جايى قدرت در خود ايالات متحده‌ى آمريكا، حتا كاخ سفيد را نيز وادار به بازنگرى كرده است. البته هنوز تا اين موضع رابرت گيتس وزير دفاع احتمالى آينده پيشرفت حاصل نشده كه صريحا مى‌گويد آمريكا در حال بردن منازعه‌ى عراق نيست و يا مانند كميسيون بيكر كه از ضرورت خروج آمريكا از عراق سخن مى‌گويد. به توصيه‌ى اين كميسيون براى دخالت دادن سوريه و ايران در حل مساله‌ى عراق نيز جرج بوش تا كنون بى‌توجهى كرده است.
اما در واقع درست همين پيشنهاد بامعناست: براى همه‌ى طرف‌ها آشكار است كه خروج كنترل‌نشده و سراسيمه‌ى آمريكا، نه تنها هرج و مرج در عراق را بيشتر بلكه اين استباط را نيز ايجاد مى‌كند كه آمريكا عراق را مانند ويتنام به عنوان بازنده ترك مى‌كند. اما يك خروج منظم كه مانع اين خطر شود يا دست‌كم آن را كاهش دهد، فقط در صورتى مى‌تواند صورت گيرد كه خود دولت عراق اوضاع را تحت كنترل داشته باشد. مالكى اخيرا اعلام كرد كه تا ماه ژوئن سال آينده موفق به اين كار خواهد شد. اما اينكه وى چگونه مى‌خواهد اين مساله را حل كند يك معماست.
يقينا يك امكان هنگامى است كه بغداد با تمام همسايگانش ـ و نه فقط با سوريه و ايران ـ گفتگو و يك همكارى منطقه‌اى ايجاد كند. وليد المعلم وزير خارجه‌ى سوريه، اخيرا اين كار را از طريق ازسرگيرى مناسبات با عراق و پيشنهاد هرگونه پشتيبانى از صلح در اين كشور آغاز كرد. تهران نيز ادامه داد: در ديدار جلال طالبانى رييس‌جمهورى عراق از ايران، اين كشور قول كمك داد.
در دمشق و تهران مخالفت اصولى عليه گفتگوها با ايالات متحده‌ى آمريكا وجود ندارد. اما اين امر هزينه‌ى خود را دارد: هر دو كشور انتظار دارند كه مناسباتشان با آمريكا بصورتى فراگير حل و فصل گردد. اين چيزى است كه جرج بوش تا كنون با آن موافقت نكرده است. در عين حال هر دو كشور با همه‌ى كشورهاى همجوار عراق ذينفع‌اند كه صلح به كشور ميان دجله و فرات بازگردد. به همين دليل شانس راه حل عقلانى اين مساله بد نيست. و اين كار هر چه زودتر ممكن گردد، براى واشنگتن نيز هر چه زودتر، امكان يك خروج تا حدودى آبرومندانه فراهم مى‌گردد.
Peter Philipp