تصمیم هیأت وزیران برای انتقال زندانها به خارج شهرها
۱۳۸۶ مرداد ۷, یکشنبهزندانهای ایران و مراکز اقدامات تامینی و تربیتی موجود به خارج از شهرها منتقل میشوند. منظور از زندانها و مراکز اقدامات تامینی و تربیتی قابل انتقال، کلیه زمینها و ساختمانهایی است که در داخل شهرها و برای نگهداری محکومان به حبس درنظر گرفته شده است.
در این مورد هیأت وزیران آییننامهای را تصویب کرد که پیشنهاد مشترک وزارت مسکن و شهرسازی و وزارت دادگستری بود. دولت برای ساخت زندانهای جدید بودجه سالیانهای را در نظر خواهد گرفت. طبق آیین نامه تصویب شده وزارت کشاورزی موظف است زمینهای لازم را برای ساختن زندانهای جدید از اراضی ملی و دولتی نامستعد برای کشاورزی به طور رایگان در اختیار وزارت مسکن و شهرسازی قرار دهد.
در این باره که چرا دولت تصمیم به چنین کاری گرفته است چیزی در اخبار نیامده است. عمادالدین باقی، رییس سازمان دفاع از حقوق زندانیان میگوید که این کار میتواند گامی مثبت باشد در جهت ساخت زندانهای باز. در زندانهای باز زندانی میتواند یا شب را در منزل خود سپری کرده، روزها برای کار و حضور در محیط زندان به آن مراجعه کند یا اینکه در فضاهایی که تعیین شده به کارهای گوناگونی که توانایی آن را دارد بپردازد. ایجاد زندانهای باز، بر پایه این عقیده بوده که قصد از زندانی کردن مجرم کمک به اصلاح اوست. هدف تاسیس زندان باز انسانیتر کردن محیط زندان بوده است.
اما به گفته محمدعلی دادخواه، وکیل دادگستری و از اعضای بنیانگذار کانون مدافعان حقوق بشر ایران، تا هنگامی که مسؤولان زندانها رفتار خود با زندانیان را تغییر ندهند، ایجاد زندان باز نیز ثمری نخواهد داشت. محمدعلی دادخواه گفت: “نکته بسیار مهم که باید سازمان زندانها، قوه قضاییه و دیگر مسؤولان کشور به آن توجه داشته باشند این است که برنامهریزیها هرگز به نتیجه نخواهد رسید مگر این که زندانبانان، دادیاران ناظر اجرای احکام زندان،حتی پرستاران باید دارای تزکیه و رفتار توام با کرامت انسانی باشند. متاسفانه الان در بسیاری از زندانها رفتاری که با زندانیان میشود با شخصیت آنها هماهنگ نیست. من خودم وقتی زندانی بودم، متاسفانه بسیاری از زندانبانها کرامت انسانی و رفتار منطقی و موجه را رعایت نمیکردند.“
انتظار آن است که نخست کادر زندانها رفتاری انسانی پیش گیرند و به زندانی به عنوان کسی نگاه کنند که در برههای از عمرش خطا کرده و نه اینکه مجرم بالفطره است، در ضمن همواره جای آن را بگذارند که ممکن است در قضاوت اشتباهی رخ داده باشد.
در این میان اظهار تردیدهایی به گوش میرسند که قصد دولت جمهوری اسلامی از انتقال زندانها به خارج از شهرها کمک به اصلاح زندانیان باشد. بلکه این گمان را بیان میدارند که با توجه به اینکه بارها در برابر زندانهایی چون اوین در تهران تظاهرات خانوادههای زندانیان سیاسی شکل گرفته است، دولت میخواهد بر سر راه دیدار خانوادهها و دوستان زندانیان با آنان سنگاندازی کند.
به نظر محمدعلی دادخواه تفسیر خوشبینانه در مورد انتقال زندانها این است که به فضای زندانهایی که در داخل شهرها هستند برای خدمات شهری نیاز است و بنابراین ضرورت، باید آنها را به بیرون شهر انتقال داد. اما میتوان موضوع را به گونهای دیگر هم دید: “جای تردید و ابهام وجود دارد که انتقال زندان به خارج از شهر برای این بوده است که برخی مشکلات را برای مراجعهکنندگان ایجاد کند. به این علت زندان منتقل میشود که افراد مشکلتر بتوانند با خانوادهها و عزیزان زندانی خودشان ملاقات کنند.“
اما دادخواه معتقد است که اگر دولت با انتقال زندانها به خارج شهر چنین هدفی را دنبال کند، موفق نخواهد بود زیرا “خانوادههای زندانیان به زندان مراجعه میکنند. مردم برای دیدن عزیزانشان و بسیاری از اوقات دوستانشان و بسیاری که برایشان ارزشمند هستند به زندان میروند. این سیاست در درازمدت نمیتواند کارگر و موثر باشد، جز اینکه زحمتی برای خانوادهها ایجاد میکند که به مرور برطرف میشود. چون راهکارها، وسایل ارتباطی و غیره برای زندانهای جدید به هر صورت ایجاد خواهد شد.“