بم، سه سال پس از زلزله

پس از زمین‌لرزه‌ای که پنجم دیماه سال ۱۳۸۲ شهر بم و اطراف آن را لرزاند سیل کمک‌های داخلی و خارجی به سوی این شهر سرازیر شد و امید می‌رفت رسیدگی به بازماندگان و بازسازی شهر به سرعت عملی شود. وعده‌های مسئولان هم که می‌خواستند کار بازسازی را تا تابستان سال ۸۴ به انجام برسانند این امیدواری را افزایش می‌داد. اما ناهماهنگی میان نهادها و سازمان‌های گوناگون، ضعف مدیریت و سوءاستفاده، در کنار عوامل دیگر باعث شده، نه تنها بازسازی به کندی انجام گیرد، که مشکلات تازه‌ای نیز بر معضلات این شهر افزوده شود.

امروز رئیس ستاد بازسازی مناطق زلزله زده بم از بازسازی ۸۶ درصد واحدهای مسکونی و استاندار کرمان از بازسازی ۳۵ تا ۴۰ درصد بناهای تجاری خبر می‌دهند. با این همه بیش از ۱۵ هزار کانکس در بم وجود دارد و به گفته‌ی موسی حافظ آبادیان، رئیس اداره آموزش و پرورش بم حدود ۲ هزار دانش آموز در کانکس درس می‌خوانند. [مهر، ۲۶ آذر ۸۵]

مسئول دبیرخانه ستاد راهبردی و سیاستگذری بازسازی بم در آستانه‌ی سومین سالگرد زمین‌لرزه خبر از یک هزار واحد پیش ساخته‌ی مسکونی می‌دهد که دولت ژاپن به ساکنان این شهر اهداء کرده است. به رغم ادعاهایی که درباره‌ی رسیدگی به بم و بازسازی آن می‌شود، خیابانها و کوچه‌ها پس از سه سال همچنان شهری مصیبت‌زده را نشان می‌دهند که ابتدایی‌ترین نیازهایش برآورده نمی‌شود. سیستم فاضلاب بم هنوز ترمیم نشده و در گوشه و کنار بسیاری از محله‌ها همچنان انبوه زباله به چشم می‌خورد.

شهردار بم، علی باقری‌زاده، از تولید روزانه ۱۴۰ تن زباله خبر می‌دهد که شهرداری از انتقال همه‌ی آنها به خارج از شهر عاجز است. این معضل، باعث گسترش آلودگی و شیوع بیماریهای پوستی در این شهر شده است.

رئیس اداره آموزش و پرورش بم گلایه دارد که «از ابتدای وقوع زلزله تا کنون فقط ۲ دوبار سم‌پاشی در سطح این شهرستان انجام شده است.» و شهردار بم می‌گوید «هنوز سازمان مدیریت و برنامه ریزی نسبت به تامین اعتبار برنامه جامع فاضلاب شهری بم با شهرداری این شهرستان همکاری مساعد نداشته و پرداخت آن را مصوب نکرده است.» عفونت چشم و سالک به ویژه در میان کودکان به شدت رواج یافته. مسئولان خبر می‌دهند که لااقل ۳۷۶۰ دانش آموز به بیماری سالک مبتلا شده‌اند.

زمین‌لرزه‌ی بم بخشهای وسیعی از شهر را ویران کرد و جان یک سوم از اهالی این شهر را گرفت. این زلزله که یکی از شدیدترین زمین‌لرزه‌‌های سالهای اخیر بود موج گسترده و کم‌سابقه‌ای از همدردی را میان مردم ایران و جهان به وجود آورد. در کنار ۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار که به صورت نقدی و تجهیزات از سوی کشورهای خارجی به بم اهداء شده، بانک جهانی نیز ۲۲۰ میلیون دلار وام به بازسازی این شهر اختصاص داده است.

علاوه بر اینها کمکهای ایرانیان داخل و خارج از کشور نیز به میلیاردها تومان می‌رسد. با این همه شهر بم که پیش از این نیز شهری فقیر بود اکنون وضعی به مراتب بدتر از گذشته دارد. بیکاری و فقر و اعتیاد در بم بیداد می‌کند و شکایتهای مردم و مسئولان شهری راه به جایی نمی‌برد.

زلزله‌ای که بامداد پنجم دیماه بم را ویران کرد جان بیش از ۳۳ هزار شهروند این شهر را گرفت و به مجروح و معلول شدن بیش از ۱۷ هزار نفر انجامید. ده‌ها هزار بازمانده‌ی این فاجعه روزهای سختی را پشت سرگذاشته‌اند و بسیاری از آنها در انتظار روزهای بهتر با یاس و افسردگی روزگار می‌گذرانند.

بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران