برلين و طرح آن براى دادن حق تابعيت به مهاجران
۱۳۸۴ بهمن ۶, پنجشنبه
حق تابعيت، حقى است كه با آن هر فردى به اجتماعى سياسى تعلق پيدا مى‌كند و برخوردار از حقوق شهروندى مى‌شود. كسى كه داراى حق تابعيت كشورى است، از مزيت‌هاى شهروندى عمده‌اى در آن كشور همچون مشاركت سياسى، حق انتخاب كردن و انتخاب شدن، برخوردار است. حق تابعيت يك كشور يا با تولد در آن كشور به فرد تعلق مى‌گيرد، يا مى‌توان پس از چند سال اقامت مداوم در كشورى غير از محل تولد خود درخواست تابعيت آن كشور را كرد. كسى كه از كشور خود خارج شده و به عنوان مهاجر در كشورى ديگر زندگى مى‌كند، تنها در صورتى به شهروند كامل كشور ميزبان خود تبديل مى‌شود كه تابعيت آن كشور را بپذيرد. چون اگر چه بسيارى از كشورهاى غربى به خاطر رعايت حقوق بشرى كه در قانونهاى اساسى آنها منظور شده، براى پناهندگان و مهاجران خود حقوق بسيارى را، از جمله حق كار و حق برخوردارى از حمايت در صورت بيكارى و بيمه سالمندى قائلند، اما تنها با داشتن حق تابعيت است كه پناهندگان و مهاجران مى‌توانند در تعيين سرنوشت سياسى كشورى كه در آن زندگى مى‌كنند، نقش داشته باشند و از شانس برابر در اشتغال محروم نشوند. هم اكنون در برلين، پايتخت آلمان، تلاشهايى مى‌شود تا مهاجران را به گرفتن حق تابعيت آلمان تشويق كنند. هدف آن است كه هر چه بيشتر مهاجران به عنوان شهروند كامل در زندگى سياسى آلمان سهيم شوند تا قشرى جدا از شهروندان آلمانى را تشكيل ندهند.
در برلين، در مقايسه با ديگر شهرهاى اين كشور، شمار كسانى كه گذرنامه خارجى دارند و در آلمان به عنوان مهاجر زندگى مى‌كنند، زياد است. بخاطر اين است كه بحث در باره مهاجرت و اينكه مهاجران بتوانند هر چه آسانتر و بهتر جذب جامعه شوند، به طور مرتب در دستور كار مسؤولان شهر برلين قرار دارد. هفته گذشته اعلام كردند كه به زودى طرحى جديد در رابطه با مهاجران در برلين اجرا خواهد شد. گونتر پينينگ Günter Piening، كارشناس ويژه براى رسيدگى به مسأله مهاجرت و جذب مهاجران در برلين، اين طرح جديد را پيشنهاد كرده است و تصميم دارد با اين طرح خارجيانى را كه در برلين زندگى مى‌كنند تشويق كند كه تابعيت آلمان را بپذيرند.
براى آنكه طرح جديد را در جامعه مطرح كنند شعارى براى آن درست كرده‌اند. در اين شعار بازى با دو واژه آلمانى را مى‌توان ديد: واژه ”passen“ به معناى مناسب بودن و خوردن و واژه ”Pass“ به معناى پاسپورت، گذرنامه. ”Du PASSt zu mir“ تو با پاسپورتت به من مى‌خورى، به اين مفهوم كه داشتن گذرنامه آلمانى نشانه داشتن تابعيت آلمان و شهروند آلمانى بودن است و نيز اينكه آلمانی‌ها مى‌خواهند مهاجران را به عنوان شهروند آلمانى بپذيرند، بدون در نظر گرفتن كشورى كه مهاجران از آن آمده‌اند. براى گونتر پينينگ بديهى است كه در جامعه‌اى دمكراتيك بايد چنين باشد. به سود جامعه نيست كه برخى از مردم چون تابعيت آلمان را ندارند و باصطلاح شهروند آلمانى نيستند، حق شركت در انتخابات را نداشته باشند. در بعضى از محله‌هاى شهر برلين از هر چهار نفر يك نفر به خاطر خارجى بودن حق راى دادن ندارد.
براى تغيير اين وضعيت و براى اينكه امكان شركت هر چه بيشتر مردم در انتخابات و ديگر فعاليت‌هاى شهروندى مهيا شود، بايد مهاجران به كمك پلاكاردها و دفترچه‌هاى راهنما تشويق شوند كه درخواست داشتن پاسپورت آلمانى بدهند. گونتر پينينگ در طرح خود همه خارجيان را در نظر دارد. اما تلاش او بخصوص بر اين است كه خارجيانى تشويق به گرفتن تابعيت آلمان شوند كه سنشان بين ۱۶ تا ۲۳ سال است.
گونتر پينينگ مى‌گويد: ”در اين سن و سال نوجوانان تصميم مى‌گيرند كه چه تابعيتى داشته باشند. ما با پروژه خود مى‌خواهيم مشوق نوجوانان باشيم تا در باره نقش خودشان فكر كنند و در جامعه فعال‌تر باشند. اما دلايل عملى ديگرى هم وجود دارند كه باعث مى‌شوند بخصوص جوانان ۱۶ تا ۲۳ ساله را به گرفتن تابعيت آلمان تشويق كنيم. كسانى كه داوطلب تابعيت هستند، تا وقتى كه سنشان به ۲۳ سالگى نرسيده، لازم نيست ثابت كنند كه كار مى‌كنند و درآمدى دارند. بيكارى و نداشتن درآمد براى بسيارى از كسانى كه در برلين زندگى مى‌كنند، مانع بزرگى به حساب مى‌آيد. درصد كسانى كه در برلين بيكارند بسيار بالاست. براى همين ما به نوجوانان مى‌گوييم: از اين موقعيت استفاده كنيد و تا وقتى هنوز ۲۳ سالتان نشده است، تقاضاى تابعيت كنيد.“
بسيارى از خارجيانى كه سالهاست در برلين زندگى مى‌كنند، به هيچ وجه از اين قاعده خبر ندارند. گونتر پينينگ مى‌خواهد با همكارى و حمايت مهاجرانى كه تابعيت آلمان را دارند، مزيت‌هاى داشتن تابعيت آلمان را به ديگر مهاجران نشان دهد. بدين سبب قرار است كه در ماه‌هاى آينده چند تن از جوانانى كه از خانواده‌هاى مهاجر مى‌آيند، در سطح جامعه برلين در باره گرفتن پاسپورت آلمانى تبليغ كنند و انگيزه‌اى خود را براى گرفتن تابعيت آلمان با ديگر مهاجران در ميان بگذارند.
گونتر پينينگ در برلين روشى را براى جذب مهاجران در جامعه آلمان پيش گرفته است كه مهاجران حس مى‌كنند آنها را با آغوش باز پذيرا هستند. در برابر در ايالت بادن–وورتمبرگ آلمان شيوه‌اى به كار گرفته مى‌شود كه از آن بسيار انتقاد مى‌كنند. چندى است كه در اين ايالت از مسلمانانى كه مى‌خواهند تابعيت آلمان را به دست آورند امتحان مى‌كنند. به زعم مسؤولان اداره مهاجرت ايالت بادن–وورتمبرگ اين امتحان براى آن است كه ببينند كسى كه تقاضاى تابعيت داده آيا شايسته دريافت آن است يا نه. در برلين به اين روش انتقاد مى‌شود. ۴۵۰ هزار خارجى در برلين زندگى مى‌كنند، يعنى در پايتخت آلمان خارجيان حدود ۱۴ درصد جمعيت را تشكيل مى‌دهند. به نظر گونتر پينينگ شيوه‌اى كه ايالت بادن–وورتمبرگ در پيش گرفته است فاجعه‌آميز است.
پينينگ مى‌گويد: ”در مجموع بايد گفت كه طبيعتا اين بسيار مسأله‌ساز است كه ما با دو شيوه عمل مواجه هستيم. يك نفر به طور اتفاقى در بادن–وورتمبرگ زندگى مى‌كند و اين باعث مى‌شود كه چارچوب و قواعدى كاملا متفاوت از چارچوب و قواعد موجود در برلين شامل حال او بشوند. فكر مى‌كنم كه اين به زودى باعث درگرفتن بحثى در باره موضوع مهاجرت به آلمان و كسب تابعيت آن بشود.“
گونتر پينينگ خواهد كوشيد تا پشتيبانى همكاران خود را در ديگر ايالت‌هاى آلمان به دست آورد و آنها را تشويق كند كه از طرحى الهام بگيرند كه قرار است در برلين پياده شود. يكى از ويژگی‌هاى طرح جذب مهاجران برلين اين است كه روند دادن تابعيت تسريع يافته است. چند ماه است كه در برلين در عرض شش ماه به كسانى كه تقاضاى تابعيت داده‌اند و داراى شرايط لازم براى كسب تابعيت هستند اطمينان داده مى‌شود كه به آنها حق تابعيت و در نتيجه پاسپورت آلمانى داده خواهد شد. پيش از اين اين روند حدود يك سال و نيم به طول مى‌انجاميد.
البته قولى كه مقامات آلمانى به درخواست‌كنندگان تابعيت مى‌دهند تنها به منزله گام نخست در بدست آوردن تابعيت آلمان است. طبق قوانين مهاجرت آلمان داشتن تابعيت دو كشور اساسا ممنوع است. بنابراين مهاجرانى كه خواستار داشتن تابعيت آلمان و پاسپورت آلمانى هستند بايد از تابعيت كشورى كه از آن آمده‌اند خارج شوند.