تاريخچه و پسزمينه هاى برنامه اتمى اسراييل

قطعا يك نفر جزو كسانى نخواهد بود كه با البرادعى در اسراييل ديدار خواهد كرد، و آن فرد هم كسى نيست جز «مورده خاى وانونو»، همان كسى كه در سال ۱۹۸۶ ميلادى فاش ساخت كه در رآكتور «ديمونا» براى ساختن سلاحهاى اتمى پلوتونيوم توليد مى شود. زمانى كه او در ماه آوريل گذشته پس از ۱۸ سال از زندان آزاد شد، خواستار آن شد كه اسراييل بايد درهاى «ديمونا» را براى بازرسى ها بگشايد. «وانونو» گفته بود: “پيام امروز من اين است كه رآكتور «ديمونا» را براى بازرسى ها بگشاييد و محمد البرادعى را دعوت كنيد كه اين امر را به مرحله اجرا درآورد”.

اما در هر حال «وانونو» كه پس از دوره مجازات خود نيز هنوز ممنوع الخروج است امكان ديدار با البرادعى را نخواهد داشت.

البرادعى به عنوان رييس آژانس بين المللى انرژى اتمى، براى بار دوم به اسراييل سفر مى كند. اسراييل از زمان تشكيل آژانس انرژى اتمى عضو اين سازمان است. آژانس مزبور مى تواند رآكتور تحقيقاتى «ناهال سورك» را مورد بازرسى قرار دهد، اما رآكتور «ديمونا» كماكان براى بازرسان آژانس انرژى اتمى غيرقابل دسترس خواهد ماند. اسراييل تاكنون نه تاييد و نه تكذيب كرده كه داراى سلاحهاى اتمى ست. و اين، همان سياست هسته اى باصطلاح دومعنايى ست.

شيمون پرز وزير امور خارجه پيشين اسراييل در مصاحبه اى با «بى.بى.سى» در سال گذشته، كه به ندرت در اين ارتباط انجام مى گيرد، سياست اتمى اين كشور را چنين توجيه كرد: “اگر كسى بخواهد تو را بكشد، و تو هم براى نجات جان خودت از فريب او استفاده كنى، ديگر نمى توان اين مسئله را امرى غيراخلاقى خواند. اگر ما دشمنانى نمى داشتيم، نيازى به فريب دادن و ترساندن كسى هم درميان نمى بود”.

سياست اسراييل از نگاه ناظران خارجى، سياستى دوگانه و چندپهلو ارزيابى شده است. ترساندن تاثير داشته است. «رويوِن پداتسور» مدرس تحقيقات استراتژيك در دانشگاه «تل آويو» مثال جنگ خليج در سال ۱۹۹۱ ميلادى را مى آورد: “صدام حسين به سوى اسراييل موشك پرتاب كرد، در صورتى كه او كه سلاحهاى شيميايى در اختيار داشت از آنها استفاده نكرد. وقتى كه داماد او به اردن گريخت از او پرسيده شد: چرا از سلاحهاى شيميايى استفاده نگرده اند؟ وى به روشنى پاسخ داد: ما از انتقام اسراييل از طريق سلاحهاى هسته اى مى ترسيديم. و اين نشانگر پيروزى سياست اسراييل بود”.

اسراييل هم موافق منطقه عارى از سلاحهاى هسته اى ست، به شرطى كه نخست كشورهاى عربى با اين كشور از در صلح وارد شوند و از توليد سلاحهاى شيميايى و ميكروبى خود چشم پوشى كنند. به نظر مى رسد كه البرادعى نيز با دولت اسراييل تفاهم داشته باشد. وى در كنفرانس ماه آوريل قاهره، بخاطر «موضع غيرعقلانى و غيرواقع بينانه»ى دولتهاى عربى، آنها را مورد انتقاد قرار داد. وى افزوده بود، تا زمانى كه صلحى كامل در خاورميانه برقرار نشود، اسراييل نمى تواند از سلاحهاى كشتار جمعى صرف نظر كند.

با وجود اين، فشارهاى بين المللى بر اسراييل افزايش يافته است. پس از سرنگونى صدام حسين و پس از چشم پوشى ليبى از توليد سلاحهاى كشتار جمعى، تهديد عليه اسراييل به شدت كم شده است. در اين ميان تنها اين ايران است كه خطرى براى اسراييل محسوب مى شود. مدرس دانشگاه تحقيقات استراتژيك بر اين باور است كه اسراييل اينك از يك شانس بزرگ تاريخى بهره مند است و مى گويد: “ما مى توانيم از اين فرصت بزرگ تاريخى استفاده كرده و با ايالات متحده به توافق برسيم، تا موقعيت خود را تغيير داده و رسما به يك قدرت هسته اى تبديل شويم. اما بايد بهاى اين كار را نيز بپردازيم”.

«رويوِن پداتسور» بهاى اين امر را از يكسو در حل مناقشه با فسطينى ها و تحويل دادن تمامى مناطق اشغالى مى داندن و از سوى ديگر، امضاى قرارداد «ممنوعيت توليد مواد اتمى مورد استفاده براى اهداف تسليحاتى» كه اينك روى آن در سطح بين المللى كار مى شود.