بنگلادش، كشورى كه در آن بالاترين حد فساد رواج دارد
۱۳۸۳ مهر ۲۹, چهارشنبه
در بنگلادش فساد را در هر گوشه و كنار كشور مى‌توان يافت. كسى كه به عنوان راننده اتوبوس يا ريكشا بخواهد از ميان خيابانها در داكا، پايتخت اين كشور عبوركند، بايد به ماموران پليس پول بپردازد. كسى كه مغازه‌دار است به كارمندان اداره ماليه پول مى‌دهد. كسى كه به دارو نياز دارد، به پزشكان باج مى‌دهد. كسى كه مى‌خواهد پول كمترى براى مصرف برقش بپردازد، به مامورى كه آمده تا كنتور برق را بخواند باج مى‌دهد. سه سال است كه بنگلادش در صدر جدول كشورهاى فاسد جهان قرار دارد. در نظرسنجيهاى موجود نيز بنگلادش را فاسدترين كشورها دانسته‌اند. دولت بنگلادش اين واقعيت را پنهان نمى‌دارد. دست كم يكى از ديپلماتهاى اين كشور به نام رياض رحمان كه از كارمندان عالى رتبه وزارت امور خارجه اين كشور است.
رحمان مى‌گويد: ”طبيعى است كه در كشور ما فساد وجود دارد. نخست به خاطر اينكه ما مرزى براى حقوق كارمندان دولت داريم كه با واقعيت همخوانى ندارد. يعنى اين مرز از سطحى كه بتوان با آن از پس خرج روزانه برآمد، پايين‌تر است. دوم اينكه در بنگلادش ۷۰ درصد مردم بيكارند. يعنى در اين كشور حدود ۳۰ ميليون جوان زندگى مى‌كنند كه ما برايشان كاري نداريم. سوم اينكه ما نظام سياسى‌اى داريم كه در آن پول مى‌سازند. يعنى كسى كه مى‌خواهد در بنگلادش نماينده مجلس شود بايد حدود نيم ميليون يورو پول خرج كند. وقتى كه اين شخص توانست نماينده شود تمام هم و غمش اين خواهد بود كه پولى را كه خرج كرده دوباره از راههاى گوناگون در سياست به دست آورد.“
سازمان شفافيت بين‌المللى برآورد مى‌كند كه سالانه حدود ۶ درصد درآمد سرانه ملى در بنگلادش به خاطر فساد از ميان مى‌رود. و اين در كشورى رخ مى‌دهد كه يكى از فقيرترين كشورهاى جهان است.
خان سرور مرشد، عضو سازمان شفافيت بين‌المللي در بنگلادش مى‌گويد: ”بنگلادش كشورى است فقير و وقتى بخش مهمى ازپول آن به خاطر فساد هدر مى‌رود نوعى جنايت عليه بشريت است كه در آن اتفاق مى‌افتد. مردم بيچاره‌اى كه ماليات مى‌پردازند هيچگاه بدين ترتيب نمى‌توانند اميدى به پيشرفت كشورشان داشته باشند.“
نهادى كه بيش از همه نهادهاى بنگلادش در آن فساد رواج دارد، پليس است. تقريبا هر كس كه سر وكارش به دادستانى مى‌افتد بايد باجي بدهد. براى نمونه مى‌توان حدود ۲۵۰ يورو پرداخت تا دادستانى بدون داشتن مدركى دستور بازداشت كسى را صادر كند. كسى كه بيگناه بازداشت شده است بايد همين مقدار را بپردازد تا آزادش كنند. سياست عاملى مهم در رابطه با رشوه دهى است. سياستمداران از فساد پشتيبانى مى‌كنند. و آن گونه كه رهبر اپوزيسيون خانم شيخ حسينه مى‌گويد خود سران دولت نيز در اين رشوه‌گيرى سهيم‌اند: ”نخست وزير و پسرش در اين فساد دست دارند. فساد براي آنها نوعى ايدئولوژى است. فكر مى‌كنند همه چيز را مي توانند با پول بخرند، مثلا راى مردم را.“
بايست توجه داشت كه مهر فاسدترين كشور جهان را بنگلادش در سال ۲۰۰۱ دريافت داشته، يعنى در آن سال كه خود خانم حسينه نخست وزير اين كشور بود. از آن زمان تا كنون به گفته سازمان شفافيت بين‌المللى فساد در اين كشور رايجتر گشته است. اين سازمان از جمله گزارشهاى فراوانى را دنبال مى‌كند كه رسانه‌ها در باره موارد فساد در اين كشور مى‌دهند، گزارشهايى كه اغلب موجب مى‌شوند نويسندگان آن كتك بخورند يا كشته شوند.
خان سرور مرشد دراين باره مى‌گويد: ”آدم بيش از هر چيز بايد شجاع باشد، چون بسيارى چيزها را از دست ميدهد. برخى اوقات مخالف شما قويتر از شماست، پول بيشتري دارد، بهترين وكيلان مدافع راو حتى چند گانگستر كه استخدام كرده است. همه اينها ممكن است.“
مرشد معتقد است كه چيزى كه مى‌تواند در اين زمينه چاره‌ساز باشد دولتى است مبتنى بر حق و نيز ايجاد ترس براى فسادكاران. بايد كارى كرد كه ديگر ارزش نداشته باشد دست به فساد زد: ”بايد هر چه رشوه‌خوارى و باج‌گيري شديدتر باشد و بزهكار گردن‌كلفت‌تر، مجازات تعيين شده نيز سنگين‌تر در نظر گرفته شود.“
مرشد مى‌گويد كه خود او را تهديد به مرگ كرده‌اند. اما او از مرگ منمى‌ترسد، چون در سنى است كه ديگر ترس از مرگ برايش معنايى ندارد.