بنیاد مستضعفان و شهرداری تهران، "متهمان اصلی" حادثه پلاسکو
۱۳۹۵ بهمن ۳, یکشنبه
در چهارمین روز تلاش برای بیرون کشیدن قربانیان حادثه پلاسکو از زیر آوار، نمایندگان تهران در مجلس تشکیل جلسه می‌دهند تا گزارشی را از حادثه پلاسکو تهیه کنند و پرسش‌هایی را پیش روی "سازمان‌ها نهادهای مسئول" بگذارند.
تاکنون ۱۰ نماینده‌ی اصلاح‌طلب مجلس پای نامه‌ای را برای ارائه گزارش و جزئیات حادثه پلاسکو امضا کرده‌اند. سپس ظرف دو روز آینده گزارش به دست مردم خواهد رسید.
روز پنجشنبه (۱۹ ژانویه / ۳۰ دی) ساختمان هفده طبقه‌ای پلاسکو دچار آتش‌سوزی شد و اندکی بعد نیز در حالی که هنوز شماری از مأموران آتش‌نشانی و مردم در آن بودند، فرو ریخت.
عملیات امدادگران و آتش‌نشان‌ها برای آواربرداری و بیرون آوردن پیکر قربانیان حادثه همچنان ادامه دارد و احتمالا تا روزهای پایانی هفته نیز ادامه خواهد داشت.
تا کنون منابع رسمی تنها از خروج پیکر دو تن از قربانیان آتش‌نشان از زیر آوار خبر داده‌اند و پیکر ۱۳ تن همچنان خارج نشده است. حدود ۱۰ تن دیگر از شهروندان نیز در زیر آوار محبوس هستند.
مالک ساختمان پلاسکو "بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی"، از نهادهای زیرمجموعه‌ی رهبری جمهوری اسلامی است.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهور اسلامی، در روز حادثه پلاسکو طی پیامی اعلام کرد که «در حال حاضر همه‌ی تلاش‌ها باید برای نجات جان گرفتارشدگان جهت‌دهی شود. رسیدگی به علل حادثه مسأله‌ی بعدی است».
محمد سعیدی‌کیا، رئیس بنیاد مستضعفان، بنیاد مالک ساختمان پلاسکو، نیز سه روز پس از حادثه با تأکید بر اینکه سرقفلی همه واحدهای این ساختمان به مردم واگذار شده بوده، گفت: «بنابراین ما هیچ چیزی در اختیار نداشتیم جز اصل مالکیت ساختمان».
مالک پلاسکو عملا روشن کرده که تمامی مسئولیت حادثه پلاسکو را نمی‌پذیرد: «البته ما هم مسئولیتی داریم و از زیر بار مسئولیت شانه خالی نمی‌کنیم».
سعیدی‌کیا ضمن اشاره به اینکه «به فرموده رهبری این روزها مسئله اصلی نجات جان کسانی هست که زیر آوار مانده‌اند»، ادامه داد که «پس از جمع شدن حادثه، کارگروه‌ها و کمیته‌هایی تشکیل می‌شود و به مباحث رسیدگی و مسئولیت هر نهادی را مشخص می‌کنند».
سعیدی‌کیا افزود: «دستگاههای مختلفی در این جمع کردن و ساماندهی حادثه مسئولیت دارند».
بنیاد مستضعفان: پاسخ شایعات را خواهیم داد
محمد سعیدی‌کیا، رئیس بنیاد مستضعفان که در کنار وزیر کشور در محل حادثه حاضر شده بود، با بیان اینکه "امروز می‌خواهم خطاب به کسانی که اینجا کسب و کار داشتند اعلام کنم که این ساختمان را با کیفیت بسیار خوب و منطبق با مشخصات خوب ظرف دو سال خواهیم ساخت"، گفت: «پس از آن این واحدها را طبق ضوابطی به ذینفعان واگذار خواهیم کرد».
"یک مقام مسئول در بنیاد مستضعفان" نیز روز گذشته در رابطه با اتهام‌هایی که متوجه این نهاد است، به خبرگزاری ایلنا گفت: «الان شرایط مناسبی برای پاسخگویی نیست و باید تا چند روز آینده صبر کنیم».
این "مقام مسئول" در رابطه با انتقادات در رابطه با نحوه اداره ساختمان پلاسکو افزود: «بسیاری از مطالب مطرح شده صحت ندارد و ما پاسخ شایعات را تا چند روز آینده خواهیم داد».
مسئولان بنیاد زیرمجموعه رهبر در حالی حاضر به پذیرش مسئولیت کامل حادثه پلاسکو نیستند که بسیاری بنیاد مستضعفان را "مسئول اصلی" این حادثه می‌دانند.
"مالک قطعا مقصر است"
از جمله محمد دامادی، عضو کمیسیون عمران مجلس دهم، در گفت‌وگو با روزنامه "شرق" مالک را "قطعا" مقصر می‌شمارد. او همچنین تأکید می‌كند: «تکلیف ایمن‌سازی بنا باید مشخص شود، اینکه چرا مالک برای ایمن‌سازی بنا اقدام نکرده است».
فردین فرمند، عضو کمیسیون انرژی نیز گفته است: «نهادخاص‌بودن مانع از رسیدگی به مسببان حادثه پلاسکو نمی‌شود. باید دید کدام سازمان مسئول اصلی ماجرا بوده و چرا با وجود تذکرهای متعدد، مالک به اخطارها در زمینه تأمین امنیت بنا وقعی ننهاده است».
"تانکر سوخت بر بام پلاسکو"
به گفته‌ی غلامرضا کاتب، عضو هيأت رئيسه مجلس دهم نیز: «بنیاد هیچ هزینه‌ای برای ساختمان نمی‌کرده و این نهاد تکلیف دارد برای بناهایی که در اختیارش است، ایمن‌سازی کند».
کاتب می‌گوید: «شنیده‌ام در پلاسکو تانکر سوخت بالای بنا بوده است، وگرنه شدت انفجار به این اندازه نمی‌شد. این سطح انفجار و تخریب‌ها نشان داده که هیچ هزینه‌ای برای این ساختمان نمیکردند، حتی برای گرمایش و سرمایش آن».
او ادامه داده است: «بنیاد از مجموعه نهادهای زیرمجموعه رهبری است، نهاد حاکمیتی بر آن نظارت دارد و در بحث نظارت منعی برای نظارت بر نهاد نداریم. خود آقایان باید تلاش کنند مجموعه ساختمان‌هایی را که در سراسر کشور دارند ایمن کنند و اگر قابلیت ایمن‌سازی ندارد تخریب و بازسازی کنند».
همچنین طیبه سیاوشی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس دهم، می‌گوید: «مجلس مستقیم نمی‌تواند از بنیاد مستضعفان طرح سؤال کند؛ اما دست‌کم می‌توان از مسئولان بنیاد درخواست ارائه گزارش کرد و بعدتر به شکل همه‌جانبه‌تر امور را ارزیابی كرد».
در این میان البته هستند کسانی که بنیاد را مقصر نمی‌دانند. برای نمونه علیم یارمحمدی، نماینده زاهدان در مجلس دهم، که گفته است: «کارشناسان باید گزارش دهند چه افراد و نهادهایی در ماجرای پلاسکو نقش داشته‌اند، مالک پلاسکو البته بنیاد نیست، بلکه مالک، سرقفلی را به ديگران داده و ساختمان برون‌سپاری شده است».
هم‌زمان با متهم شدن "بنیاد مستضعفان" به عنوان مقصر اصلی حادثه پلاسکو، شهرداری تهران نیز در مظان اتهام قرار دارد.
چرا شهرداری پلاسکو را پلمب نکرد!؟
شهرداری تهران مدعی است که بیش از ۳۰ بار به ساکنان پلاسکو "اخطار ایمنی" داده است. این نهاد همچنین اسناد این اخطاریه‌ها متعلق به سال‌های ۹۲ و ۹۳ را نیز منتشر کرده است.
اخطاریه‌ها به بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری استناد کرده و بر تکلیف شهرداری برای اقدام لازم جهت رفع خطر و جلوگیری از بروز حوادث احتمالی در ساختمان پلاسکو تأکید می‌کنند.
اما به نوشته‌ی سایت "الف"، «یکی از حلقه‌های مفقوده در ماجرای پلاسکو، ادامه کار این ساختمان با توجه به ناایمن بودن آن است».
به ادعای شهرداری تهران، مسئولان سازمان آتش‌نشانی‌و اعضای شورای شهر، بارها به پلاسکو هشدار داده شده که "این ساختمان ایمن نیست و باید فکری به حال آن بکنند".
اما بسیاری از کارشناس‌ها و حقوق‌دان‌ها این پرسش را مطرح کرده‌اند که چرا شهرداری تهران، به عنوان "متولی اصلی"، تنها به تذکر اکتفا کرده و اقدامی برای پلمب این ساختمان نکرده است.
سایت الف از قول برخی کارشناسان می‌نویسد: «شهرداری تهران که قدرت پلمب ساختمان‌های متعددی را به دلیل عدم پرداخت عوارض دارد، چرا نسبت به وجود ساختمان‌های نا ایمن اینقدر بی‌توجه است».
فردین فرمند، عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم نیز در همین راستا گفته است: «آیا مهم است که صاحب ساختمان چه کسی است تا بر شرایط ایمنی ساختمان نظارت کمتر یا بیشتری شود. نهاد نظارت‌کننده چرا نظارت نکرده؟ ۱۵ مورد به این ساختمان تذکر داده شده و سؤال اساسی اینکه چرا اقدام نشده است. اینکه به خاطر نهاد خاصی اهمال صورت گرفته و گذشت شده، این چیزها توجیه‌شدنی نیست».
پایتختی با تنها "۱۲۰ ساختمان امن"
ساختمان پلاسکو از نظر فقدان استانداردهای ایمنی استثنا نیست. بنا به اطلاع شهرداری تهران، حدود ۱۵۰ تا ۳۰۰ ساختمان مشابه پلاسکو در تهران وجود دارد که خطرات مشابه آنها را هم تهدید می‌کند.
نتایج مطالعات سازمان آتش‌نشانی در رابطه با رتبه‌بندی ساختمان‌های تهران بر اساس درجه ایمنی و میزان مقاومت آنها در برابر حوادث طبیعی، نشان می‌دهد، در حال حاضر ۱۲۰ ساختمان امن در پایتخت وجود دارد که از این تعداد فقط دو ساختمان "درجه ۱" هستند و مابقی به لحاظ میزان ایمنی در "درجه‌های ۲ و ۳" قرار دارند.
بنا به اعلام سایت شهرداری تهران، در طبقه‌بندی ساختمان‌های ایمن، ۱۰۸ ساختمان در لیست ساختمان‌های "درجه ۳"، ده ساختمان در لیست "درجه ۲" و دو ساختمان در لیست "درجه ۱" قرار گرفته‌اند.
از میان ۱۲۰ ساختمانی که در پایتخت "تاییدیه" گرفته‌اند، هیچ‌یک موفق به اخذ درجه ممتاز رعایت نکات ایمنی نشده‌اند و بیش از ۹۰ درصد ساختمان‌ها فقط از حداقل‌های ایمنی برخوردارند.
گر چه بحث‌های رسانه‌ای بر سر مقصر یا مقصران حادثه پلاسکو بالا گرفته، اما اکثر مقام‌های دولتی، حکومتی و نمایندگان مجلس کماکان بر این باورند که هنوز زمان "مقصریابی" فرا نرسیده است.