"برلیناله تلنتز" امکانی برای آموزش استعدادهای سینمای جهان
۱۳۹۵ بهمن ۳۰, شنبه
شهر برلین آلمان هر سال در ماه فوریه شاهد یک رویداد سینمایی است که کل جهان سینما را درگیر خود می‌کند. فستیوال فیلم برلین (برلیناله) در این ماه برای ۱۰ روز در جریان است و سینماگران از سراسر دنیا آثار خود را در بخش‌های مختلف این جشنواره معتبر ارائه می‌کنند. اما این جشنواره برای کسانی که به عنوان ستاره‌های آینده (rising stars) یا استعدادهای سینما شناخته می‌شوند چه جایی در نظر گرفته است؟
برلیناله تلنتز (Berlinale Talents) بخش جانبی جشنواره است که از ۱۵ سال پیش تا کنون هر سال ده‌ها نفر را از سراسر دنیا به برلین دعوت می‌کند تا هم‌زمان با جشنواره در کارگاه‌های آموزشی شرکت کنند یا در جریان بحث و بررسی با عوامل نامدار سینما و یا دیگر استعدادهای سینمایی جهان قرار گیرند.
امسال در "برلیناله تلنتز" ۲۵۰ نفر در رشته‌های مختلف سینما شرکت داشتند که از میان دو هزار و ۷۱۱ نفر و از ۱۲۷ کشور انتخاب شده بودند. از این میان شش نفر ایرانی هم که یک نفر از آن‌ها از داخل ایران آمده بود به این دوره شش روزه آموزشی راه یافتند. بر اساس اطلاعات "برلیناله تلنتز"، به طور کلی در طول ۱۵ سال گذشته، ۳۷ نفر از ایران در"برلیناله تلنتز" شرکت داشته‌اند.
بیشتر بخوانید: "تمارض"، تجربه‌ای گذرا از سینمای ایران در برلیناله ۲۰۱۷
عوامل "برلیناله تلنتز" در کنار انتخاب دقیق شرکت‌کنندگان که پیش از این پایه‌های حرفه سینمایی خود را ساخته‌اند این شانس را می‌یابند که متوجه شوند در جای جای جهان سینما چه می‌گذرد. آن‌ها می‌گویند از طریق مرور کارهای هنری افرادی که فرم درخواست شرکت را پر می‌کنند و معمولا چند سال رد می‌شوند تا نهایتا پذیرفته شوند این امکان را نیز می‌یابند تا فرایند رشد افراد را دنبال کنند. "برلیناله تلنتز" امسال این کارت افتخار را نیز به سینه دارد که برای اولین بار در تاریخ چند ساله خود توانسته به میزان مساوی از میان زنان و مردان سینماگر شرکت‌کننده داشته باشد، چیزی که تا پیش از این معمولا ۶۰ درصد به ۴۰ درصد به نفع مردان سنگین بود.
برای شرکت در "برلیناله تلنتز" شرط سنی مطرح نیست. علاقه‌مندان می‌توانند با رجوع به سایت "برلیناله تلنتز" و پر کردن فرم درخواست شانس خود را برای شرکت در این رویداد آموزشی بین‌المللی بیازمایند که هر سال در قلب برلین اتفاق می‌افتد.
«چقدر سینما را دوست داری؟»
اما "برلیناله تلنتز" برای کسی که پایه‌های حرفه خود در سینما را پیش‌تر ساخته و به عنوان استعداد شناخته شده است چه چیزی برای ارائه دارد؟ این سوالی است که با محمد حدادی، مدیر فیلمبرداری ۳۴ ساله، که امسال از داخل ایران به "برلیناله تلنتز" راه یافته است در میان گذاشته‌ایم.
حدادی خود فارغ‌التحصیل سینماست و سال پیش به عنوان فیلمبردار فیلم "رویاهای دم صبح" مهرداد اسکویی در جشنواره فیلم حاضر بوده است.
او که فیلمبرداری ده‌ها فیلم را در کارنامه خود دارد می‌گوید: «شاید جنبه آموزشی برلیناله تلنتز خیلی کم‌تر از آن باشد که شما بروید و جایی درس سینما بخوانید. اما برلیناله تلنتز روش مواجه شما با پدیده سینما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»
او توضیح می‌دهد: «مورد جذاب درباره برلیناله تلنتز این است که شما را به شکل تازه‌ای با چیزی که در ذهن خودتان دارید مواجه می‌کنند. در واقع به این شکل است که از دانش سینمایی شما برای اینکه خودتان را بهتر بشناسید استفاده می‌کند.»
فاطمه احمدی، کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس ۳۳ ساله، نیز که از لندن به برلین آمده است و در دانشگاه‌های معتبر تهران و لندن سینما آموخته است معتقد است موضوع در "برلیناله تلنتز" آموزش سینما نیست. او می‌گوید: «همه آدم‌هایی که دارند در سینما کار می‌کنند وقتی می‌خواهند از فیلم کوتاه گذر کنند و وارد مرحله بعد شوند و فیلم بلند کار کنند، آرزویشان این است که در جشنواره برلین حضور داشته باشند و امکان این را داشته باشند که با آدم‌های مختلف از سراسر جهان آشنا شوند و این اتفاق در کمپ استعدادهای برلین (برلیناله تلنتز) محقق می‌شود که البته قبولی در آن سخت است.»
او می‌گوید: «من انتظار نداشتم برلیناله تلنتز چیزی مثل دانشگاه باشد. انتظار داشتم که اینجا با آدم‌هایی که خیلی با استعدادند آشنا شوم. دیدار هر کدام از این آدم‌ها برای من کشف یک جهان تازه بوده است و قطعا راضی هستم. مثل یک فرودگاه بزرگ که ممکن است در آن با کسانی از سراسر دنیا آشنا شوید و چیزی دستگیرتان شود، من هم در این فرودگاه با آدم‌هایی از جاهای دیگر آشنا شدم که برایم مطبوع بود و با دست پر برمیگردم.»
او به موضوع امسال "برلیناله تلنتز" اشاره می‌کند که "جرات به‌رغم همه ناملایمات" است و می‌گوید: «وقتی دائم به شما گفته می‌شود کسی در این فیلم سرمایه‌گذاری نمی‌کند، هیچ کس این فیلم مزخرف شما را نمی‌بیند و دائم از جهات مختلف تحت فشار هستید حضور در این جا اهمیت پیدا می‌کند.»
فاطمه احمدی به مسایلی که یک زن سینماگر به طور مضاعف با آن مواجه است اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد که "این قضیه وقتی به زنان یا هر اقلیت دیگری، اقلیت مذهبی، سیاسی و جنسی می‌رسد، به مراتب سخت‌تر می‌شود. برای همین من از این جشنواره با دست پر برمیگردم چون اینجا دوباره از خودم پرسیدم چقدر سینما را دوست دارم؟"
روی رادار فستیوال‌ها
اما آیا رویداد سینمایی‌ای که به گفته حدادی و احمدی می‌تواند نقش بسزایی در نگاه و شناخت و ارتباط‌گیری یک سینماگر داشته باشد داخل ایران شناخته شده است؟
محمد حدادی می‌گوید که "سوء‌تفاهمی در ایران وجود دارد که برخی فکر می‌کنند فقط فیلم‌سازهای زیر ۳۰ سال می‌توانند به برلیناله تلنتز بیایند. در صورتی که چنین قیدی اصلا وجود ندارد." این موضوعی است که فاطمه احمدی نیز به آن اشاره می‌کند.
اما حدادی ادامه می‌دهد: «در ایران شاید به دلایل فرهنگی کم‌تر دلمان می‌خواهد وارد این جور فضاها شویم. در صورتی که پایتان را که از ایران بیرون می‌گذارید متوجه می‌شوید چه گستره وسیعی وجود دارد که از آن بی‌اطلاع بوده‌اید. این جور جاها این تاثیر را دارد که متوجه شویم آن‌چیزی که درباره هنر می‌دانسته‌ایم همه آن چیزی نیست که وجود دارد.»
فاطمه احمدی موضوع را در جای دیگری نیز می‌بیند که شاید سینماگران جوان در ایران "آنقدر که دلشان می‌خواهد انگلیسی را خوب صحبت نمی‌کنند و این باعث می‌شود که اعتماد به نفس لازم برای اقدام کردن برای شرکت کردن را نداشته باشند."
او با این‌همه اعتقاد دارد: «هاله‌ای دور کمپ استعدادها هست که افراد با خودشان می‌گویند این خیلی بزرگ است و من نمی‌توانم. این مانعی که آدم‌ها توی ذهن‌شان می‌گذارند قبل از اینکه اقدام کنند اتفاق خوبی نیست.» احمدی می‌افزاید که "سینماگران جوان و رو به رشد ایرانی با کمی بدپیلگی می‌توانند در این کمپ شرکت کنند."
او از طرف دیگر ماجرا هم صحبت می‌کند: «این‌ها هم اینجا به دنبال آدم‌هایی هستند که دیر یا زود و با کمی ممارست و اگر اتفاق غیرمترقبه‌ای رخ ندهد در سینما موفق می‌شوند. یعنی ذره‌بین دست گرفته‌اند و دنبال این جور آدم‌ها می‌گردند.»
او می‌گوید که بعد از شرکت در چنین رویدادهایی است که سینماگران "روی رادار فستیوال‌ها هستند و به مراتب شانس بیش‌تری برای موفقیت می‌یابند."