ترکیه، یک گام تا رفع قانون ممنوعیت حجاب
۱۳۸۶ بهمن ۱۸, پنجشنبه
داستان ممنوعیت حجاب در دانشگاههای ترکیه به ۱۹ سال پیش باز می‌گردد، یعنی زمانی که در سال ۱۹۸۹ و بر اساس دو رای دیوان عالی این کشور روسری به عنوان سمبلی سیاسی تفسیر شد که با لائیک بودن ترکیه مغایرت دارد. اما اردوغان نخست وزیر اسلام‌گرا و محافظه‌کار ترکیه دید دیگری به این مساله دارد و ممنوعیت حجاب را محدود کردن حق دسترسی به آموزش می‌داند. از همین رو اردوغان در نظر دارد، قانون اساسی را تغییر دهد و ورود زنان محجبه را به مراکز آموزش عالی فراهم کند: «هدف ما تنها یک چیز است و آن هم حل کردن مشکل دختران دانشجوست. ما نقشه‌ای در سرمان نمی‌پرورانیم و قدم‌هایمان تنها به دانشگاه‌ها محدود می‌شوند.»
البته برای تحقق همین قدم‌ها حزب عدالت و توسعه که متعلق به اردوغان است با حزب ناسیونالیست " حرکت ملی" به توافق رسیده است. هر دو این احزاب سه چهارم نمایندگان مجلس ترکیه را در اختیار دارند که این تعداد برای تصویب چنین طرحی کافی است. اما علی‌رغم این برتری آشکار، حزب اپوزیسیون "جمهوریخواه خلق" که خود را پرچمدار لائیسیته در ترکیه می‌داند هم بیکارننشسته است. در روزهای پایانی هفته گذشته بیش از صد هزار نفر در سراسر ترکیه بر علیه تغییر قانون اساسی دست به اعتراض زدند و به خیابان‌ها آمدند.
دینز بایکال، رهبر این حزب مخالف، تأکید کرده است که آزاد کردن روسری یا توربان، نامی که ترک‌ها بر این نوع پوشش گذاشته‌اند، تأثیراتی بیشتر از آن‌چه تصور می‌شود به دنبال خواهد داشت: «مسئله امروز بر سر روسری سر کردن یا سر نکردن نیست. بلکه سؤال اساسی در این‌جاست که آیا در جمهوری ترکیه همچنان برداشتهای لاییکی وجود خواهد داشت یا نه. اگر ما اجازه دهیم که دین نقش تصمیم گیرنده را در دولت، قوه قضاییه یا آموزش داشته باش، آن‌وقت است که خواهیم دید همه به کجا ختم خواهد شد. به این صورت که منتظر بمانیم تا خودمان ببنیم یا اینکه به نمونه‌های هشداردهنده نگاه کنیم، یعنی عراق، ایران، فلسطین یا لبنان.»
موافقین و مخالفین
این نکته که رفع ممنوعیت حجاب آیا اولین قدم به سوی یک جمهوری اسلامی است یا نه، یعنی همان چیزی که اپوزیسیون طرفداران آتاتورک و هوادارانش از آن می‌ترسند، برای بیشتر ناظران کمی اغراق شده است. گذشته از این اتحادیه اروپا هم حمایت خود را از طرح رفع ممنوعیت حجاب اعلام کرده است؛ طرحی که تا بدان‌جا پیش رفته است که در آن مشخص می‌کند که روسری می‌بایست در زیر چانه گره خورده شود و موها هم تا حدی قابل دیدن باشند. از این منظر این روش بستن روسری همانند روش‌های سنتی است و با نوع بستن کنونی آن که سمبل سیاسی به شمار می‌آید تفاوت دارد.
با تمام این بحث و جدل‌ها تصویب شدن این طرح در پارلمان ترکیه امری است که از پیش قطعی به نظر می‌رسد. با این حال حزب اپوزیسیون طرفداران آتاتورک اعلام کرده است که بر علیه این طرح به دادگاه قانون اساسی شکایت خواهد برد. حرکتی که در واقع به نوعی خلاف خواست اکثریت مردم ترکیه است که بنا بر نظر سنجی‌ها از رفع ممنوعیت حجاب پشتیبانی می‌کنند.