تردید در نتیجه مذاکرات با روسیه
۱۳۸۴ بهمن ۱۷, دوشنبه
� لودرس و پتر فيليپ، مفسر صداى آلمان در اين باره:
مصاحبه گر: شیرین جزایری
روز شنبه گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصمیم گرفت که موضوع پرونده اختلافات درباره برنامه‌های اتمی ایران را به شورای امنیت سازمان ملل متحد گسیل دارد. این درحالی است که بعد از اعلام این تصمیم، ایران همکاری داوطلبانه با آژانس بین المللی انرژی اتمی و کنترل برنامه‌ریزی نشده بازرسان این آژانس را از تأسیسات اتمی ایران لغو کرد. ولی در عین حال روز یکشنبه، یعنی یک روز بعد از اعلام تصمیم آژانس بین‌المللی، ایران بر تمایل خود مبنی بر انجام مذاکرات در این باره تأکید ورزید. در این شرایط آیا می‌توان هنوز از یافتن راه حلی مسالمت آمیز برای اختلافات اتمی با ایران گفتگو کرد. و آیا هنوز امکانی در این باره موجود است؟ دکتر میشائل لودرس، کارشناس خاورمیانه با نگاهی تردیدآمیز به این مسئله می‌نگرد. او می‌گوید:
"من فکر می‌کنم شانس برای راه حل صلح آمیز بسیار محدود باشد. اتحادیه اروپا و آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که به ایران نمی‌توان اعتماد کرد و من فکر می‌کنم دولت واشنگتن مدت‌هاست با این مسئله اندیشیده که مشکل را از طریق نظامی حل کند. مذاکراتی انجام خواهند گرفت، پیش از همه با روسیه. اما اینکه واقعا در نهایت بتوان از موفقیت نام برد، من به این امر به دیده تردید می‌نگرم."
این در حالی است که پتر فیلیپ کارشناس خاورمیانه صدای آلمان در این مورد محتاطانه‌تر برخورد می‌کند و می‌گوید:
"در حال حاضر وضع بد به نظر می‌رسد. ولی طبیعی است که این امیدواری باقی بماند که دو طرف درگیر در اختلاف به یکدیگر نزدیک شوند. زیرا هر دو می‌دانند که به این صورت نمی‌توان ادامه داد و تحریم و یا بروز درگیری در نهایت به ضرر هر دو تمام خواهد شد. به همین جهت هنوز جای امیدواری وجود دارد که راه حل میانه‌ای پیدا گردد. و تنها راه حلی که به نظر می‌آید، انجام مذاکرات در شرایط حاضر با روسیه است. روسیه این پیشنهاد را مطرح کرده که اورانیوم در خاک این کشور غنی شود، یعنی در هماهنگی با ایران ولی در خاک روسیه. شاید این تنها راه حل است و راه حل دیگری به نظر نمی‌رسد."
در بن بست کنونی آیا راه حل مذاکره با روسیه برای هر دو طرف درگیر قابل قبول است و کمکی در جهت حل بحران؟ دکتر لودرس با نگرانی از عمق یافتن درگیری و کشیده شدن آن به بعد نظامی می‌گوید:
"من به دولت ایران توصیه می‌کنم که اولا مسئله غنی سازی اورانیوم را متوقف کند و یا ممکن است آن را یک یا دو سال به عقب بیاندازد و در این مدت امکان یافتن راه حلی وجود است. اگر این مسئله عملی نشود، شواهد زیادی این امر را تأیید می‌کنند که اختلافات به درگیری نظامی منجر خواهد شد."
اما پتر فیلیپ کارشناس خاورمیانه صدای آلمان، مسئله را از بعد دیگری می‌بیند و آن اینکه اروپائیان و آمریکا در نهایت حتی با اتخاذ تصمیم احتمالی شورای امنیت نسبت به تحریم اقتصادی ایران کاری از پیش نخواهند برد:
"من فکر نمی‌کنم که با فشار بتوان چیزی را حل کرد. چه کسی باید این فشار را اعمال کند؟ اروپائیان تهدید به آن کرده‌اند ولی در شرایطی نیستند که بتوانند آن را افزایش دهند. سوق دادن مسئله به سوی نیویورک و شورای امنیت نیز یک فشار تئوریک است. شورای امنیت می‌تواند تحریم اقتصادی را تصویب کند. این را ما در طول تاریخ دیده‌ایم که مشکل را حل نخواهد کرد، نه در مورد عراق، نه در مورد کوبا و نه در موارد مشابه، استفاده از اسلحه تحریم، سلاح برایی نیست. اروپائیان نمی‌خواهند با حربه تهدید نظامی علیه ایران اقدام کنند. در اروپا بطور رسمی خواستار این روش نمی‌شوند، همانطور که بطور رسمی در واشنگتن این کار انجام نمی‌گیرد. به همین جهت در شرایط حاضر هیچ کس نمی‌تواند راه حلی را عرضه کند که چطور می‌توان ایران را مجبور به قبول شرایط کرد."
ولی نقش روسیه در این میان چیست و از چه رواین کشور مایل به پادرمیانی و اجرای نقش واسطه در اختلافات اتمی با ایران است؟ پتر فیلیپ معتقد است:
"روسیه به دلایل مختلفی علاقه به مذاکره با ایران و ادامه موفقیت آمیز آن دارد. از یکطرف اینکه روسیه با ایران همکاری تنگاتنگی دارد و این نه فقط در زمینه‌های اتمی است. دوم اینکه روسیه می‌خواهد دوباره نقش قدیم خود را، نقش یک ابرقدرت را، بدست آورد. مانند آن زمانی که این کشور مورد سوال قرار می‌گرفت و نقش مهمی در جهان داشت. اگر روسیه موفق شود در مورد اختلافات با ایران راه حلی را بیابد، دولت مسکو از تأیید و اعتبار بین المللی برخوردار خواهد شد و نه فقط در منطقه، بلکه در جهان نقشی را بازی خواهد کرد که نمی‌توان آن را فراموش کرد."
محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور اسلامی ایران دیروز در طی سخنرانی خود در مقایسه‌ای میان حق ملی برخورداری از انرژی اتمی و نفت گفت: "حق ملی برخورداری از انرژی هسته‌ای کمتر از حق ملی شدن صنعت نفت نیست." و قول داد: "با پشتیبانی مردم شریف و شجاع از حقوق آنان قاطعانه دفاع کند." اما پتر فیلیپ مبنای این مقایسه را نادرست دانست و گفت:
"من فکر می‌کنم احمدی نژاد در مقایسه تاریخی اغلب دچار اشتباه می‌شود. اما نکته قابل توجهی در این مقایسه وجود دارد و آن اینکه در ایران مسئله اتمی به مسئله‌ای ملی تبدیل شده و هر چه این کشور بیشتر تحت فشار قرار گیرد، این مسئله بزرگتر خواهد شد و ایرانی‌ها مشکلات داخلی را فراموش کرده و به خارج جواب نه می‌گویند. از این جهت شاید قابل مقایسه با دوران مصدق و مسئله ملی شدن نفت باشد ولی در غیر اینصورت جای مقایسه‌ای وجود ندارد. در آن موقع مسئله ملی کردن نفت در ایران مطرح بود و نفوذ بیگانه رد می‌شد. حال فشار بیرونی بر این است که بگذارید راهی را بیابیم که هیچ کس از آن ترس نداشته باشد. استفاده صلح‌آمیز از اتم واقعاً استفاده صلح آمیز باقی بماند. اینکه تا بحال راهی پیدا نشده مقصر فقط ایران نیست بلکه مشکل غرب نیز هست. اما در هر صورت شرایط فعلی ایران قابل مقایسه با آن موقع نیست."